Vaqif Fərzəliyev

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Vaqif Fərzəliyev
Vaqif Məcid oğlu Fərzəliyev
Doğum tarixi 19 dekabr 1939(1939-12-19) (84 yaş)
Doğum yeri
Elm sahəsi kimya
Elmi dərəcəsi
Elmi adları
İş yeri
Üzvlüyü
Mükafatları "Azərbaycan Respublikasının əməkdar elm xadimi" fəxri adı — 2009 XTNS qızıl medalı — 1971 XTNS qızıl medalı — 1977 XTNS bürünc medalı — 1981
"Heydər Əliyevin 100 illiyi (1923–2023)" yubiley medalı"Şərəf" ordeni — 2019 "Şöhrət" ordeni — 2005 "Əmək veteranı" medalı — 1987 "Əmək igidliyinə görə" medalı — 1986 "Vladimir İliç Leninin anadan olmasının 100 illiyi münasibətilə" yubiley medalı

Vaqif Məcid oğlu Fərzəliyev (19 dekabr 1939, Bakı) — kimyaçı alim,[1] Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının akademiki, AMEA-nın akademik Ə. Quliyev adına Aşqarlar Kimyası İnstitutunun direktoru, professor, kimya üzrə elmlər doktoru.

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vaqif Fərzəliyev 1939-cu il dekabrın 19-da Bakı şəhərində ziyalı ailəsində anadan olub. Orta təhsilini Bakı şəhər 189 saylı məktəbdə aldıqdan sonra, 1958-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (hazırkı BDU) Kimya fakültəsinə qəbul olunub. Elmi-tədqiqat işinə hələ tələbə ikən maraq göstərən Vaqif Fərzəliyev birinci kursda Tələbə Elmi Cəmiyyətinə üzv olmuş və "Duz-su sisteminin analizi" mövzusunda elmi işlər aparmışdır. İkinci kursda oxuyarkən TEC-in sədri seçilmiş və neft kimyası sahəsində ilk tədqiqatlarını aparmağa müvəffəq olmuşdur. Lenin təqaüdçüsü V. Fərzəliyevin əldə etdiyi elmi nəticələr uğurlu olduğundan 1962-ci ildə "ADU-nun elmi xəbərləri" məcmuəsində məqalə halında dərc edilmişdir. 1963-cü ildə Azərbaycan Dövlət Universitetini qırmızı diplomla bitirdikdən sonra təyinatla Azərbaycan Neft-Kimya Prosesləri İnstitutuna göndərilib, həmin il aspiranturaya daxil olub. 1968-ci ildə "Sürtkü yağlarına polimer aşqarların sintezi və tədqiqi" mövzusunda namizədlik dissertasiya mövzusu müdafiə etmişdir. 1986-cı ildə "Sürtkü yağlarına yüksək təsirli kükürdlü aşqarların işlənib hazırlanmasının elmi əsasları" mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə edərək kimya üzrə elmlər doktoru elmi dərəcəsi, 1987-ci ildə isə professor elmi adını almışdır. Vaqif Fərzəliyev aşqarlar kimyası elminin inkişafı sahəsindəki böyük uğurlarına görə 2001-ci ildə AMEA-nın müxbir üzvü 2007-ci ildə isə AMEA-nın həqiqi üzvü seçilib. 1967–1987-ci illər ərzində AMEA Aşqarlar Kimyası İnstitutunda kiçik və böyük elmi işçi, "Sürtkü yağlarına polimer aşqarlar" laboratoriyası müdirinin müavini, "Aşqarların sintezi və təsir mexanizminin elmi əsasları" laboratoriyasının rəhbəri, elmi işlər üzrə direktor müavini vəzifələrində çalışıb. 1987-ci ildə Aşqarlar Kimyası İnstitutuna direktor əvəzi təyin edilib, növbəti ildə isə institutun kollektivi tərəfindən direktor seçilib. 2007–2013-cü illərdə AMEA RH-ın akademik-katibi vəzifəsində çalışıb.

Elmi dərəcələri və elmi adları[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vaqif Fərzəliyev 1968-ci ildə "Neft kimyası" ixtisası üzrə kimya elmləri namizədi (kimya üzrə fəlsəfə doktoru), 1986-cı ildə isə həmin ixtisas üzrə kimya elmləri doktoru elmi dərəcəsini almışdır. O, 1974-cü ildə "Neft kimyası" ixtisası üzrə baş elmi işçi (dosent), 1987-ci ildə isə həmin ixtisas üzrə professor elmi adına layiq görülmüşdür. Vaqif Fərzəliyev 2001-ci ildə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, 2007-ci ildə isə həqiqi üzvü seçilmişdir. O, 2018-ci ildə Böyük Britaniyanın Oksford Akademik Birliyinin, 2022-ci ildə isə Gürcüstan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü seçilmişdir.

Elmi fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Neft kimyasıüzvi kimya sahəsində alim olan Vaqif Fərzəliyevin elmi fəaliyyətinin əsas istiqaməti müxtəlif təyinatlı sürtkü yağlarına, yanacaq və yağlayıcı-soyuducu mayelərə müxtəlif funksional təsirə malik yeni aşqarların sintezi, yüksək təsirə malik aşqarların məqsədyönlü sintezinin elmi əsaslarının yaradılması məqsədilə onların təsir mexanizminin, həmçinin tərkibi, quruluşu və funksional təsiri arasındakı asılılığın öyrənilməsi, yaradılmış aşqarlar əsasında yüksək keyfiyyətli sürtkü və yanacaq kompozisiyalarının, habelə yağlayıcı-soyuducu mayelərin yaradılması və istehsalata tətbiqi təşkil edir.

