İriyarpaq hortenziya

İriyarpaq hortenziya
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptophyta Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superasterids Klad: Asterids Dəstə: Zoğalçiçəklilər Fəsilə: Hortenziyakimilər Cins: Hortenziya ???: İriyarpaq hortenziya
Beynəlxalq elmi adı
Hydrangea macrophylla Ser.
Şəkil axtarışı ITIS   565616 NCBI   23110 EOL   392374

İriyarpaq hortenziya (lat. Hydrangea macrophylla) — hortenziyakimilər fəsiləsinin hortenziya cinsinə aid bitki növü.

Botaniki təsviri

Hündürlüyü 1-2 m, düz qalxan budaqlara malik koldur. Yarpaqları sadə, yumurtavari və tünd yaşıl, uzunluğu 7-15 sm, kənarları dişlidir. Çiçəkləri iri, çəhrayı, bəzən mavi və ağ rəngdə olub, enli, qalxanvari çiçək qrupunda toplanır. Kasayarpaqları iri, yaşımtıl, tədricən ağ, çəhrayı və ya mavi rəngdə olur. Meyvəsi 2-3 bölümlü, çoxsaylı xırda toxumları olan qutucuqdur. Yazdan yayın ortasına qədər 18-200 C-də toxumlarla, zoğlarla və kolun bölünməsi ilə çoxaldılır.

Ekologiyası

İşıqlı və yarımkölgəli ərazilərdə bitir. 100C-yə qədər soyuqlara dözür. Tez boy atır, istisevən, torpaq mühitinə, münbitltyinə və rütubətə tələbkardır. Torpaq qarışığı yarpaq, çim, torf və qum (2:1:1:1) qarışığından ibarət olmalıdır. Mənənə, qırmızı tor gənəsi ilə yoluxa bilir.

Azərbaycanda yayılması

Böyük Qafqazda, Lənkəranda, Zaqatalada və s. rayonlarda mədəni şəraitdə becərilir.

İstifadəsi

Dünyanın ən çox yayılmış bağ bitkilərinə aiddir. Bu növün çox miqdarda bağ formaları, o cümlədən ağ haşiyəli yarpaqları olan forması yaradılmışdır.

Ədəbiyyat

• Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri. Bakı: Elm, 2014, 380 səh.