Bu, yaxşı məqalədir. Daha çox məlumat üçün klikləyin.

Gennadi Yanayev

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Gennadi Yanayev
rus. Геннадий Иванович Янаев
Dövlət Fövqəladə Vəziyyət Komitəsinin mətbuat konfransı zamanı çəkilmiş fotoşəkil.
Dövlət Fövqəladə Vəziyyət Komitəsinin mətbuat konfransı zamanı çəkilmiş fotoşəkil.
bayraq
SSRİ Prezidentinin səlahiyyələrini icra edən
(mübahisəli)
19 avqust 1991 – 21 avqust 1991
ƏvvəlkiMixail Qorbaçov
SonrakıMixail Qorbaçov
27 dekabr 1990 – 4 sentyabr 1991[1]
PrezidentMixail Qorbaçov
ƏvvəlkiAnatoliy Lukyanov (vitse-dövlət başçısı kimi)
Sonrakıvəzifə ləğv olunub
17 aprel 1990 – 31 yanvar 1991
ƏvvəlkiStepan Şalayev
Sonrakıvəzifə ləğv olunub
bayraq
XXVIII Politbüronun üzvü
14 iyul 1990 – 31 yanvar 1991
bayraq
XXVIII Mərkəzi Komitənin katibi
14 iyul 1990 – 31 yanvar 1991
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 26 avqust 1937(1937-08-26)[2][3]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 24 sentyabr 2010(2010-09-24)[4][2][…] (73 yaşında)
Vəfat yeri
Vəfat səbəbi ağciyər xərçəngi
Dəfn yeri
Milliyyəti rus
Partiya
Təhsili
  • Moskva Dövlət Hüquq Universiteti[d]
İxtisası mexanika mühəndisi
Fəaliyyəti siyasətçi
Atası İvan Yanayev
Həyat yoldaşları Roza Alekseyevna Yanayeva
(1959–1995-ci illər)
Marqariya Fyodorvna Zabelina
(1995–2010-cu illər)
Uşaqları Svetlana (1961)
Mariya (1971)
Elmi fəaliyyəti
Elmi dərəcəsi tarix elmləri namizədi

Təltifləri "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni "Şərəf nişanı" ordeni "Şərəf nişanı" ordeni
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Gennadi İvanoviç Yanayev[8] (rus. Генна́дий Ива́нович Яна́ев; 26 avqust 1937[2][3], Perevoz, Nijeqorod vilayəti[5][6]24 sentyabr 2010[4][2][…], Moskva[7]) — SSRİ siyasətçisi. O, Sovet İttifaqının birinci və yeganə vitse-prezidenti olmuşdur. Yanayevin siyasi karyerası Xruşşovun, Brejnevin, AndropovunÇernenkonun hakimiyyət illərini əhatə etmiş, Qorbaçovun hakimiyyəti dövründə kulminasiya nöqtəsinə çatmışdır. O, uzun illər yerli siyasətdə çalışdıqdan sonra Ümumittifaq Həmkarlar İttifaqları Mərkəzi Şurasının sədri kimi siyasi arenada tanınmağa başlamışdır. Yanayev həmçinin, Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr üzrə Sovet Cəmiyyətləri İttifaqı Rəyasət Heyəti sədrinin müavini kimi digər kiçik vəzifələrdə də çalışmışdır.

