Alpout (Göyçay)

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Alpout
40°29′13″ şm. e. 47°56′34″ ş. u.
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Saat qurşağı
Xəritəni göstər/gizlə
Alpout xəritədə
Alpout
Alpout

AlpoutAzərbaycan Respublikasının Göyçay rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əvvəllər Azərbaycanın Quba, Ağdam, Şamaxı, Samux rayonlarının ərazilərində də Alpout adlı kəndlər qeydə alınmışdır. Etnotoponimdir. Məlumdur ki, VIII əsrdən adları çəkilən alpoutlar Səfəvilərə hərbi xidmət etdiklərinə görə Cənubi Qafqazın müxtəlif yerlərində torpaqlar almışdılar. Buda Alpout adının yayılma arealına öz təsirini göstərmişdir.

Hal-hazırda bu adda yaşayış məskəni Qazax, Laçın, Ucar, GoranboyBərdə rayonlarında da vardır. Mənbələrdə bu sözə Alp Azux, Alp-ər Tonqa, Alp-Arslan tərkiblərinədə rast gəlirik. Alp igid mənasında XV əsərə qədər dilimizidə işlənmişdir.XV əsrdən sonra mənbələrdə bu sözə rast gəlinmir. Qeyd etmək lazımdır ki, "Dədə Qorqud"da "alp" sözü ilə yanaşı "dəli" sözü də igid mənasında işlənnmişdir (Dəli Domrul, Dəli Budaq). XV əsərdən sonra alp sözü arxa plana keçmiş, dəli sözü igid mənasında ümumişləkilik qazanmışdır. "Koroğlu" dastanında (Dəli Həsən) igidlərin hamısı dəli adlanandırılır (Koroğlunun dəliləri deyilir). Sonralar bu sözdə də arxaikləşmiş və dilimizdə igid sözü işlənmişdir. Alpout sözündəki ikinci komponent "oud" isə bout, boyat, boud, oud, bayat-el mənasında işlənir. Yəni igid boyat eli, igid oğuz eli (oud-oğuz) mənasında işlənir.

Toponomikası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Azərbaycan Respublikasının Göyçay rayonunun   inzibati ərazi vahidində kənd. Göyçay rayonunun mərkəzindən cənub-şərqdə, Şilyan çayının sol sahilində, Şirvan düzündə yerləşir. Etnotoponimdir. Məlumdur ki, Alpout yaşayış məntəqəsi alpaut (alpout) türk dilli tayfaların adı ilə əlaqədardır. Alpout (Alpavut) tayfasının adı qədim türk mənbələrində VII əsrdən etibarən çəkilir. Bir sıra mənbələrdə və sənədlərdə tayfanın adı alpout – alpovut – alpağut kimi göstərilir.

VIII əsrdən mənbələrdə adları çəkilən alpoutlar Səfəvilərə hərbi xidmət etdikləri-nə görə Cənubi Qafqazın müxtəlif yerlərində torpaqlar almışdılar. Bu da Alpout adının yayılma arealına öz təsirini göstərmişdir Keçən əsrin əvvəlində Azərbaycanda 11 Alpout kəndi qeyd olunmuşdur. Alp sözü “ qorxmaz, igid, qəhrəman” mənasındadır. XV əsrdən öz fuksiyasına görə bu söz “dəli” sözü ilə əvəzlənir.[1]

Məlumat[redaktə | mənbəni redaktə et]

Hal-hazırda Göyçay, Ucar, Bərdə, Goranboy, QazaxLaçın rayonlarında Alpout adlı kəndlər var.

Əhalisi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Alpout kəndinin əhalisi 2188 (2009) nəfərdir.

Məşğuliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əhalisi əsasən taxılçılıq, bağçılıq, pambıqçılıqheyvandarlıqla məşğul olur.[2]

Din[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kənddə "Hacı Cəlil" məscidi dini icması fəaliyyət göstərir[3].

 Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Əli Əliyev, Laçın – Qədim Oğuz yurdu. Bakı-2009. "Avropa" nəşriyyatı. səh.20.

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. Azərbaycan coğrafiyası. Ensiklopedik lügət. Bakı: “Günəş” 2011.
  2. Alpout (Göyçay) // Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. I cild. Bakı: Şərq-Qərb. 2007. səh. 35. ISBN 978-9952-34-155-3.
  3. MÜSƏLMAN DİNİ İCMALAR - 2011-ci ildə qeydiyyatdan keçənlər Arxivləşdirilib 2019-12-21 at the Wayback Machine. scwra.gov.az  (az.)