Vaqif Fərzəliyev ilk dəfə olaraq oksidləşmənin kombinə təsirə malik inhibitorları olan fenolların, naftolların və aromatik aminlərin kükürdlü törəmələrinin antioksidləşdirici təsir mexanizmini müəyyənləşdirmişdir. Karbohidrogenlərin oksidləşməsi prosesinin kombinə təsirə malik antioksidləşdirici aşqarlarla inhibitləşməsinin elementar reaksiyalarının kinetik qanunauyğunluqları və kəmiyyət xarakteristikaları müəyyənləşdirilmişdir. Nəzəri tədqiqatların nəticələri əsasında sürtkü yağlarına və yanacaqlara yüksək təsirə malik yeni nəsil antioksidləşdirici aşqarlar sintez edilmiş, antioksidantların səmərəli sinergetik kompozisiyaları işlənilmişdir. Bu tədqiqatlar ona yeni elmi istiqamətin – kombinə təsirli antioksidləşdirici aşqarların işlənilməsinin elmi əsasının yaradılması və inkişaf etdirilməsinə imkan vermişdir. Antioksidantlar sahəsində elmə və tətbiq təcrübəsinə verdiyi töhfələrə görə Vaqif Fərzəliyev 2009-cu ildə Rusiya Elmləri Akademiyasının təsis etdiyi "Akademik N. M. Emanuelin xatirəsi" medalı və diplomla təltif edilmişdir.

Vaqif Fərzəliyev tədqiqatlarının bir bölümü yeyilməyə və siyrilməyə qarşı kükürdlü aşqarların sintezi və təsir mexanizminin öyrənilməsinə həsr edilmişdir. O, ilk dəfə olaraq tiiran birləşmələrin yeyilməyə və siyrilməyə qarşı yüksək təsirli aşqarlar olmasını elmi surətdə əsaslandırmaqla irəlicədən söyləmiş və praktiki olaraq üzə çıxarmış, onların funksional təsir mexanizmini öyrənmişdir. Bunlar isə ona xarici analoqlardan bəzi xassələrinə görə üstün olan yeyilməyə və siyrilməyə qarşı bir sıra tiiran tipli aşqarları yaratmağa imkan vermişdir.

Vaqif Fərzəliyev sürtkü yağlarına özlülük, dispersləyici və çoxfunksiyalı polimer aşqarların sintezi, tədqiqi, texnologiyasının işlənilməsi və tətbiqi sahəsində böyük həcmli elmi-tədqiqat işləri aparmışdır. Bunlardan dispersləyici və çoxfunksiyalı aşqarların işlənilməsi sahəsindəki tədqiqatlar xüsusilə diqqətəlayiqdir. O, SSRİ-də ilk çoxfunksiyalı təsirə malik polimer aşqarlarını (ИХП-361, ИХП-388, ИХП-476 və s.) yaratmışdır. Bunlar sürtkü yağlarının eyni vaxtda bir neçə xassəsini, məsələn, özlülük-temperatur, yuyucu-dispersləyici, korroziyaya, oksidləşməyə və yeyilməyə qarşı xassələrini əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırır. Həmçinin polimer aşqarların bir çox növlərinin sintezi reaksiyalarının qanunauyğunluqları müəyyənləşdirilmişdir. Vaqif Fərzəliyevin yaratdığı ИХП-388 çoxfunksiyalı polimer aşqar və onun əsasında işlənilmiş bir sıra motor yağları SSRİ Dövlət Komissiyası tərəfindən istehsala və tətbiqə buraxılmışdır.

Vaqif Fərzəliyevin sintetik yağlara aşqarların, eləcə də xüsusi texnikada istifadə edilən sintetik sürtkü kompozisiyalarının işlənilməsinə dair tədqiqatları da praktiki əhəmiyyətə malikdir.

Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra əvvəlki illərdə respublikamıza kənardan gətirilmiş sürtkü yağlarını əvəz etmək üçün Aşqarlar Kimyası İnstitutunda Vaqif Fərzəliyevin rəhbərliyi ilə qısa müddətdə Bakı baza yağları və mövcud aşqarlar əsasında müxtəlif təyinatlı, o cümlədən xüsusi təyinatlı sürtkü yağları yaradılmış və onların istehsalı sənaye və təcrübi-sənaye miqyasında təşkil edilmişdir. Vaqif Fərzəliyevin rəhbərliyi ilə Aşqarlar Kimyası İnstitutu AMEA-nın Yüksək Texnologiyalar Parkında fəaliyyət göstərən AMEA-nın Təcrübə-Sənaye Zavodunun inkişafı üçün böyük elmi-texniki işlər yerinə yetirmişdir. Təcrübə-Sənaye Zavodunun fəaliyyətini gücləndirmək üçün institut tərəfindən zavodda müxtəlif təyinatlı sürtkü yağları və sürtkülərin yaradılması, istehsalının təşkili, istehsal və istehlakını təmin edən normativ-texniki sənədlərin işlənməsi, təcrübi sınaqların aparılması sahəsində elmi və praktiki işlər yerinə yetirilir. Belə ki, institutun elmi-texniki yardımı ilə Təcrübə-Sənaye Zavodunda onlarla yeni sürtkü materiallarının istehsalı təşkil edilmişdir.

Vaqif Fərzəliyevin bilavasitə rəhbərliyi ilə yaradılmış "Depressator – AKİ" aşqarı institutun "Aşqar" Elmi İstehsalat Birliyində istehsal olunaraq yüksək parafinli neftlərin (Qazaxıstan və Türkmənistandan Sanqaçal terminalına daxil olan neftlər) Bakı-Ceyhan boru xətti ilə uzaq məsafəyə ötürülməsində istifadə olunur. "Depressator– AKİ" "Məxfi" qriflə Azərbaycan patenti (İ 2016 05M) ilə müdafiə olunmuşdur.

Vaqif Fərzəliyevin rəhbərliyi ilə ekoloji gərginlik yaradan işlənmiş sürtkü yağlarının unikal regenerasiya texnologiyası işlənib hazırlanmış və regenerasiya məhsulu əsasında bir sıra sürtkü kompozisiyalar yaradılmışdır. İşlənmiş sürtkü yağlarının yaradılmış regenerasiya texnologiyası "Məxfi" qriflə Azərbaycan patenti (İ 2016 03M) ilə müdafiə olunmuşdur.

Vaqif Fərzəliyev "Fizioloji fəal birləşmələrin sintezi və tədqiqi" elmi istiqamətin rəhbəri kimi böyük elmi uğurlar əldə etmişdir. Qeyd olunan mövzunun icrası nəticəsində bir sıra yüksək təsirli fizioloji fəal üzvi birləşmələr sintez edilmiş və onların canlı orqanizmdə baş verən bir sıra patoloji proseslərin (bədxassəli şiş, mədə traktı, tənəffüs yollarının iltihabı, Alzheimer xəstəliyi və s.) qarşısını alması müəyyən edilmişdir. Bu istiqamətdə Türkiyənin Atatürk Universiteti, İtaliyanın Florensiya Universiteti və Səudiyyə Ərəbistanının Kral Saud Universiteti ilə apardığı müştərək elmi tədqiqat işlərinin nəticələri "Web of Science" bazasına daxil olan yüksək impakt faktorlu jurnallarda çap olunmuşdur.