1990-cı ildə Ümumittifaq Həmkarlar İttifaqları Mərkəzi Şurasının sədri olduğuna görə Yanayev XXVIII PolitbüronunMərkəzi Komitənin katibliyinin üzvü olmuşdur. O, həmin ilin sonunda, 27 dekabrda Mixail Qorbaçovun köməyi ilə SSRİ-nin birinci və yeganə vitse-prezidenti seçilmişdir. Qorbaçovun islahatlarının ölkəni apardığı yerə dair artan şübhələr səbəbilə Yanayev Dövlət Fövqəladə Vəziyyət Komitəsi ilə əməkdaşlıq etməyə başlamış və nəticədə ona rəsmi olaraq rəhbərlik etmişdir. Bu komitə 1991-ci ildə baş tutan Avqust qiyamı nəticəsində Qorbaçovu devirmişdir. Qiyam üç gün sonra qismən Qərbin Boris Yeltsinə verdiyi dəstəyə görə uğursuz olmuşdu, lakin qısa müddət davam edən hakimiyyət zamanı Yanayev SSRİ-nin prezidentinin səlahiyyətlərini icra etmişdir. O, daha sonra qiyamda iştirak etdiyinə görə həbs edilmiş, lakin 1994-cü ildə əfv olunmuşdur. Yanayev bundan sonra Rusiyanın turizm sektorunda çalışmışdır. O, 24 sentyabr 2010-cu ildə uzun sürən ağır xəstəlikdən sonra vəfat etmişdir.

Erkən illəri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Gennadi İvanoviç Yanayev 26 avqust 1937-ci ildə, İosif Stalinin Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının baş katibi kimi hakimiyyətdə olduğu dövrdə SSRİ-nin Qorki vilayətinin Perevoz şəhərində anadan olmuşdur.[9] O, 1959-cu ildə Maksim Qorki adına Kənd Təsərrüfatı İnstitutunu bitirmişdir. Yanayev buranı bitirdikdən sonra Mexanikləşdirilmiş Kənd Təsərrüfatı Birliyinin rəisi, sonra Qorki vilayətinin baş mühəndisi vəzifələrində çalışmışdır. O, 1962-ci ildə Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasına (Sov.İKP) üzv olmaq üçün müraciət etmiş və rəsmi olaraq partiyanın üzvü olmuşdur.[10] Yanayev 1963–1968-ci illərdə Qorki komsomolunun ikinci, sonra birinci katibi vəzifələrində çalışmışdır. O, bundan sonra Gənclər Təşkilatları Komitəsinin sədri olmuş, 12 il bu vəzifədə qalmışdır.[11] Yanayev 1980–1986-cı illərdə Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr üzrə Sovet Cəmiyyətləri İttifaqının sədr müavini vəzifəsində çalışmışdır. O, 1986-cı ildə Ümumittifaq Həmkarlar İttifaqları Mərkəzi Şurasının beynəlxalq məsələlər üzrə katibi, 1989-cu ildə isə həmkarlar ittifaqı sədrinin müavini olmuşdur. Yanayev 1990-cı ilin aprelində Ümumittifaq Həmkarlar İttifaqları Mərkəzi Şurasının sədri seçilmişdir.[12] O, həmkarlar ittifaqlarının sədri kimi ölkədə əmək məsələləri ilə bağlı artan narazılığı yatıra bilməmişdi, lakin bu vəzifə onun Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin katibi seçilməsinə səbəb olmuş,[13] Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının 1990-cı ildə keçirilmiş XXVIII qurultayına görə, Sov.İKP Politbürosunda yer qazandırmışdır.[14]

Vitse-prezident[redaktə | mənbəni redaktə et]

27 dekabr 1990-cı ildə SSRİ Prezidenti Mixail Qorbaçov Gennadi Yanayevi SSRİ Vitse-prezidenti postuna təklif etmişdir. O, Qorbaçovun bu vəzifəyə üçüncü namizədi olmuşdu. Odur ki, xarici işlər naziri Eduard ŞevardnadzeQazaxıstan SSR-nin dövlət başçısı Nursultan Nazarbayev təklifi rədd etmişdilər.[15]

