Qarağat rəvəndi

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Qarağat rəvəndi
Elmi təsnifat
Beynəlxalq elmi adı

Qarağat rəvəndi və ya bəzi bölgələrdə uşqun (lat. Rheum ribes)[2] - Qırxbuğumkimilər— (Polygonaceae Juss.) fəsiləsi, rəvənd cinsinə aid bitki növü.[3]

IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu “Təhlükəli həddə yaxın olanlar” kateqoriyasına aiddir – NT. Azərbaycanın nadir növüdür. [4][5]

Qısa morfoloji təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]

50-100 sm hündürlüyündə çoxillik ot bitkisidir. Yarpaqları ürəkvari-dairəvi və ya dairəvi, kənarları xırda dişli, 5 qalın damarlıdır. Aşağı tərəfdə damarlar xırda tikanlıdır, alt və üst hissədə ziyillidir. Çiçək qrupu yarımşarvaridir, çiçəkləri 5-12 ədəddir. Meyvələri 17 mm uzunluqda, 14 mm enində, yumurtavari, yuxarya doğru daralan, əsasında dərin-ürəkvari, qırmızımtıl qanadlı və uzunsov-qəhvəyi fındıqcadır.[5][6] 

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çiçəkləmə və meyvə əmələ gətirmə dövrü iyun ayına təsadüf edir. Orta dağ qurşağında quru daşlı yerlərdə və kolluqlarda rast gəlinir.[5][6]

Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Naxçıvan düzənliyi (Duz dağ), Naxçıvanın dağlıq hissəsi (Şahbuz rayonu-Biçənək və Kükü kəndləri, Vəlidağ, Darıdağ, Təkəlikdağ). [5][7]

Sayı və tendensiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Populyasiyanın ehtiyatı azdır. Mənfi amillərə həssaslıq göstərir. [5]

Məhdudlaşdırıcı amillər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Antropogen amillər (infrastrukturun inkişafı, sahilboyu ərazilərin tikintisi), areallarının çiçərlik və Cavan zoğları erkən yazda kütləvi toplanılır və antropogen təsirə məruz qalır.[4] [5][8]

Mühafizə tədbirləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qorunma tədbirləri Naxçıvan MR-nin Qırmızı kitabında tövsiyə olunur. [5][7]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 372.
  2. Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
  3. Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
  4. 4,0 4,1 Azərbaycan Respublikasının Qırmızı kitabı  Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki və göbələk növləri II nəşr, Bakı-2013
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 "Arxivlənmiş surət". 2021-01-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-12-24.
  6. 6,0 6,1 Флора Азербайджана, 1952
  7. 7,0 7,1 Naxçıvan MR-nin Qırmızı kitabı; 2010
  8.  İbadullayeva S.C.et-all.