Vaqif Fərzəliyevin elmi fəaliyyətinin əsas istiqamətlərindən biri ölkənin müdafiə qüdrətinin yüksəldilməsinə yönəlmiş elmi tədqiqat işləridir. SSRİ dövründə Aşqarlar Kimyası İnstitutu tərəfindən bir sıra xüsusi təyinatlı sürtkü yağları yaradılmış və istehsalı təşkil olunmuşdur. Bu yağlardan biri də Ukraynanın Xarkov şəhərində yerləşən "Завод им. В.О.Малышева"da istehsal olunan T-80 markalı tankda istifadə edilən xüsusi təyinatlı yüksək gücə malik dizel mühərriki üçün yaradılmış М-16ИХП-3 motor yağıdır. ИХП – Aşqarlar Kimyası İnstitutunun rusca qısa adıdır (Институт Химии Присадок). Azərbaycan suverenlik əldə etdikdən sonra Vaqif Fərzəliyevin rəhbərliyi ilə Bakı baza yağları və mövcud aşqarlardan istifadə edərək М-16ИХП-3 motor yağının və digər xüsusi təyinatlı sürtkü yağlarının analoqları yaradılmış, istehsalı institutun nəzdində fəaliyyət göstərən "Aşqar" Təcrübə İstehsalı ilə Xüsusi Texnoloji Büroda (indiki "Aşqar" Elmi İstehsalat Birliyi) təşkil edilmiş və 100 tonlarla Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyinə təqdim edilmişdir. Qeyd olunan xüsusi təyinalı motor yağları Birinci Qarabağ müharibəsində də istifadə olunurdu. "Завод им. В.О.Малышева" yeni nəsil xüsusi təyinatlı yüksək gücə malik dizel mühərrikinin yaradılması ilə əlaqədar zavod nümayəndələri 2019-cu ildə Aşqarlar Kimyası İnstitutuna ezam olunmuş və yeni mühərrikin tələblərinə uyğun, М-16ИХП-3 motor yağına nisbətən daha yüksək keyfiyyətə malik yeni motor yağının yaradılmasını müzakirə etmişlər. Vaqif Fərzəliyevin rəhbərliyi və bilavasitə iştirakı ilə qısa müddətdə qoyulmuş tələblərə uyğun yeni yüksək keyfiyyətli motor yağı yaradıldı və bu yağ М-16ИХП-3у adlandırıldı ("у" – rusca улучщенное, yəni yaxşılaşdırılmış sözünün baş hərfidir). Yaradılmış М-16ИХП-3у motor yağı "Завод им. В.О.Малышева"da geniş sınaqlar üçün tələb olunan miqdarda təcrübi nümunəni almaq üçün yağın texniki şərtləri işlənildi, Azərbaycan Standartlaşdırma İnstitutu PHŞ-də qeydiyyatdan keçirildi (TŞ AZ1500051.083–2021) və istehsalı AMEA-nın Təcrübə-Sənaye Zavodu MMC-də təşkil edildi. "Завод им. В.О.Малышева"da bir neçə mühərrikdə aparılmış stend sınaqları nəticəsində yaradılmış М-16ИХП-3у motor yağının yüksək keyfiyyətə malik olması müəyyən edilmiş və yeni nəsil dizel mühərrikində istifadə üçün tövsiyə edilmişdir. Xüsusi təyinatlı М-16ИХП-3у motor yağı "Məxfi" qriflə Azərbaycan patenti (İ 2021 01M) ilə müdafiə olunmuşdur. Yaradılmış xüsusi təyinatlı М-16ИХП-3у motor yağı Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyində mövcud tankların mühərriklərində müəyyən edilmiş proqram üzrə praktiki sınaqlardan uğurla keçmiş və sınaqların nəticələrinə əsasən sınaq komissiyası М-16ИХП-3у markalı motor yağının tank mühərriklərində istifadəsini məqsədəuyğun hesab etmişdir. Qeyd etmək lazımdır ki, Vaqif Fərzəliyevin rəhbərliyi ilə yaradılmış М-16ИХП-3у motor yağı istismar xassələrinə görə nəinki öz sələfi olan М-16ИХП-3 motor yağından, həmçinin aparıcı xarici ölkələrdə bu məqsədlə geniş istifadə olunan CF-2 motor yağından da üstündür. Elə ona görə də М-16ИХП-3у motor yağı Pakistanın Müdafiə Nazirliyinin marağını doğurmuşdur. Bir sözlə, Vaqif Fərzəliyevin xüsusi təyinatlı sürtkü yağlarının yaradılması istiqamətində apardığı elmi-tədqiqat işlərinin nəticələri təkcə ölkəmizin strateji məhsullara olan tələbatının ödənilməsi və müdafiə qüdrətinin yüksəldilməsinə deyil, həm də müştərək əməkdaşlıq edilən dost və qardaş ölkələrin iqtisadi inkişafına və müdafiə qüdrətinin yüksəldilməsinə müəyyən töhfə vermiş olur. Xüsusən də o ölkələrin strateji məhsullarla təchizat məsələsi meydana gəldikdə, Azərbaycanla analoji problemləri yaşayan və 44 günlük Vətən Müharibəsi zamanı bizi tək qoymayan Türkiyə, Pakistan, Ukrayna kimi qardaş və dost ölkələr üçün bu faydanın miqyası dəfələrlə artmış olur. Vaqif Fərzəliyevin rəhbərliyi ilə bilavasitə iştirakı ilə Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyinin sərəncamında olan Rusiyanın T-90 tankının yüksək gücləndirilmiş dizel mühərrikinin bütün mövsümlərdə normal işləməsini təmin edən M-53/16Д2 markalı xüsusi təyinatlı motor yağı yaradılmışdır. Yaradılmış motor yağına Azərbaycan patentini almaq üçün iddia sənədləri Azərbaycan Respublikası Əqli Mülkiyyət Agentliyinin Əmtəə Nişanları və Patent üzrə Ekspertiza Şurasına təqdim edilmişdir.