Yanayev əvvəlcə Ali Sovet tərəfindən rədd edilmişdi, lakin sonda Qorbaçovun təkidi ilə ikinci səsvermədə o, 1,237 lehinə və 563 əleyhinə səslə vitse-prezident postuna gətirilmişdir. Bu, Şevardnadzenin Qorbaçovun mühafizəkarlara sərbəstlik verməyə hazır olmasını iddia edərək istefa verməsindən bir neçə gün sonra baş vermişdi. Yanayev səsvermədən sonra demişdir ki, "mən kökündən kommunistəm". Yanayevin vitse-prezident postuna seçilməsindən bir neçə həftə sonra yüksək rütbəli SSRİ rəsmisi onu "Qorbaçovun Kueyli – Qorbaçov üçün heç bir təhlükə yaratmayan, heç bir əhəmiyyəti olmayan, seçimi sağçıları sakinləşdirəcək bir mühafizəkar" kimi təsvir etmişdir.[16] Yanayev 1991-ci ilin yanvar ayının əvvəlində yeni hökümətin formalaşdırılması üçün dövlət komitəsinə rəhbərlik etmişdir.[17] O, daha sonra yeni yaradılmış müstəqil həmkarlar ittifaqı ilə danışıqlar aparmaq üçün Kuznetsk şəhərinə göndərilmişdir. Odur ki, 1917-ci ildən bəri ilk dəfə hansısa bir Rusiya dövlət məmuru həmkarlar ittifaqı ilə danışıqlar aparmışdı, lakin sovet hökumətinin diqqətini çəkən həmkarlar ittifaqları tətil planlarından əl çəkmək qərarına gəlmişdilər.[18]

Avqust qiyamı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Gennadi Yanaev vəzifəyə gəldikdən qısa müddət sonra nisbətən daha mühafizəkar olan kommunist siyasətçilərdən ibarət qrupa qoşulmuşdur. Bu qrupa DTK sədri Vladimir Kryuçkov rəhbərlik edirdi və o ümid edirdi ki, Qorbaçovu fövqəladə vəziyyət elan etməyə inandıra biləcək.[19][20]

Mixail Qorbaçov SSRİ-nin yeni konfederasiya şəklində yenidən təşkili kimi Suveren Dövlətlər İttifaqının yaradılması ilə bağlı yeni ittifaq müqaviləsini təklif etdikdən sonra Krımda öz daçasına istirahətə getmişdir. Bu yeni ittifaq müqaviləsinin SSRİ-nin süqut etməsinə səbəb olacağına inanan Dövlət Fövqəladə Vəziyyət Komitəsi müqavilənin imzalanmasına bir gün qalmış, 19 avqustda orbaçovu ev dustaqlığına almışdır. Həmin gün Sovet İttifaqı Teleqraf Agentliyi (TASS) qiyamçıların fərmanını dərc etmişdir. Fərmanda deyilirdi ki, "Mixail Qorbaçov səhhətinə görə artıq SSRİ Prezidentinin səlahiyyətlərini yerinə yetirə bilməyəcək. SSRİ Konstitusiyasının 127-ci maddəsinin 7-ci bəndinə uyğun olaraq, SSRİ Prezidentinin vəzifələrini vitse-prezident Gennadi Yanayev öz üzərinə götürmüşdür".[21] Fərmanda ölkənin üzləşdiyi etnik gərginlik, siyasi qarşıdurma və xaos kimi artan problemlərdən bəhs edilmişdir. Qiyamçılara görə, bu, sovet cəmiyyətinin mövcudluğunu və SSRİ-nin ərazi bütövlüyünə təhdid idi.[22][23] Yanayev bundan sonra iddia etmişdir ki, SSRİ süqut təhlükəsi ilə üz-üzədir və iqtisadi vəziyyət dərhal həll olunmasa, ittifaq süqut edəcək. Bundan əlavə, Yanayev və dövlət komitəsinin digər üzvləri Nazirlər Kabinetinə mənzil çatışmazlığı problemini zəiflətmək üçün o vaxt mövcud olan beşillik plana dəyişiklik etməyi tapşırmışdılar. Bu dəyişlikliyə görə, meyvə və tərəvəz yetişdirməklə qışda ərzaq çatışmazlığını aradan qaldırmaq üçün bütün şəhər sakinlərinin mülkiyyətinə hər birinə akrın üçdə biri qədər ərazi verilmişdir.[24]

