Səfərəli bəy Vəlibəyov

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Səfərəli bəy Vəlibəyov
Səfərəli bəy Vəlibəyov 1894-cü ildə
Səfərəli bəy Vəlibəyov 1894-cü ildə
Doğum tarixi 1861
Doğum yeri
Vəfat tarixi 31 avqust 1902(1902-08-31)
Vəfat yeri
Həyat yoldaşı Xurşid xanım Qovanlı-Qacar
Uşaqları Nigar xanım Vəlibəyova, Sürəyya xanım Vəlibəyova
Təhsili
Fəaliyyəti yazıçı, müəllim, tərcüməçi
Mükafatları III dərəcəli "Müqəddəs Anna" ordeni III dərəcəli Müqəddəs Stanislav ordeni
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Səfərəli bəy Şıxhəsən bəy oğlu Vəlibəyov (1861, Şuşa31 avqust 1902, Şuşa) — Zaqafqaziya (Qori) Müəllimlər Seminariyasının məzunu, görkəmli maarif xadimi, pedaqoq, publisist.

Səfərəli bəy Vəlibəyov XIX əsr Azərbaycan pedaqoji tarixinin simalarından biridir. O, Zaqafqaziya (Qori) müəllimlər seminariyasını bitirən ilk üç Azərbaycanlıdan biri olmuş,[mənbə göstərin] ömrünün 16 ilini pedaqoji işə sərf etmişdir. Bu müddət ərzində C.Məmmədquluzadə, N.Nərimanov, S.S. Axundov kimi şəxsiyyətlər ibtidai təhsillərini Vəlibəyovdan almışdır.

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Səfərəli bəy Vəlibəyov 1888-ci ildə

Hacı Vəli bəy Kəbirlinin ikinci oğlu Şıxhəsən bəyin oğlu Səfərəli bəy Vəlibəyov 1861-ci ildə Şuşa şəhərində anadan olmuşdurş.

Molla yanında təhsil alarkən ərəb və fars dillərinə mükəmməl yiyələnmişdir. 1875–1879-cu illərdə Şuşa şəhər rus məktəbində təhsil almışdır.[1]

1879-cu ildə Aleksey Çernyayevski tələbə toplamaq məqsədi ilə Şuşada olarkən gənc Səfərəli bəylə söhbət aparmış, zirək və bacarıqlı olduğunu görüb onu Zaqafqaziya Müəllimlər Seminariyasının nəzdində açılmış Azərbaycan bölməsinə aparmış, onu seminariyanın 2-ci sinfinə qəbul etmişdir.

Seminariya həyatı, ordakı təlim-tərbiyə sistemi basqa seminaristlər kimi Səfərəli bəy Vəlibəyovun da mənəvi inkişafına müsbət təsirini göstərmişdir. Gələcək müəllim təhsilin ilk günlərindən başlayaraq özünü qabil və işgüzar bir gənc kimi göstərir, tədris fənlərinə dərindən yiyələnir, dünya ədəbiyyatı nümunələrini mütaliə edir, pedaqoqika elmi haqqında təhsil alır.

Fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qori müəllimlər seminariyası nəzdində açılmış ibtidai məktəbə müəllim olmadığına görə Çernyayevski özü rəhbərlik edirdi, məktəbdə şagirdlərə Azərbaycan və Rus dillərində dərs keçilirdi, onlar əsas şöbəyə hazırlanırdılar. Çernyayevski sonralar bu vəzifəni tutmağa Səfərəli bəy Vəlibəyovu hazırlamışdır.

1881-ci ildə seminariyanı bitirən S.Vəlibəyov burada ibtidai məktəbi müəllimi vəzifəsində saxlanılır[2] və 1896-cı ilə qədər seminariyada fəaliyyət göstərir.[1]

1883-cü il yay tətili zamanı Şuşada istirahət edən S. Vəlibəyov burada bir nümunəvi məktəb açaraq uşaqlara savad öyrədirdi.[1] Onun məktəbində müxtəlif təbəqələrdən 25 nəfər şagird təhsil alırdı.[1] O, tədrisi səs üsulu ilə aparırdı və yerli məktəbdarlara da səs üsulunun üstünlüyünü nümayiş edirdi.

S. Vəlibəyov 1896-cı ildə Qoridən Bakıya köçmüş, burada bir il Bakı real məktəbində müəllimlik etmişdir.[1]

1897-ci ildə isə Bakı Gömrükxanasında tərcüməçi vəzifəsində çalışmağa başlamışdır.[1]

Səfərəli bəy Vəlibəyov, ömrünün 42-ci ilində, 1902-ci ildə avqustun 31-də Bakıda ürək xəstəliyindən dünyasını dəyişmişdir.[3]

Yaradıcılığı[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Ədəbiyyatşünaslıq elmi, xüsusilə ədəbiyyat tarixçiliyi və poetika əsasən orta əsrlərin təzkirəçilik ənənələri üzərində davam edirdi. Səfərəli bəy Vəlibəyov, Seyid Əzim Şirvani, Həsənəliağa xan Qaradağski (Qaradaği), Hüseyin Əfəndi Qayıbov, Mir Möhsün Nəvvab Qarabaği kimi ziyalıların müxtəlif illərdə tərtib etdikləri təzkirə, məcmuə və kitablarda ayrı-ayrı şairlərin tərcümeyi-halı, yaradıcılığının başlıca qayəsi barədə qısa, kokret məlumat verilir, Azərbaycan ədəbiyyatı ümumşərq ədəbiyyatından fərqləndirilirdi.

Mükafatlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Öz pedaqoji və maarifçi fəaliyyətinə görə Səfərəli bəy Vəlibəyov bir neçə orden və medalla təltif olunmuşdur:[4]

Ailəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Səfərəli bəy İran şahzadəsi Bəhmən Mirzə Qacar Qovanlının qızı Xurşid xanım ilə ailə qurmuşdur. Nigar xanım və Sürəyya xanım adlı qızları dünyaya gəlmişdir.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. 1 2 3 4 5 6 H. Əhmədov. Azərbaycan məktəb və pedaqoji fikir tarixi. Bakı: Elm və təhsil, 2014. — səh. 211–214.
  2. Mehriban Şirzadova. Y.A. Komenskinin "Ana qucağı məktəbi" əsəri və onun əsas ideyalarının Azərbaycanda yayılması. Bakı: Elm və təhsil, 2018. — səh. 34.
  3. Əlifağa Bağırov. Görkəmli maarif xadimi Səfərəli Vəlibəyov // Azərbaycan Məktəbi. — 1962. — № 7. — С. 38
  4. Rusiya Dövlət Tarix Arxivi — Fond 21