Beləliklə, Vaqif Fərzəliyevin elmi fəaliyyətinin nəticələri həm neft kimyası və üzvi kimya elmi istiqamətlərin nəzəri məsələlərin həllinə, həm də ölkə iqtisadiyyatının inkişafına və müdafiə qüdrətinin yüksəldilməsinə əvəzsiz töhfələr vermişdir.

Elmi əsərləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vaqif Fərzəliyevin apardığı çoxşaxəli elmi-tədqiqat işlərinin nəticələri 900-ə yaxın elmi əsərdə, o cümlədən 550-ə yaxın elmi məqalədə (onlardan xeyli hissəsi yüksək impakt faktorlu jurnallarda çap olunmuşdur), 150-dən çox SSRİ müəlliflik şəhadətnaməsi və Azərbaycan patentində, 4 monoqrafiya və 1 kitabda öz əksini tapmışdır. O, 200-ə yaxın Beynəlxalq və Respublika miqyaslı konfranslarda, simpoziumlarda, müşavirələrdə məruzələrlə çıxış etmişdir.

"Web of Science" qlobal informasiya şəbəkəsinin məlumatlarına görə Vaqif Fərzəliyevin tədqiqat sahəsi üzrə 250 elmi əsəri müxtəlif beynəlxalq elektron sistemlərinə daxil olmuş və onlara dünya alimləri tərəfindən 5000-ə yaxın istinad edilmişdir. Vaqif Fərzəliyevin H-indeksi 30-a bərabərdir.

Kitabları[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • А.И.Ахмедов, В.М.Фарзалиев, Р.М.Алигулиев. Полимерные присадки и масла. Баку : Элм, 2000. — 174 с.

Monoqrafiyada lazımı xassələrə malik polimer birləşmələrin məqsədyönlü sintezi üçün, vinil monomerləri əsasında olan polimer aşqarların və sintetik yağların işlənir-hazırlanması sahəzində alınan nəticələrı sistemləşdirib ümumiləşdirilməyə cəhd göstərilmişdir. Özlülük aşqarlarının alınması, onların destruksiyası və stabilləşməsi, polifunksional polimer aşqarların, polialfaolefin yağlarının sintezi məsələrinə də toxunulmuşdur.

  • Фарзалиев Вагиф Меджид оглы, Исмайлова Нелуфар Джамал гюзы, Мусаева Минаханум Энвер кызы. Присадки к смазочным маслам: История науки. Баку: "Элм", 2009.-232 с.

Kitab 30 ildən artıq müəlliflər tərəfindən aşqarlar kimyasının inkişaf prosesinin məqsədyönıü və sistematik elmi tarixi tədqiqatı nın davamı, müəyyən mənada isə yekunudur. Başqa sözlə, neft yağlarına, sintetik və qarışıq yağlara aşqarların işlənib hazirlanmasında əldə olunan nəticələrin analizi və nəzəri ümumiləşdirilməsi gələcək inkişaf istiqamətlərinin müəyyənləşdirilməsinə imkan yaratmışdir.

  • V. M. Fərzəliyev, M. Ə. Allahverdiyev, K. M. Allahverdiyeva. Kimya və həyat. Bakı, "Elm", 2014, 200 s.

"Kimya və həyat" kitabında respublika kimya elminin inkişafından, onun tədrisinə böyük əmək sərf etmiş alimlərin həyatından bəhs edir. Xüsusilə, müsəlman alimlərinin kimya tarixində oynadıqları rola diqqət yetirilir. Kitabda həmçinin bəzi bioloji aktiv birləşmələrin yaranma tarixi, onların orqanizmdəki roluna xüsusi diqqət yetirilmişdir.

  • В.М. Фарзалиев, М.А. Аллахвердиев. "Химия соединений с малыми гетроциклами" Баку, "Элм", 2015, 320с.

Kitabda tədqiqatçilarının, o cümlədən müəlləflərin oksigen və kükürd saxlayan kiçiküzvlü heterotsiklik birləşmələr sahəsində apardıqları tədqiqatların nəticələri ümumiləşdirilmişdir. Göstərilən birləşmələrin alinma üsulu və onların müxtəlif kimyəvi reksiyalarda çevrilməsi, bunların reaksiya mexanizmi, funksional xassələri və bu xassələrin onların quruluşundan asılılığı göstərilmişdir.

