Karlos Xuan Finley
| Karlos Xuan Finley | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 3 dekabr 1833[1][2][…] |
| Vəfat tarixi | 19 avqust 1915[1][2] (81 yaşında) və ya 20 avqust 1915[3] (81 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | insult |
| Elm sahəsi | tibb |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Karlos Xuan Finley(d. 3 dekabr 1833-cü il - ö. 20 avqust 1915-ci il) - sarı sətəlcəm araşdırmalarının edən kubalı elm adamı.
Fransız və şotland əsilli olan Juan Carlos Finlay, Barres adıyla Kubanın Puerto valisində (hal-hazırda Kamagüey ) doğulmuşdur. Sonrakı həyatında Carlos Finlay adı ilə tanınıb. 1855-cü ildə Pensilvaniya əyalətinin Philadelphia şəhərində yerləşən Jefferson Tibb Kollecinin məzunu olur. Təhsilini Havana və Parisdə tamamlamışdır. Bundan sonra Finlay Havanada tibb mərkəzi açmışdır.
Peşə həyatının ilk iyirmi ili ərzində davamlı sürən tibbi müzakirələrin mərkəzində idi. Havana əhalisi daima sarı sətəlcəm epidemiya xəstəliyi ilə mübarizə edirdi. Bu məqsədlə Finlay tərəfindən 1864-cü ildə tibbi tətbiq mərkəzi quruldu. Finlayın üzərində çalışdığı ilk iş vəba epidemiologiyası olmuşdur. Çünki bu xəstəlik 1867-ci ildə Havanada ciddi bir epidemiya meydana gətirmişdir.
Finaly xəstəliyin sudan qaynaqlandığını təsdiqləməmişdir.
Bundan qısa bir müddət sonra isə Finlay sarı sətəlcəm haqqında araşdırmalara başlayıb. Vəba araşdırmasında olduğu kimi kəskin müşahidələri və məntiqi çıxarışlar ilə o xəstəliyin daşıyıcısının ağcaqanad olduğu müəyyən etdi və onun bu fərziyyəsi 1881-ci ildə qəbul edildi. Bu dəfə etdiyi araşdırma Havana Təbiət Elmləri və Fiziki Tibb Akademiyası illiklərində böyük dəstək gödü, ancaq bu vəziyyət Finlayi qane etmədi. Başqa bir kubalı həkim Claudio Delgado Finlaya bu işlərində kömək etdi.
Peşəkar karyerası[redaktə | mənbəni redaktə et]
1870-ci ildən araşdırmaları davam edən iş, nəhayət 1900-cü ildə daha da irəlilədi. Xəstəni dişləyən bir ağcaqanaddan sağlam bir adama xəstəlik keçdiyi müəyyən edildi. 1908-ci ildə Finlay Legion D fəxri nişanına layiq görüldü. Əsl sahəsi sarı sətəlcəm xəstəliyi olmasına baxmayaraq o cüzam, vəba və sairələr haqqında 40-a qədər məqalə nəşr etdi.
Finlay 20 avqust 1915 - ci ildə Kubada evində ağır beyin travması nəticəsində vəfat etdi.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
http://www.habermonitor.com/az/haber/detay/carlos-juan-finlay-kimdir-hyati/228616/ Arxivləşdirilib 2014-01-16 at the Wayback Machine
- ↑ 1 2 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ 1 2 Carlos J. Finlay // Encyclopædia Britannica (ing.).
- ↑ Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- ↑ Финлей Карлос Хуан // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.