De-Moyn
| Şəhər | |||||
| De-Moyn | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| ing. Des Moines | |||||
 | |||||
|
|||||
| 41°35′27″ şm. e. 93°37′15″ q. u. | |||||
| Ölkə | |||||
| Tabesində | Ştatın paytaxtı | ||||
| Ştat | Ayova | ||||
| Mer | Frenk Kouni | ||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Əsası qoyulub | 1843 | ||||
| Sahəsi | 213,9 km² | ||||
| Mərkəzin hündürlüyü | 213,9 m | ||||
| İqlimi | mülayim kontinental | ||||
| Saat qurşağı | UTC−6 | ||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi | 203 433 nəfər (2010) | ||||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||||
| Telefon kodu | +1 515 | ||||
| Poçt indeksi | 50301-50340-50310 | ||||
| Digər | |||||
| dmgov.org | |||||
|
| |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
De-Moyn(ing. Des Moines) — ABŞ-ın Ayova ştatının inzibati mərkəzi və ən iri şəhəridir.Şəhər De-Moyn çayı sahilində, Rakkun çayının ona töküldüyü yerdədir.[2]
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
1843-cü ildə hərbi post kimi əsası qoyulmuşdur. Adı çayın adından götürülmüşdür. 1851-ci ildən şəhərdir. 1857-ci ildən Ayova ştatının inzibati mərkəzidir.[3]
Şəhər memarlığı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Şəhərin işgüzar mərkəzinin simasını göy dələnlər, o cümlədən “Ruan center”in 36 mərtəbəli binası (1974), 30 mərtəbəli“Mariott” hoteli (1981), “Principal Financial Group” şirkətinin mənzil-qərargahının 44 mərtəbəli binası (1990) müəyyən edir. Şəhərin işgüzar mərkəzinin ofis binalarını birləşdirən yerüstü keçidlərin ümumi uzunluğu 5 km-dən çoxdur.Tamaşa
müəssisələri mərkəzinin kompleksinə 4 konsert-idman zalı (1955,1985, 2004 və 2005), kütləvi kitabxananın yeni binası (2006, memar D. Çipperfild) daxildir.Ayova ştatının Kapitoli binası (1871–1896)memarlıq abidələrindəndir.[3]
Təhsil və Mədəniyyət[redaktə | mənbəni redaktə et]
Şəhər universitetləri:De-Moyn (1898-ci ildə kollec kimi yaradılmış, 1980-ci ildən universitet statusu alıb),Dreyk (1881), Yuxarı Ayova (1857), Uil -yam Pen (1873-ci ildə kollec kimi yaradılmış, 2000 ildən universitet statusu alıb); Qrand-Vyu kolleci (1896). Botanika Mərkəzi (1979),De-Moyn İncəsənət Mərkəzi (1945),De-Moyn fortu muzeyi (2004), Ayova ştatı elmin populyarlaşdırılması mərkəzi kompleksi (IMAX teatrı ilə, 2005;əsası NASA tərəfindən qoyulmuşdur).“KRNT Theatre”, Ayova rəqs teatrı.Hər il Ayova ştatı yarmarkası (1854 il -dən) və İncəsənət festivalı keçirilir.[3]
İqtisadiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
ABŞ-nin Qarğıdalı qurşağının mərkəzi hissəsində kənd təssərrüfat rayonunun ticarət paylaşdırıcı və maliyyə mərkəzidir. Çoxlu sayda sığorta şirkətinin (De-Moynu “Qərbin Hart -fordu” adlandırırlar), o cümlədən “Principal Financial Group”, “EMC Insurance Group”, “Allied Insurance”, “Nationwide”, “AmerUS Group”, “American Republic Insurance Company”nin filial və mənzil qərargahları, həmçinin “ING Group” sığorta şirkətinin, “WellsFargo” bankının, “Citigroup” maliyyə şirkətinin, “Electronic Data Systems”şirkətinin (informasiya texnologiyaları
və s. sahələrdə konsultasiya xidmətləri)bölmələri De-Moynda yerləşir.De-Moyn müəssisələrində qarğıdalı yığan kombaynlar və s. istehsal edilir; “Fires to -ne Agricultural Tire Company” şirkətinin zavodu (kənd təssərrüfatı maşınları üçün şinlər), “Pioneer HiBred International” firmasının müəssisəsi (hibrid toxumlar) və s. fəaliyyət göstərir.[3]
Nəqliyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
Şəhər şəhərin mərkəzindən 6 kilometr cənub-qərbdə yerləşən Des Moines Beynəlxalq Hava Limanına (IATA: DSM, ICAO: KDSM) xidmət göstərir. Daimi sərnişin uçuşları bütün ABŞ hava limanlarına, eləcə də Cancun şəhərinə verilir. 2010-cu ildə sərnişin dövriyyəsi təxminən 900 min nəfər idi.
Sərnişin xidməti ilə ən yaxın dəmir yolu stansiyası Des Moinesdən 64 kilometr cənubda yerləşən Osceola şəhərində yerləşir.I-35 və I-80 dövlətlərarası magistral yolları şəhərdən keçir, eləcə də ABŞ 6, ABŞ 65 və ABŞ 69.
Şəhər və ətrafdakı kütləvi nəqliyyat təşkilatın fəaliyyət göstərdiyi 23 avtobus marşrutu ilə təmsil olunur (Des Moines Area Regional Transit). Şəhər şurası 2008-ci ildə 6 yüngül dəmir yolu xəttinin tikintisi planını təsdiqlədi, lakin iqtisadi çətinliklər səbəbindən, 2013-cü ilin fevral ayından etibarən, layihənin həyata keçirilməsindən və torpağın ayrılmasından kənara çıxmadı.
Des Moines, şəhər mərkəzində, 6 kilometrdən çox uzanan yüksəli səkilərin (Des Moines Skywalk Sistemi) sistemiylə tanınır.
Coğrafiya və İqlim[redaktə | mənbəni redaktə et]
Şəhər Ayova ştatının mərkəzində De-Moyn çayı sahilində, Rakkun çayının ona töküldüyü ərazidə yerləşir.Şəhərin ərazisi əsasən düz, bir neçə incə təpələri ilə fərqlənir.
Şəhər mülayim-kontinental iqlim qurşağında yerləşir.Yaz isti və yağışlıdır, qış soyuqdur.
Qalereya[redaktə | mənbəni redaktə et]
-
De-Moyn daşqını,1851 -
De-Moynun havadan görünüşü,2012 -
De-Moynun panoraması -
1886-cı ildə tamamlanan Iowa State Capitol, beş qübbə, dörd kiçik qübbə ilə əhatə olunmuş mərkəzi bir qızıl qübbəyə sahib iki dövlət kapitolundan biridir. -
Wells Fargo Arena
.jpg)
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1 2 archINFORM (alm.). 1994.
- ↑ Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 6-cı cild: Çin – Dərk (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2015. səh. 466. ISBN 978-9952-441-11-6.
- ↑ 1 2 3 4 Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 6-cı cild: Çin – Dərk (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2015. səh. 467. ISBN 978-9952-441-11-6.