Elmi məqalələri[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Синтез и изучение механизма антиокислительного действия фенолсульфидов // В кн.: Исследование механизма действия присадок. Доклады II Международного симпозиума по исследованию механизма действия присадок, Галле, 1976, с. 269–274 // Кулиев А.М., Денисов Е.Т., Алиев А.С., Абдуллаева Ф.А., Алиев Ш.Р., Ахундова М.М.
  • Инициированное окисление кумола в присутствии некоторых производных нафтолов В сб.: Моделирование и оптимизация химических процессов и физическая химия. // Тезисы докладов республиканской конференции. Баку, 1976, с.71 Лука М. // Алиев А.С., Мугалинский Ф.Ф., Гусейнов М.М.
  • Mechanisms of antioxidant action. Auto synergistic behavicur of sulfur-containing phenols // Europ. Polum. J., 1978, v. 14, pp. 785–788 Fernando W. S. K. // Scott G.
  • Исследование ингибирующей активности некоторых производных алкилтиозамещенных аминоспиртов // Азерб. Нефтян. Хоз-во, 1980, № 5, с. 45–48, Библ. 4 назв. // Кулиев А.М., Аллахвердиев М.А.
  • Исследование побочных реакций процесса циклоалкилирования фенола циклоолефинами в присутствии серной кислоты // Азерб. Химический Журнал, 1981, № 6, с. 23–26, Библ. 5 назв. // Джафарова Н.А.
  • Катализированное аминосульфидами разложение гидропероксида кумила и ингибирующие свойства продуктов превращения аминосульфидов // Изв. АН СССР, Сер. Хим., 1980, № 4, с. 742–746, Библ. 7 назв. // Ахундова М.М., Соляников В.М., Денисов Е.Т.
  • Кинетика и механизм реакций ингибированного окисления кумола замещенными 5-трет-бутил-2-оксифенилсульфидами // Нефтехимия, 1981, т.21, № 4, с. 607–612 // Кулиев В.А., Воронков М.Г.
  • Синтез некоторых S-замещенных производных 4,6-ди-трет-бутил-2-меркаптофенола // ЖОрХ , 1982, т. 52, вып.9, с. 2122–2126, Библ. 10 назв. // Кулиев А.М., Аллахвердиев М.А., Мамедов Ч.И.
  • Исследование антиокислительной активности некоторых производных бисфенолов // Азерб. Химический Журнал, 1982, № 2, с. 25–32 // Рубайло В.Л., Русина И.Ф., Садыхова Г.К., Кязим-заде А.К.
  • Реакционная способность аминофенолсульфидов при взаимодействии с пероксирадикалами и гидропероксидами // Нефтехимия, 1982, т. 22, № 3, с.423–427, Библ. 10 назв. // Кашкай А.М., Кулиев Ф.А., Касаикина О.Т., Гагарина А.Б.
  • Исследование методами термического анализа замещенных 5-трет-бутил-2-оксифенилсуль-фидов как ингибиторов окисления // Нефтехимия, 1983, т. 23, № 5, с.684–688 // Акчурина Т.Х.,Гусейнзаде С.М., Кулиев Ф.А.
  • Синтез и свойства алкоксизамещенных 1,2-аминопропантиолов // Журнал прикладной химии, 1994, т.67, вып. 11, с. 1872–1876, Бибил. 4 назв. // Аллахвердиев М.А., Гусейнов Т.М., Керимов В.М., Магеррамов А.М.
  • Механизм антиокислительного действия метоксизкамещенных 1,2-аминопропантиолов в процессе окисления кумола // Нефтехимия, 1994, т. 34, № 6, с. 537–541, Библ. 12 назв. // Аллахвердиев М.А., Рзаева И.А., Ахундова М.М., Насирова Ф.Н., Гусейнова А.Т.
  • Симметричные бистиираны // ЖОрХ, 1999, т. 35, № 12, с. 1839–1842, Библ. 15 назв. // Аллахвердиев М.А., Мустафаев К.Н., Акперов Н.А.
  • Синтез и строение некоторых арилзамещенных тиранов // ЖОрХ, 2002, т. 38, вып. 11, с. 1676–1679, Библ. 16 назв. // Аллахвердиев М.А., Мустафаев К.Н.
  • Синтез и изучение антиокислительного действия ароматических дисульфидов // Журнал прикладной химии, 2003, т.76, вып. 8, с.1321–1324 // Аллахвердиев М.А., Алиев Ш.Р., Бабаи Р.М., Рзаева И.А., Халилова А.З., Исмайлов Э.З.
  • Нуклефильное присоединение тиолов к пропарги-ловому спирту // 18 international Congress of Chemical and Process Engine-ering, 24–28 August, 2008, Praha Czech Republic p. 554 // P. Ş. Məmmədova, E. R. Babayev, S. A. Həmzəyeva, H. Ş. Əliyeva
  • Synthesis and Study of Sulfur-Containing Antioxidants of Combined Axtion // XXII Ulusal Kimya Konqresi, Şimali Kipr, 6–10 ekim, 2009
  • Производные N-alkil(арил)-1,2 (1,3) диазациклоалканов. Антимикробные свойства // Журнал "Химия и технология топлив и масел", г. Москва, 2009, № 2, стр.28 // Бабаева Т.Б., Аббасова М.Т., Набиев О.Т., Солтанова З.К., Керимова Я.М.
  • Synthesis and obtaining process of 2,6-bis(phenyl) hexahydro-1,3,5-tryazin-4-tion "The Black Sea Journal of Synthesis" // Giresun Universitesi, Fen Bilimleri Enstitüsüsü, v.3, N3, s. 87–92 (2011) // Garibov E. M., Sujayev A. R., Allakhverdiyev M. A.
  • Новые азотсодержащие алкилфенолятные присадки к моторным маслам // Higer Education. Materials of the V International Research and Practice conference. Iune 20th 2014. Kanada pp. 52–56 // А.К.Кязим-заде, Э.А.Нагиева, А.Х.Мамедова, А.А.Гадиров
  • Reactions and addition of thiophenol to propargyl systems and biochemical activity of obtained compounds // Международная конференция "Molecular Complexity in modern Chemistry". 13–19 сентября, 2014 // P. Sh. Mammadova, E. R. Babayev, D. Sh. Aliyeva, I. M. Eyvazova
  • Модифицированная серосодержащая алкилфенолятная присадка к моторным маслам // Austrian Journal of Technical and Natural Sciences, 2014, № 6, pp. 120–122 // А.К.Кязимзаде, А.А.Кадиров, Р.А.Мамедова
  • I1 Syntesis of N-alkyl(aril)-Tetra Pyrimidine Thiones and Investigation of Ther Human Carbonic Anhydrase I and II inhibitory Effects // Journal of Enzume Inhibition and Medicinal Chemistry, 2015, England, № 11, pp. 206–214 // Afsun Sucaev, Leyla Polat Kose, Emin Garibov, Ilhami Gulcin, Saleh H. Aywasel
  • Synthesis of some tetrahydropyrimidine-5-carboxylates, determination of their metal chelating effects and inhibition profiles against acetylcholinesterase, butyrylcholinesterase and carbonic anhydrase // Journal of Enzyme Inhibition and Medicinal Chemistry March 2016, England, V.31(6), p. 1531–1539. // Afsun Sujaev, Emin Garibov, Parham Taslimi, Ilhami Gulchin, Sevinc Gojayeva, Saleh H. Alwasel, Claudiu T. Supuran
  • Synthesis and transformations of some tetrahydropyrimidine-5-carboxylates // İnternational Scientific Journal Theoretical & Applied Science, Issue 3, Volume 35, 2016, p. 101–106 // Sujaev A. R, Garibov E. N.
  • Synthesis of 4,5-Disubstituted-2-thioxo-1,2,3,4 — tetrahydropyrimidines and Investigation of Their Acetylcholinesterase, Butyrylcholinesterase, Carbonic Anhydrase I/II Inhibitory and Antioxidant Activities // Journal of Enzyme Inhibition and Medicinal Chemistry, England , 01-Jun-2016 // Emin Garibov, Parham Taslimi, Zeyneb Bingol, Afsun Sujayev, İlhami Gulçin, Saleh H. Alwasel, Claudiu T. Supuran
  • Synthesis and antimicrobial properties of some tetra(hexa)hydropyrimidinethiones // American Scientific Journal № 4 (4) / 2016, p. 55–59 // Sujayev A. R.
  • Synthesis of N-alkyl(aril)-tetra pyrimidine thiones and investigation of their human carbonic anhydrase I and II inhibitory effects // Journal of Enzyme Inhibition and Medicinal Chemistry, 2016, 31(6), p. 1192–1197 // SucayevA., Polat Kose L,. Garibov E., Gülçün İ., Alwasel S. H., Supuran C. T.
