Sambekdə döyüşlər

Sovet ordusuna fevralın 15-də Sinyavka-Morskoy, Çulek-Sambek istiqamətində hücuma keçmək haqında əmr aldı. Döyüşçülərin yorğun olduqlarına baxmayaraq, əmr çox böyük ruh yüksəkliyi ilə qarşılandı. Döyüşçülərin yerləşdiyi Sambek sahili “Mius cəbhəsinin” sağ cinahı idi. Almanların müdafiə mövqeləri üç mərhələdən ibarət idi. Müdafiənin 11 kilometr dərinlikdə olan birinci (baş) xətti Mius çayının qərb sahilindən keçirdi. Müdafiənin ikinci xətti isə Krasnı Kut, Manulyovo, Krinka çayı və daha sonra Mokrı Yerlançikdən ta Taqanroq körfəzinədək uzanan sahədə yaradılmışdı.

Üçüncü xətt Donets şəhərindən şərqdə və Mius çayının sahilindən 40-50 kilometr qərbdə Kalimus çayının cənubuna doğru uzanırdı.

“Mius cəbhəsinn” bütün ön tərəfində atıcılar və pulemyot meydançaları üçün kiçik qruplarla başdan-başa istehkam xətləri uzanırdı. Müdafiənn qabaq tərəfində və dərinliklərində faşistlər dəmir-beton örtükləri olan çoxlu taxta-torpaq atəş nöqtələri tikilmişdilər. Müdafiənin əsas xəttinin yaxınlığında iki-üç, hətta bəzi yerlərdə 10 cərgədən ibarət məftil çəpərlər çəkmişdilər. Minalatdırılmış sahələrin dərinliyi 200 metrədək uzanmışdı, cəbhənin hər kilometrinə 1800 mina basdırılmışdı.

Sambek mövqeyi almanların Misu çayı üzərindəki müdafiəsinin ən güclü müqavimət nöqtəsi idi. Hitlerçilərin fikrincə “Mius cəbhəsi” Sovet İttifaqını Donbas, Dnepropetrovsk və Krivoy Roq kimi böyük sənaye mərkəzlərindən ayıran möhkəm bir sədd olmalı idi.

416-cı diviziyanın cəbhəsi qarşısında Sambesk dağları yüksəlirdi. Bu dağlar bütün əraziyə hökmranlıq edirdi və düşməni nəinki yaxşı görmək və həm də sovet qoşunlarının döyüş cərgələrinə geniş sahədə atəş açmaq üçün onlara imkan yaratmışdı. Alman baş qərargahının əmri ilə bu güclü müdafiə nöqtəsini xüsusi “CC” qoşunları müdafiə edirdilər.

Diviziya Sambek yaxınlğında bir çox müvəffəqiyyətli göyrüşlər keçirmişdi. Sambekə doğru irəliləyərkən, düşmənin böyük piyada hissələri, 27 tank və zirehli maşını cinahdan gözlənilmədən üzərimizə hücum etdilər. Düşmən diviziyanı mühasirəyə almağı planlaşdırırdı. Lakin bu cəhd onlara çox ağır başa gəldi, gözlənilməz, şiddətli müqavimətlə üzləşdilər.

Atıcı diviziya 1943-cü iln fevralından avqust ayınadək Sambek mövqeyində müdafiədə durmuşdu. Sinyavka, Morskoy Çulek və bir sıra yaşayış məntəqələrini aldıqdan sonra, polklar Sambekə yaxınlaşdılar. Burada cəbhə 1943-cü ilin yayınadək dəyişilmədi. Lakin diviziyanın döyüş əməliyyatı gecə-gündüz dayanmırdı. Kəşfiyyat çox fəal iş görürdü, düşmənin müdafiə qurğularını, atəş sisteminin aşkara çıxarırdı. Həmin günlərdə snayper əməliyyatı genişlənmişdi. Bunun miqyasını təsəvvür etmək üçün aşağıdakı rəqəmləri göstərmək kifayətdir. Diviziyanın 56 snayperi bir neçə ay ərzində faşistlərin 1017 nəfər əsgər və zabitini məhv etmişdi.

Düşmənin istehkamlarına hücuma hazırlaşmaq üçün qısa fasilədən istifadə edildi. şəxsi heyət döyüş və siyasi hazırlıq işi ilə möhkəm məşğul olur, özlərinin məharət və döyüş vərdişlərini təkmilləşdirdilər. İsti iyul günlərindən birində Hitler qoşunları 150 tank və özüyeriyən toplarla Stepanovkanı müdafiə edən bölmə üzərinə əks-hücuma keçdi. Lakin döyüşlərdə mətinləşmiş əsgərlər qorxmadılar və öz mövqelərində möhkəm duraraq, düşmənin hücumunu dəf etdilər. Avqustun 1-də və 2-də daha kəskin vuruşmalar getdi. Döyüş meydanında tankların və motorların səsi kəsilmirdi.

Alman-faşist qoşunları böyük itki və tələfat bahasına “Mius cəbhəsi”ni müəyyən müddətdə öz əllərində saxlaya bilmişdi.

1943-cü il avqustun 12-də 416-cı diviziyaya əmr edilmişdi ki, öz müdafiə mövqeyini birinci qvardiya qoşun hissələrinə versin və cənub cəbhəsi komandanın ehtiyatına keçsin. Bu müddətdə döyüşçülər böyük qəhrəmanlıqla vuruşmuşdular.