Mətbuat konfransında Qorbaçov haqqında suallara cavab verən Yanayev prezidentin məzuniyyətdə olduğunu və ölkədə müalicə aldığını bildirmişdir. O, əlavə etmişdir ki, Qorbaçov "uzun illərdən sonra çox yorulub və sağalması üçün vaxt lazımdır".[24] Mətbuat konfransında Yanayevin əlləri kifayət qədər güclü titrəyirdi və bu səbəbdən bir çox jurnalistin diqqəti Qorbaçovun səhhətinin pis olmasına yox, Yanayevin açıq-aşkar içkili olmasına cəmlənmişdi.[25]

SSRİ-nin son dövlət başçısı Mixail Qorbaçov. 1987-ci il.

19 avqustda Rusiyanın Ağ Evinin ətrafına toplaşan Moskva sakinləri burada barrikadalar qurmağa başlamışdır. Yanayev cavab olaraq, saat 16:00-da Moskvada fövqəladə vəziyyət elan etmişdir.[26][27] O, saat 17:00-da keçirilən mətbuat konfransında Qorbaçovun "istirahət etdiyini" vurğulamışdır. Yanayev bildirmişdir ki, dövlət komitəsi Qorbaçovun islahatlarını davam etdirməyi planlaşdırır. Buna baxmayaraq, Yanayevin zəif duruşu, titrəyən əlləri və üz ifadəsi onun sözlərini inandırıcı etmirdi.[26] 21 avqustda SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti ittifaq parlamentinin palata rəhbərlərinin sədrliyi ilə prezident Qorbaçovun tutduğu vəzifədən faktiki olaraq azad edilməsini və bunun ölkənin vitse-prezidentinə keçirilməsini qanunsuz hesab edən qərar qəbul etmişdir. Bununla əlaqədar olaraq, qurum vitse-prezident Yanayevdən prezident səlahiyyətlərinə əsaslanaraq qəbul edilən fərmanların və fövqəladə vəziyyətin ləğv edilməsini tələb etmişdir.[28] Bəzi tarixçilərə görə, Yanayev dövlət komitəsinin ən qabaqcıl və nüfuzlu üzvü idi, lakin onun başçısı deyildi. Odur ki, bəzi mənbələrdə Kryuçkov "qiyamın ürəyi və ruhu" adlandırılmışdır. Yanayev yalnız 20 avqustdan dövlət komitəsinə rəhbərlik etməyə razılaşmışdır. Valentin PavlovBoris Puqo kimi digər qiyam liderləri ilə yanaşı Yanayev də vitse-prezident vəzifəsindən azad edilmiş, sonra isə sovet dövlətinə qarşı cinayətlərdə ittiham olunaraq həbs edilmişdir.[29]

Yanayev Moskvada dərc olunan "Novıy Vzqlyad" həftəlik nəşrinə 1993-cü ildə verdiyi müsahibədə bildirmişdir ki, o, özünün prezident səlahiyyətlərini icra etməyini nəzərdə tutan təyinat haqqında fərmanı imzalayanda sərxoş halda idi. O, həmçinin əlavə etmişdir ki, sərxoş olması onun mühakiməsinə təsir etməmişdi.[30] Yanayev 2008-ci ildə verdiyi müsahibədə prezident səlahiyyətlərini icra etdiyinə görə peşman olduğunu bildirmişdi. O həmçinin, öz prezidentliyini elan edən sənədləri imzalamaq üçün daha mühafizəkar üzvlər tərəfindən təzyiqə məruz qaldığını iddia etmişdir. Yanayev 1991-ci il hadisələrini ömrünün sonuna qədər ona əziyyət verəcək bir yük kimi təsvir etmişdir.[9]

Növbəti illəri və ölümü[redaktə | mənbəni redaktə et]