  • Vagif Farzaliyev, Afsun Sujayev, Sevgi Mamedova, İlhami Gulçin, Nastaran Sadeghian, Saleh H. Alwasel, Sabir Mamedov // Synthesis and Bioactivity of Several New Hetaryl Sulfonamides // Journal of Enzyme Inhibition and Medicinal Chemistry, 2017, v.31, № 1, pp. 137–145
  • İlhami Gulçin, Malahat Abbasova, Leyla Safarova, Parham Taslimi, Zübeyir Huyut, Afsun Sujayev, Vagif Farzaliyev, Şükrü Beydemir, Saleh H. Alwasel, Claudiu T. Supuran // Synthesis and biological evaluation of aminomethyl and alkoxymethyl derivatives as carbonic anhydrase, acetylcholinesterase and butyrylcholinesterase inhibitors // Journal of Enzyme Inhibition and Medicinal Chemistry, 2017, 32:1, 1174–1182
  • Parham Taslimi, Sabiya Osmanova, İlhami Gulçin, Sabira Sardarova, Vagif Farzaliyev, Afsun Sujayev, Ruya Kaya, Fatma Koc, Sukru Beydemir, Saleh H. Alwasel, O. Irfan Kufrevioglu // Discovery of Potent Carbonic Anhydrase, Acetylchlinesterase and Butyrylcholinesterase inhibitors: The new Amides andThiazolidine-4-ones Sinthesized on the Base of Asetophenones // Journal of Biochemical and Molecular Toxicology, England, 31 mart,2017, V.32. № 4
  • Parham Taslimi, Sabiya Osmanova, Cuneyt Caglayan, Fikret Turkan, Sabira Sardarova, Vagif Farzaliyev, Afsun Sujayev, Nastaran Sadeghian, İlhami Gulçin // Novel amides of 1,1-bis-(carboxymethylthio)-1-arylethanes: Synthesis, characterization, acetylcholinesterase, butyrylcholinesterase and carbonic anhydrase inhibitory properties Journal of Biochemical and Molecular Toxicology, England, 2018, V.32. № 9
  • Parham Taslimi, Cuneyt Caglayan, Vagif Farzaliyev, Oruj Nabiyev, Afsun Sujayev, Fikret Turkan, Ruya Kaya, Ilhami Gulçin //Synthesis and Discovery of Potent Carbonic Anhydrase, Acetylcholinesterase, Butyrylcholinesterase and α-Glycosidase Enzymes Inhibitors: The Novel N, N′-Bis-cyanomethylamine and Alkoxymethylamine Derivatives Journal of Biochemical and Molecular Toxicology, England, 2018, V.32. № 4, p. 56–66
  • Parham Taslimi, Afsun Sujayev, Fikret Turkan, Emin Garibov, Zübeyir Huyut, Vagif Farzaliyev, Sevgi Mamedova, İlhami Gulçin //Synthesis and Investigation of the Conversion Reactions of Pyrimidine-Thiones with Nucleophilic Reagent and Evaluation of Their Acetylcholinesterase, Carbonic Anhydrase Inhibition and Antioxidant Activities Journal of Biochemical and Molecular Toxicology, England, 2018, V.32. № 2
  • Mammadova A. Kh, Farzaliyev V. M., Kazimzadeh A. K. // New boron-nitrogen containing modified multifunctional alkylphenolate additives to motor oils CT&F-Ciencia tecnologia y futuro Vol 8, Num, 1 June 2018. pages 85–91
  • Abel Maharramov, Malahat Kurbanova, Arzu Sadigova, Rüya Kaya, Parham Taslimi, Afsun Sujayev, Vagif Farzaliyev, İlhami Gulcin //Synthesis crystal structure and biological evaluation of optically active 2-amino-4-aryl-7,7-dimethyl-5-oxo-5,6,7,8-tetrahidro-4H-chromen-3-carbonitriles in the presence of chiral organic catalysts: antidiabetic and anticholinergics potentials //Archiv der Pharmazie. – 2019. – V.352. – № 1. – DOI10.1002/ardp.201800317
  • Gulnar Mamedova, Adila Mahmudova, Sabir Mamedov, Yavuz Erden, Parham Taslimi, Burak Tuzun, Recep Tas, Vagif Farzaliyev, Afsun Sujayev, Saleh H. // Alwasel, İlhami Gulcin Novel Tribenzylaminobenzolsulphonylimine Based on Their Pyrazine and Pyridazines: Synthesis, Characterization, Antidiabetic, Anticancer, Anticholinergic, and Molecular Docking Studies //Bioorganic Chemistry. – 2019. – DOI.org/10.1016/j.bioorg.2019.103313
  • Huseynova M., Farzaliev V., Medjidov A., Alieva M., Taslimi P., Sahin O., Yalchin B. // Novel zinc compound with thiosemicarbazone of glyoxylic acid: Synthesis, crystal structure, and bioactivity properties //Journal of Molecular Structure. – 2020. – V.1200. – DOI10.1016/j.molstruc.2019.127082
  • Afsun Sujayev, Parham Taslimi, Ruya Kaya, Bahruz Safarov, Lala Aliyeva, Vagif Farzaliyev, İlhami Gulçin // Synthesis, characterization and biological evaluation of N-substituted triazinane-2-thiones and theoretical–experimental mechanism of condensation reaction //Applied organometallic chemistry. – 2020. – 34(2). – DOI: 10.1002/aoc.5329
  • Alverdi Karimov, Arzu Orujova, Parham Taslimi, Bahtiyar Mammadov, Vagif Farzaliyev, Afsun Sujayev, Recep Tas, Saleh Alwasel, İlhami Gulçin, Halide Sedef Karaman // Novel Functionally Substituted Esters Based on Sodium Diethyldithiocarbamate Derivatives: Synthesis, Characterization, Biological Activity and Molecular Docking Studies //Bioorganic Chemistry. – 2020. – 99(6). – https://doi.org/10.1016/j.bioorg.2020.103762
  • Vagif Farzaliyev, Aleksey Shuriberko, Afsun Sujayev, Sabiya Osmanova, Sevinj Gojayeva, Konul Gahramanova // Synthesis, Computational and Biological Activity of Heteroatomic Compounds based on Phenylthiourea and Acetophenone //Journal Molecular Structure. – 2020. – 1221(9). P. 128844. – https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0022286020311698?via%3Dihub
  • İlhami Gülçin, Boris Trofimov, Ruya Kaya, Parham Taslimi, Lyubov Sobenina, Elena Schmidt, Olga Petrova, Svetlana Malysheva, Nina Gusarova, Vagif Farzaliyev, Afsun Sujayev, Saleh Alwasel, Claudiu T. // Supuran Synthesis of Nitrogen, Phosphorus, Selenium and Sulfur-Containing Heterocyclic Compounds — Determination of Their Carbonic Anhydrase, Acetylcholinesterase, Butyrylcholinesterase and α-Glucosidase Inhibition Properties //Bioorganic Chemistry. – 2020. – DOI: 10.1016/j.bioorg.2020.104171
  • Afat Huseynova, Ruya Kaya, Parham Taslimi, Vagif Farzaliyev, Xadija Mammadyarova, Afsun Sujayev, Burak Tüzün, Umit M. Kocyigit, Saleh Alwasel, İlhami Gulçin // Design, Synthesis, Characterization, Biological Evaluation, and Molecular Docking Studies of Novel 1,2-Aminopropanthiols Substituted Derivatives as Selective Carbonic Anhydrase, Acetylcholinesterase, and α-Glycosidase Enzymes Inhibitors //Journal of Biomolecular Structure & Dynamics. – 2020. – 38(15). P.1–14. – https://doi.org/10.1080/07391102.2020.1811772
  • Parham Taslimi, Fidan Akhundova, Malahat Kurbanova, Fikret Türkan, Burak Tuzun, Afsun Sujayev, Nastaran Sadeghian, Abel Maharramov, Vagif Farzaliyev, İlhami Gülçin // Biological activity and molecular docking study of some bicyclic structures: antidiabetic and anticholinergic potentials //Polycyclic Aromatic Compounds. – 2021. – DOI10.1080/10406638.2021.1981405.
  • Leyla Veliyeva, Arzu Sadıqova, Zubeyda Israfilova, Irada Rzaeva, Malahat Kurbanova, Vagif Farzaliyev, Abel Maharramov, Afsun Sujayev // Towards fuel antioxidants of new types //Applied Petrochemical Research. – 2021. – Том 11. – Выпуск 3. – С.317–325. – DOI10.1007/s13203-021-00278-8
  • Tanzila Akchurina, Sabira Sardarova, Khuraman Efendiyeva, Irada Eyvazova, Vagif Farzaliyev, Afsun Sujayev // Synthesis and study of aroylethyl (ethyl) xanthates as stabilizers of polymeric materials //Applied Petrochemical Research Received: – 2021. – Tом 11. – Выпуск 3. – С. 327–333. – DOI10.1007/s13203–021–00281-z

