AJAX

AJAX (ing. Asynchronous JavaScript and XML, azərb. Asinxron JavaScript və XML‎), İnternet səhifələrində JavaScript və XML Http Request istifadəçi ilə interaktiv proqramlar yaradan texnikanın adıdır.Necə oxunması lazım olduğu mövzusunda bir ümumi razılıq olmamaqla birlikdə əksəriyyətlə yazıldığı kimi ajaks olaraq oxunarkən, kimiləri tərəfindən eyni yazımlı ada futbol klubu nümunə göstərilərək Ayaks olaraq oxunur. İngiliscədə ey-ceks olaraq oxunur.Ən məşhur istifadə sahəsi, səhifəni yenidən yükləməyə ehtiyac qalmadan, səhifədə görünür dəyişikliklər etməkdir. XMLHttpRequest istifadə edilərək birdən çox müstəqil əməliyyat edilə bilər. Bəzi informasiya mütəxəssisləri, AJAX'ın HTML və XML-dən sonra ən yenilikçi İnternet proqramı olduğunu və Veb 2.0. 'ı sonlandırıb, 3. kainatın qapısını açdığını önə sürmüşlər.

İşləyişi

Asynchronous JavaScript and XMLsözlərinin qısaltması olan Ayaks, interaktiv veb tətbiqləri yaratmaq üçün istifadə edilən bir veb proqramlaşdırma texnikasıdır. Əsas məqsədi arxa planda serverlə kiçik miqdarda məlumat mübadiləsi sayəsində səhifəni daha sürətli yeniləyən veb səhifələri etmək, başqa sözlə istifadəçinin istədiyi hər anda bütün veb səhifəsini yeniləmək dərdindən xilas edir. Bu da veb səhifəsinin təsirini, sürətini və istifadəsini artırmaq deməkdir.

Ajax texnikası aşağıdakı texnologiyaları istifadə edir:

• Məlumatı formatlamaq və görünüşünü dəyişdirmək üçün XHTML (ya da HTML) və CSS.
• görüləcək məlumatı dinamik olaraq göstərmək və onunla interaktiv çalışmaq üçün xüsusilə JavaScript və JScript kimi ECMAScript olan istifadəçi tərəfindəki bir scripting dili köməyinə yetşən DOM.
• Veb serveri ilə məlumat dəyiş toxunuşunda istifadə edilən XMLHttpRequest objesi. Bəzi Ayaks framework lərdə və bəzi hallarda veb serveriylə məlumat mübadiləsi üçün XMLHttpRequest yerinə iframe də istifadə olunur; digər proqramlar isə dinamik olaraq əlavə olunan JavaScript TAG'ləri də istifadə edilə bilər.
• İstifadəçiylə server arasındakı məlumat mübadiləsini ümumiyyətlə XML formatı istifadə edilir. Əvvəlcədən hazırlanmış HTML, düz mətn, JSON və hətta EBML belə olmaq üzrə hər hansı bir format da istifadə edilə bilər. Bu tip fayllar server tərəfində hər hansı bir script (PHP, ASP vs.) ilə belə çıxarılmış ola bilər.
• DHTML, Lamp və SPA kimilərin əksinə Ayaks öz başına bir texnologiya deyil, ancaq termin bir çox texnologiyanın bir bütün olaraq istifadə edildiyini ifadə edir.

Üstünlükləri və mənfi cəhətləri

Bant genişliyini qurmaq

HTMLi şəbəkə skaneri (browser) proqramında yaradarkən, JavaScript əməliyyatlarını və işlənəcək məlumatları istifadə edərkən, serverdən gələn səhifə məlumatı lazım olduğundan daha az yer tutduğunda ötəri Ayaks veb səhifələrinin nisbilik olaraq daha sürətli yükləndiyi müşahidə edilə bilər. Məzmunun "istəyə bağlı olaraq yüklənməsinə" əlavə olaraq, bəzi veb tətbiqləri ilk öncə Hadisə İdarəçilərini (event handler), sonra əlaqədar funksiyaları endirir. Bu texniki, kompleks mexanizmi və funksiyası olan veb tətbiqlərinin ehtiyac duyduğu yüksək miqdarda bant genişliyi istehlakını əhəmiyyətli dərəcədə yüngülləşdirər.

İstifadəçi interfeysi

Gələn ziyarətçilərin daha gözəl bir qarşılama səhifəsi istəyirsinizsə ajax istifadə edə bilərsiniz.Daha sürətli və daha gözəl səhifələri ajax ilə qarşılarına təqdim edə bilərsiniz.

Daxilolma

Veb proqramlarında Ayaks texnologiyalarını istifadə etmək, Kompüter Daxil oluna bilmək mövzusunda vasitələr inkişaf etdirən dizaynçılar üçün bir çox problemi özü ilə gətirməkdədir. Buna əlavə olaraq Section 508 kimi Amerikan Uyğunlaşma Standartlarına möhkəm bir şəkildə riayət lazım olduğu ABŞ dövlət dəstəkli bir çox inkişaf etdirmə layihələri var. Bu standartlar əməl olunmaması, bəzi hallarda kompüter uyumluluğuyla əlaqədar bir çox iş müqavilələrinin ləğvinə və hüquqi problemlərin yaranmasına səbəb olur.

Buna görə Ajax'la edilmiş həllərin böyük bir qismi qrafik əsaslı brauzerlərə xitab etdiyindən ötəri, yüksəldicilər başqa platforma və skaner istifadəçilərinin də ehtiyaclarını qarşılamaq məcburiyyətindədir.

Mənbələr

• ajax.org

Həmçinin bax

• Ajax (test sistemi)
• Comet (proqramlaşdırma)
• HTTP streaming
• Progressive enhancement
• Reverse Ajax
• Rich Internet application
• Single usage application
• Web 2.0
• XMLHttpRequest