Diokletian

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Qay Avreli Valeri Diokletian
lat. Gaius Aurelius Valerius Diocletianus Augustus
Roma imperatoru
Şəxsi məlumatlar
Doğum adı Gaius Valerius Diocles
Doğum tarixi ən tezi 22 dekabr 242ən geci 22 dekabr 245
Doğum yeri
Vəfat tarixi
Vəfat yeri
Fəaliyyəti siyasətçi, monarx
Həyat yoldaşı
Uşaqları
Dini Qədim Romada din
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Qay Avreli Valeri Diokletian (ən tezi 22 dekabr 242ən geci 22 dekabr 245, Salona[d], Dalmatsiya, Roma imperiyasıən tezi 3 dekabr 311ən geci 3 dekabr 316 və ya 313[1][2], Split, Dalmatsiya, Roma imperiyası) — Roma imperatoru (284-305), dəfələrlə konsul.

Atası azad edilmiş qul idi. Diokletianın hakimiyyəti zamanından dominat dövrü başlandı. Diokletian imperiyanın təsərüfat, siyasi və hərbi qüdrətini möhkəmlətmək üçün islahatlar keçirmişdi. Xalq üsyanlarını və əyalətlərdə separat hərəkatları yatırmışdı. İrana qarşı yürüşlər nəticəsində Ermənistan və İberiyada mövqeyini möhkəmləndirmiş, Mesopotamiyanın bir hissəsini tutmuşdu. 24 fevral 303-cü ildə Roma imperatoru Diokletian xristianlığı qadağan edən fərman verib.[3] 303-304 illərdə xristianları amansızcasına təqib etmişdir. 286 ildə Maksimianı özünə ortaq hakim təyin etmiş, 305 ildə onunla birgə hakimiyyətdən könüllü əl çəkmişdi. Diokletian "korlanmış" pulları düzçəkili sikkələrlə əvəz etdirdi, möhtəkirliklə mübarizə apardı, mallara maksimum qiymət qoydu. Diokletian bütün qüvvəsini baqaudların və s. üsyanlarının yatırılmasına yönəltdi, imperiyadan ayrılmış əyalətlər geriyə qaytarıldı. Romalılar iki həmləyə Ermənistanda və İberiyada öz mövqelərini möhkəmlədib, Mesopotamiyanı tutdular. Roma imperiyasında Tetrarxiya(Dörd imperator hakimiyyəti) üsuli idarəsinin əsasını qoymuşdur. Bu imperiyada yeni idarəçilik üsulu idi. İmperiya de facto olaraq ikiyə ayrılmış və hər hissənin başına bir Avqust(tituldur) və bir Sezar(tituldur) gətirilmişdir. Məqsəd Avqustlardan sonra köməkçisi Sezarın hakimiyyətə keçib Avqust titulu alması və özünə köməkçi Sezar seçməsi ilə səciyyələnən bir sistem idi. Onun ölümündən sonra sistem iflas etmişdir.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. Catalogue of the National Library of Greece.
  2. Catalogue of the Academy of Athens Library (yun.).
  3. "Bu günün tarixi". 2011-02-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-05-15.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]