Hoba meteoriti
Hoba (ing. Hoba) dünyada tapılmış ən ağır meteoritdi (çəkisi 60 tondan çoxdu).[1] O, Afrikanın cənub-qərbində Namibiyada "Hoba West" fermasında saxlanılır, həmçinin meteorit elə bu əraziyə düşmüşdü. Bu meteorit Yer üzündə ən böyük təbii mənşəli dəmir parçasıdır.
Meteoritin tapılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
66 tonn ağırlığında və 9 m³ həcmində olan bu dəmir meteorit hələ ibtidai zamanlarda planetə düşüb. Onu 1920-ci ildə Namibiyanın Qrotfonteyn şəhərində tapmışdılar. Hoba adını elə aşkar olunduğu "Hoba West" fermasına görə aldı. Onu tapan fermerin sözlərinə görə, o, bu meteoritə sahəni şümlayanda rast gəlmişdir.
Ümumi məlumat[redaktə | mənbəni redaktə et]
Meteorit təxmini 80 min il öncə Yer üzünə düşmüşdü. Nə zərbə kraterinin, nə də başqa düşmə izləri olmadığından, bu meteoritin tapılması sırf təsadüf nəticəsində baş verib. Fərziyəyə görə, atmosfera meteoritin düşməsini yavaşlatmışdır, buna görə də enerji və böyük tullantılar daha olmadı. Meteoritin daha bir maraqlı nəticəsi ondadır ki, o, nisbətən hamar və düz səthə malikdir. Hoba sıx metal quruluşa sahibdir, ölçüsü 2,7×2,7×0,9 metrdir. O, 84 % dəmirdən və 16 %-dən az kobalt qarışığı olan nikəldən ibarətdir. Meteoritin yuxarısı dəmir hidroksidlərlə örtülmüşdür. Kristal quruluşu baxımından "ataxit" nikeli ilə zəngindi.
Meteoritin çəkisi heç vaxt çəkilməmişdi. Hesab edirlər ki, onun Yer kürəsinə düşən zaman ilkin kütləsi təxminən 90 ton təşkil edirdi. 1920-ci ilin hesablamalarına görə onun kütləsi hardasa 66 ton idi, amma eroziyaya, elmi tədqiqatlara və vandalizmə görə Hobanın çəkisi 60 tona düşdü.
Meteoritin mühafizəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Unikal meteorit vandalizmdən qorumaq üçün o zamankı Cənub-Qərbi Afrika hökuməti (indiki Namibiya) 1955-ci ilin martında meteoriti milli abidə elan edib. 1985-ci ildə Rossing Uranium Ltd. şirkəti meteoritin qorunması üzrə tədbirlərin gücləndirilməsi üçün Cənub-Qərbi Afrika hökumətinə vəsait ayırmışdı. 1987-ci ildə Hoba West fermasının sahibi öz torpağlarını dövlətə bağışlamışdı. Bundan sonra ölkə buranı turistik zona elan etdi. Hər il meteoritə baxmaq üçün minlərcə turist Namibiyaya toplaşır. Vandalizm aktları artıq demək olar ki yox olub.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Meteoritical Bulletin Database: Hoba". 2021-07-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-20.