Hindistan xalqları
Müasir dövrdə Hindistanın еtnik tərkibi bir nеçə yüz xalqdаn ibarətdir[1]. Bu ölkədə аdivаsi, аkhа, аnqаm, аdаmаn, аpаtаni, аssаm, bаdаqа, bаyqа, bаlti, bеnqаl, bihаri, bоndо, burişi, bhili, bhоtiyа, bhutiyа, qоnd, qucаrаti, qucаri, dаrdı, cаrаvаrа, cаt, cuаnq, dоqrа, kаnnаrа, kristаnqi, khаsi, khаsı, khоndi, lаdаkhi, lеpçа, lisu, lоbа, mаqаri, mаlаyаli, mаlеr, mаnipuri, mаrаthi, minаrо, mоnpа, nаqа, оnqе, оrаоn, оriyа, pəncаbi, pаrs, pаhаri, rаcаstаni, rаcputi, rаi, sаvаrа, sаntаli, sеntinеli, sеrаiki, siddi, siqhi, sindhi, tаmаnqi, tаmil, tеluqu, tоdа, tripurа, hindustаni, hо, çаkmа, şеrp və s. хаlqlаr yаşаyır[2].
Hindistan xalqları arasında sаycа ən çохu hindi, tеluqi, mаrаthа, bеnqаl, qucаrаt, kаnnаrа, pəncаblаr və bаşqа xalqlardır. Hindlilərin bir еtnоs kimi fоrmаlаşmаsındа farslar, ərəblər, türklər, əfqanlar, ingilislər iştirak etmişlər.
Hindistan xalqlarının və irqi elementlərinin təsviri kifayət qədər mürəkkəb məsələdir. Bura daim dünyanın müxtəlif yerlərindən gələn fərqli etnosların qovuşduğu, qarşılaşdığı ərazi olmuş, bu prosesdə müharibələr, təqib, iqtisadi faktorlar mühüm rol oynamışdır. Fərqli irqi xüsusiyyətlərə malik etnoslar burada məskunlaşmış, qaynayıb-qarışmış, bu qarışıqlardan lokal xüsusiyyətlərə malik xalqlar yaranmış, Hindistanda rəngarəng insan cəmiyyətinin formalaşmasına gətirib çıxarmışdır[3].
İngilis alimi Risley 1890-cı ildə elmi əsasda, yəni antropolometrik texnika ilə Hindistan xalqlarının irqi təsnifatını aparmışdır. O, 1901-ci ildə ingilis müstəmləkə hökuməti tərəfindən əhalinin siyahıya alınması komissiyasına rəhbər təyin olunmuşdur. Risley siyahıya alınma haqqında hesabat sənədini "Hindistan xalqları" adı altında 1915-ci ildə təqdim etmişdir. O, hind əhalisinin 7 irqdən ibarət olması nəticəsinə gəlmişdir. Bu qruplaşdırma aşağıdakı kimi təqdim olunmuşdur.
- Türk-İran tipi: Bu tipə Bəlucistan əhalisi və sərhəd əyalətlərin (müasir Pakistan da) əhalisi aiddir.
- Hind-ari tipi: Pəncablılar, racputa, cats və kəşmiri khatrisin müəyyən qrupları bu tipə aiddir.
- Skif-dravid tipi: Bu tipin ən yaxşı nümunələri Maratha Brahamins və Coorgs əhalisidir.
- Ari-dravid tipi:Uttar Pradeş, Racastan və Bihar əhalisi bu tip üçün ən yaxşı nümunədir.
- Monqol-dravid tipi: Benqal brahminləri və Kayasta əhalisi bu tipin nümunələridir.
- Monqol tipi: Assam, Nepal, Birma əhalisi bu tipə aiddir.
- Dravid tipi: Bu tipə Tamil Nadu, Andhra Pradeş, Madhya Pradeşin şimal hissəsi, Çhotanaqpur əhalisi aiddir.
Hind antropoloqu Nadem Hasnain Risleyin təsnifatının qərəzli fikirlər və ixtiyari nəticələr, reallıqla uzlaşmayan yanaşma olduğunu bildirir.
İkinci təsnifatı Haddon irəli sürmüşdür. O, Hindistanı coğrafi baxımdan üç yerə ayırmışdır, onun yanaşmasına görə, bu hind xalqını irqi baxımdan izah edir. Bu üç coğrafi region aşağıdakıdır: 1) Himalay, 2) Hindistanın şimal düzənlikləri, 3) Dekkan.
İrqi xüsusiyyətlər Hindistanda etnosların fərqləndirilməsində mühüm rol oynayır. Burada xalqlar əsasən iki yerə ayrılır. Hind-ari xalqları və dravid xalqları. Hind-arilər hind-avropoid dil ailəsinə aid xalqlar sayılırlar.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "UN Geoscheme". 2010-04-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-30.
- ↑ G.A. Grierson, The Pisaca Languages of North-Western India, Asiatic Society, London, 1906, repr. Delhi 1969, p. 4-6; still repeated in: History of Civilizations of Central Asia, Ahmad Hasan Dani, Vadim Mikhaĭlovich Masson, János Harmatta, Boris Abramovich Litvinovskiĭ, Clifford, 1999
- ↑ D.E. Watters, Notes on Kusunda (a language isolate of Nepal), Kathmandu 2005