Məşədi Məmməd
| Məşədi Məmməd/İsgəndər xan | |
|---|---|
| Məmməd | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Atası | Hüseyn xan |
| Dini | İslam |
Məşədi Məmməd; İsgəndər xan; İsgəndər bəy — sonuncu Şəki xanı Hüseyn xanın oğludur. İranda yaşayırdı.
1837-ci ildə xəlvəti Nuxaya gəlmişdi və Rusiya əleyhinə üsyan hazırlamaq məqsədiylə başına adam toplayırdı. Çox keçmədən Nuxada ruslar tərəfindən həbs edilir və hərbi məhkəmənin mühakiməsinə verilir. Lakin 20 avqust[1] tarixində özü kimi iki başqa azərbaycanlı dustaq və iki sabiq əsgərlə birlikdə türmədən qaça bilir və Quba mahallarının dağlarında gizlənir. 1838-ci ilin iyun ayında isə rutullu Ağa bəylə Acınohur gölü ətrafına gəlir, burada başına çoxlu adam toplayır. O, əyalət əhalisinə xəbər göndərir ki, şəkililəri özü ilə həmməzhəb və özünə dost hesab edir, onlara heç bir pislik etmək fikrində deyil, amma əvəzində şəkililəri dinsiz hökumətin zülmündən qurtarmaq istəyir və bütün rusları, erməniləri məhv edəcəkdir. Rus mənbələrində etiraf edildiyi kimi, həqiqətən də ləzgilər yerli əhalidən yeməkdən başqa heç nə istəmədilər. Nəticədə, Nuxanın müdafiəsinin təşkil edilməsi üçün bura bir gün əvvəl − 12 sentyabr[2] tarixində, ruslar tərəfindən xeyli əlavə hərbi qüvvələrinin gətirilməsinə baxmayaraq, ertəsi gün – 13 sentyabr[3] tarixində, əhalinin dəstəyini qazanmış İsgəndər xan ləzgi qoşunu ilə Nuxanı tutdu[4] və Nuxa qalasını mühasirəyə aldı. Hansı ki cəmi bir rota əsgər tərəfindən müdafiə olunan bu qalada komendantın evi, əyalət idarəsi və xəzinə vardı. Həmçinin şəhər əhalisinin bir qismi - əsasən tacirlər və ermənilər də buraya sığınmışdı. Lakin elə həmin gün ruslar Nuxaya əlavə hərbi qüvvələr yeritdilər. İki günlük döyüşdən sonra - 16 sentyabr tarixində, gecə vaxtı İsgəndər xan gətirdiyi ləzgi qoşunu ilə Nuxadan geri çəkilməyə məcbur oldu[4][5]. Bundan sonra Məşədi Məmməd/İsgəndər xan yenidən İrana qayıtdı.
İstinadlar və qeydlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Mətndə Yuli təqvimi ilə göstərilirdi: 8 avqust.
- ↑ Mətndə Yuli təqvimi ilə göstərilirdi: 31 avqust.
- ↑ Mətndə Yuli təqvimi ilə göstərilirdi: 1 sentyabr.
- ↑ 4,0 4,1 "Акты, собранные Кавказской археографической комиссией, том IX, Тифлис, 1884, стр.: 218". 2022-05-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-14.
- ↑ "Акты, собранные Кавказской археографической комиссией, том IX, Тифлис, 1884, стр.: 283". 2022-05-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-14.