Dirən
Dirən - türk və altay xalq inancında və mifologiyasında şeytan piri. Tiren (Tiyren, Teyren) də deyilir. Şeytanı İnsan. Quran-ı Kərimdəki "Şeytan Övliyası" təbiri ilə bənzərlik göstərir. İnsanların hər cür istəklərini yerinə yetirən şər ruhlara da bu ad verilər. Lakin bu ruhun qarşısındakı insan o qədər pisdir ki, onun tərəfindən aldadılar. Bu kəslərə "Diren" deyilər. Ərən anlayışının əleyhdarı olaraq qəbul edilər.
Təyrən[redaktə | mənbəni redaktə et]
Təyrən - türk mifologiyasında iblis. Tayran da deyilir. Tek ayaqlı, tək qollu, tək əlli və tək ayaqlı, tek gözlüdür. Gözünə göründüyü adamın sahibi olar və o nə istəyirsə edər lakin qarşılığında onun ruhuna sahib olur. Sözün Ərəbcə "tayran" (quşlar) ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Çünki bu aktivin iştirak etdiyi Vugur türklərinin islam və ya ərəb dünyası ilə heç bir bağı olmamışdır.
Etimologiya[redaktə | mənbəni redaktə et]
(Dir/Tir) kökündən törəmişdir. Canlılıq və ziddiyyətlər mənası vardır. Köhnə türkcə "Tirge/Tire", monqolca "Tarhı", tungusca "Türe" sözləri söymək, lanetlemek, xor görmək mənaları daşıyır və bu sözlə də əlaqəlidirlər.
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.)