Gennadi Yanayev 1993-cü ilin yanvarında zaminə buraxılmış,[31] 1994-cü ildə əfv edilmişdir.[29] Bundan sonra o, Rusiya Beynəlxalq Turizm Akademiyasının tarix və beynəlxalq münasibətlər kafedrasının müdiri kimi çalışmışdır.[9] Yanayev 20 sentyabr 2010-cu ildə xəstələndi və Moskvada Mərkəzi Klinik Xəstəxanaya yerləşdirilmişdir. Burada ona ağciyər xərçəngi diaqnozu qoyuldu. Gennadi Yanayev 24 sentyabr 2010-cu ildə vəfat etmişdir.[32]

Rusiya Federasiyası Kommunist Partiyasının (RFKP) Mərkəzi Komitəsi Gennadi Yanayevin ailəsinə başsağlığı vermişdir.[33] RFKP-nin lideri Gennadi Zyuqanov onun haqqında "Yanayev maraqlı, çətin və layiqli həyat sürmüşdür" ifadələri işlətmişdir.[34] RFKP onu rəsmi olaraq "yüksək peşəkar mütəxəssis [...] əziz və etibarlı yoldaş" kimi təsvir etmişdir.[35] Odur ki, RFKP-nin bu dəfə öz rəsmi internet saytlarında dərc olunan başqa bir bəyanatında qeyd edilmişdir ki, "əgər onlar daha qətiyyətli hərəkət etsəydilər, vahid ölkəmiz qorunub saxlanılardı".[36] Gennadi Yanayev Troyekurov qəbiristanlığında dəfn edilmişdir. Dəfn mərasiminda Kommunist Partiyasının bir neçə qabaqcıl siması iştirak etmişdir. Yanayevin ardında həyat yoldaşı və iki qızı qalmışdır.[37]

Təltif və mükafatları[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. "Постановление Съезда народных депутатов СССР от 4 сентября 1991 г. N 2390-I "Об освобождении Г. И. Янаева от обязанностей Вице-президента СССР"". 2021-02-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-07-04.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 Gennady Ivanovich Yanayev // Encyclopædia Britannica (ing.).
  3. 3,0 3,1 Gennadi Janajew // Munzinger Personen (alm.).
  4. 4,0 4,1 http://echo.msk.ru/news/712951-echo.html.
  5. 5,0 5,1 The Independent (brit. ing.). Britain: 1986. ISSN 1741-9743
  6. 6,0 6,1 http://www.archontology.org/nations/ussr/ussr_state/yanayev.php.
  7. 7,0 7,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #126688370 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
  8. Baxşəliyev, Tahir Şamil oğlu. Məmmədov, H. N. (redaktor ). Slavyan ölkələri tarixi. 1917–2015 (az.). Bakı: Bakı Universiteti. 2016. səh. 160.
  9. 9,0 9,1 9,2 Schwirz, Michael. "Gennadi I. Yanayev, 73, Soviet Coup Plotter, Dies". The New York Times (ingilis). 24 sentyabr 2010. 2021-03-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 iyul 2022.
  10. Громыко Андрей Андреевич (rus). hrono. 2021-05-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 iyul 2022.
  11. Steele, Jonathan. "Gennady Yanayev obituary". The Guardian (ingilis). 26 sentyabr 2010. 2021-03-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 iyul 2022.
  12. Kulikov, Anton. "The man, who tried to save the USSR" (ingilis). Pravda Online. 28 sentyabr 2010. 2014-11-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 iyul 2022.
  13. Биография Геннадия Янаева: ветеран и инвалид госслужбы (rus). Temadnya. 2013-11-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 iyul 2022.
  14. Pry, Peter Vincent. War Scare: Russia and America on the Nuclear Brink (ingilis). Westport, Connecticut: Greenwood Publishing Group. 1999. səh. 58. ISBN 0-275-96643-7. 2020-07-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-07-06.
  15. Union of Soviet Socialist Republics Arxivləşdirilib 2013-10-12 at the Wayback Machine at Encyclopædia Britannica  (ing.)
  16. Garthoff, Raymond L. The Great Transition: American-Soviet Relations and the End of the Cold War (ingilis). Washington, D.C.: Brookings Institution Press. 1994. səh. 442. ISBN 0-8157-3060-8. 2020-12-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-07-06.
  17. "Mulig at Sjevardnadse forsetter" (norveç). Norwegian News Agency. 7 yanvar 1991.
  18. "Sovjetunionen: gruvearbeidere trekker plan om streik" (norveç). Norwegian News Agency. 3 mart 1991.
  19.  (rus.) sentyabr 1991 internal KGB report on the involvement of KGB in the coup Arxivləşdirilib 2011-04-08 at the Wayback Machine
  20.  (rus.) "Novaya Gazeta" No. 51 of 23 July 2001 Arxivləşdirilib 2012-02-15 at the Wayback Machine (extracts from the indictment of the conspirators)
  21. "Указ вице-президента СССР от 18 августа 1991 года" (rus). 2019-08-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-07-06.
  22. "Заявление советского руководства" (rus). 2021-03-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-07-06.
  23. Neimanis, George J. The Collapse of the Soviet Empire: A View from Riga (ingilis). Westport, Connecticut: Greenwood Publishing Group. 1997. səh. 76. ISBN 0-275-95713-6. 2022-04-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-07-06.
  24. 24,0 24,1 "Russian Reaction" (ingilis). PBS NewsHour. 19 avqust 1991. 2012-11-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 iyul 2022.
  25. "Gennady Yanayev". The Daily Telegraph (ingilis). 6 iyul 2022. 2021-03-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 iyul 2022.
  26. 26,0 26,1 Тоннель на крови (rus). nr2. 18 avqust 2006. 7 yanvar 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 iyul 2022.
  27. Государственный комитет по чрезвычайному положению в СССР (rus). souz. 2007-12-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 iyul 2022.
  28. Постановление Президиума Верховного Совета СССР от 21 августа 1991 года № 2352-I «О неотложных мерах по восстановлению конституционного порядка в стране» Arxivləşdirilib 2016-08-09 at the Wayback Machine [1] Arxivləşdirilib 2021-08-10 at the Wayback Machine  (rus.)
  29. 29,0 29,1 "Soviet coup leader Gennady Yanayev dies". BBC News (ingilis). 24 sentyabr 2010. 2021-03-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 iyul 2022.
  30. "Soviet coup plotter Gennady Yanayev dies at 73". USA Today (ingilis). 24 sentyabr 2010. 2011-01-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 iyul 2022.
  31. "Ъ-Газета — Пресс-конференция по делу ГКЧП" (rus). 2021-04-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-07-06.
  32. Один из идеологов ГКЧП Геннадий Янаев скончался в московской больнице (rus). echo.msk.ru. 24 sentyabr 2010. 2013-12-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 iyul 2022.
  33. Янаев перед смертью раскрыл правду о ГКЧП (rus). LifeNews. 24 sentyabr 2010. 2015-10-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 iyul 2022.
  34. Antonova, Maria. "Soviet 1991 coup leader Gennady Yanayev dies at 73" (ingilis). Agence France-Presse. 24 sentyabr 2010. İstifadə tarixi: 6 iyul 2022.
  35. 24 сентября на 74 году жизни после продолжительной и тяжёлой болезни скончался Геннадий Иванович Янаев Arxivləşdirilib 2013-12-30 at the Wayback Machine // Официальный сайт КПРФ  (rus.)
  36. Gutterman, Steve. "1991 Russian coup plotter dies". Toronto Sun (ingilis). Reuters. 24 sentyabr 2010. 2016-03-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 iyul 2022.
  37. "Лидера ГКЧП Янаева похоронили в Москве" (rus). LifeNews. 27 sentyabr 2010. 2016-03-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 iyul 2022.

Əlavə ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Yanayev, G. I. GKChP Against Gorbachev: The Last Battle for the USSR. Moscow: Eksmo Algorithm. 2010.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]