Müəllif şəhadətnamələri[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • 1-(3'-Тиетанилоксикарбонил)-2-фторбензол в качестве противоизносной присадки к трансмиссионным маслам // А.с. 1475129 (СССР). ДСП. // Аллахвердиев М.А., Акперов Н.А.,Халилов Ф.С.,Гусейнова Я.Т.
  • 1-(3'-Тиетанилоксикарбонил)-2-хлорбензол в качестве антиокислительной и противоизносной присадки к трансмиссионным маслам // А.с. 1519185 (СССР). ДСП. // Аллахвердиев М.А., Акперов Н.А., Ликша В.Б., Сулейманова Л.Г.
  • 1,2-Эпитио3-(4'-изопропилфенил)-пропан в качестве противозадирной и противоизносной присадки к трансмиссионным маслам // А.с. 1489143 (СССР). ДСП. Аллахвердиев М.А. // Халилова А.З., Халилов Ф.С.
  • Способ получения низкомолекулярного сополимера изобутилена // А.с. 1508547 (СССР). ДСП // .Ахмедов А.И., Керимов К.Т., Агаева М.А., Левшина А.М.
  • Бис (0,0-ди (п-трет-бутилфенил) дитиофосфонилметилизопропионато) ди-н.бутилкарбонилоксиметилен) метан в качестве противоизносной присадки к синтетическому смазочному маслу // А.с. 1609789 (СССР). ДСП. // Бахшизаде А.А., Джангирова К.А., Ибрагимов Н.Ю.
  • 3-Тиетанилизопропилксантатв в качестве антиокислительной присадки к смазочным маслам // А.с. 1575538 (СССР). ДСП. // Аллахвердиев М.А., Акперов Н.А., Ликша В.Б., Сулейманова Л.Г.
  • 3-Стеаралокситиетан в качестве многофункцио-нальной присадки к смазочным маслам // А.с. 1580791 (СССР). ДСП. // Аллахвердиев М.А., Акперов Н.А., Гусейнова А.Т.
  • Бис (2,6-ди-трет-бутилфенил-4-тиометил-изопропионато)-ди-(н.бутилкарбонилокси-метилен)-метан в качестве многофункциональной присадки к синтетическим маслам // А.с. 1589604 (СССР). ДСП. // Аллахвердиев М.А., Акперов Н.А., Гусейнова А.Т
  • 4-Гидрокси-3,5-ди-α-метилбензил-меркаптофенол в качестве антиокислительной присадки к смазочным маслам // А.с. 1594938 (СССР). ДСП. // Садыхов К.И., Мамедова П.Ш., Садыхова Г.К., Джавадова А.А., Аббасова С.А., Тагиева З.Д.
  • Способ получения бис (2-окси-5-нонил-фенил) метана // А.с. 1761742 (СССР)-опубл. в Б.И. 1992, № 34 // Сулетнова Н.Р., Мамедов Ф.Н., Мамедов Ф.А., Ибрагимов Н.Ю.
  • 1,2-Эпитио-4-окса-6,7-тетрафтогептан в качестве противозадирной присадки к трансмиссионным маслам // А.с. 1593169 (СССР). ДСП. // Аллахвердиев М.А., Гусейнова А.Т., Акперов Н.А., Халилов Ф.С.
  • Способ получения многофункциональной присадки к минеральным маслам // А.с. 1721079 (СССР). ДСП. // Зейналова Г.А., Кязимзаде А.К., Нагиева Э.А., Мамедова А.Х., Мамедова Р.А.
  • 1,2-Эпитио-3–1-(1-нафтил) пропан в качестве противозадирной присадки к трансмиссионным маслам // А.с. 1730836 (СССР). ДСП. // Халилова А.Х., Аллахвердиев М.А., Халилов Ф.С.

Patentləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Способ получения многофункциональной присадки к смазочным маслам // Патент № 1817789 (СССР), 1993. Б.И. № 19 // Абдуллаев Н.Г., Мустафаев Н.П., Махмудов А.А.
  • Neft məhsullarına antioksidləşdirici aşqar //Azərbaycan patenti i2003 0078 dərc olunub "S. M." 2003,№ 4, səh. 62 // Allahverdiyev M. Ə., Məhərrəmov A. M., Şirinov N. Ə., Rzayeva Y. Ə., Cavadova H. Ə.
  • Gəmi və stasionar dizelləri üçün motor yağı // Azərbaycan patenti i2003 0107 "S. M." 2004, № 1, səh. 60 // Cavadova H. Ə., Mövsümzadə M. M., Mirzəyev R. S., Rəhimov A. R., Axundov Ç. F., İsmayılov M. A., Abdullayev B. İ., İsgəndərova M. İ.
  • 1-(3'-Tietanil)-3-benziltiokarbamid neft məhsullarına antioksidləşdirici kimi // Azərbaycan patenti i2003 0221 "S. M." 2004, № 2, səh. 96 // Allahverdiyev M. Ə., Məhərrəmov A. Ə., Cavadova L. Ə., Şirinova N. Ə., Rzayeva İ. Ə.
  • Allilnaftenatın butilmetakrilatla birgə polimeri neft yağlarına özlülük aşqarı kimi // Azərbaycan patenti i2004 0053 "S. M." 2004, № 4, səh. 73 // Əhmədov Ə. İ., Cavadova H. Ə., Həmidova C. Ş., Şəmilzadə T. Y., İsmayılaova N. C.
  • Gəmi qaz turbinləri üçün yağ // Azərbaycan patenti i2004 0056 "S. M." 2004, № 4, səh. 74 // Mustafayev N. P., Bayramov B. V., Novotorjina N. N., İsmayılov İ. P.
  • Üfürmə və üfürməsiz avtotraktor dizelləri üçün motor yağı // Azərbaycan patenti i2004 0057 "S. M." 2004, № 4, səh. 74 // Cavadova H. Ə., Mustafayev N. P., Mövsümzadə M. M., İsmayılov M. A., Şamilzadə T. İ., Ramazanova Y. B., Yusifzadə G. Q., Abdullayev B. İ.
  • Neftmədən avadanlığının mancanaq dəzgahlarının reduktorlar üçün yağ // Azərbaycan patenti i2005 0033 "S. M." 2005, № 3, səh. 74 // Abdullayev B. İ., Mustafayev N. P., Musayeva B. İ., Qəhrəmanova X. T.
  • 2-izopropil-3-(N-fenil)-5-butoksimetil-1,3-tiarolidin sürtkü yağlarına antimikrob aşqar kimi // Azərbaycan patenti i2005 0034 "S. M." 2005, № 3, səh. 71 // Allahverdiyev M. Ə., Məmmədova T. V., Əliyev Ə. B., İsmiyev A. İ., Hacıyeva M. A.
  • Buxar fazalı xromatoqrafiyada üzvi birləşmələrin ayrılması üçün bərk daşıyıcı // Azərbaycan patenti i2005 0138 "S. M." 2006, № 1, səh. 80 // Əliyeva M. N.
  • Distillə edilmiş neft yanacaqlarına antimikrob aşqarı // Azərbaycan patenti i2005 0139 "S. M." 2006, səh. 76 // Abbasova M. T., Babayeva V. B., Kərimova Y. M., Şahgəldiyeva L. M.
  • 2-metil-5-(dietoksifosforil-fenilxlormetil) oksazolidin sürtkü yağlarına antimikrob aşqar kimi // Azərbaycan patenti i2007 0147 "S. M." 2007, № 4, səh. 81 // Allahverdiyev M. Ə., Məmmədov A. F., Hacıyeva M. A., İsmayılova N. C.
  • 1,5-bis-üçlübutil-1,5-diazotsiklo-3,7-oktandiol sürtkü yağlarına antimikrob aşqar kimi // Azərbaycan patenti i2007 0148 "S. M." 2007,№ 4, səh. 81 // Allahverdiyev M. Ə., Əskərov A. B., Məmmədova P. Ş., Hacıyeva M. A.
  • Pambıq yağının təmizləmə üsulu // Azərbaycan patenti i2007 0149 "S. M." 2007, səh. 84 // Əliyeva M. N., Məmmədov S. Ə., Ladoxina N. P., Fətəlizadə F. A., Kərimova M. K., Seyidov M. M.
  • Sürtkü yağlarına sulfonat aşqarının alınma üsulu // Azərbaycan patenti i2008 0057 "S. M." 2008, № 3, səh. 68 // Ağayev Ə. N., Sadıxov K. İ., Kazımzadə Ə. K., Güləliyev Y. C., Nağıyeva E. Ə.
  • Konsistent sürtkünün alınma üsulu // Azərbaycan patenti i2008 0058 "S. M." 2008, № 3, səh. 67 // Kərimova M. K., Məmmədov S. Ə., Mustafayev N. P. Kərimov K. T., Abdullayev B. Y., Fətəlizadə F. A., Məmmədov C. N., Seyidov M. M., İsmayılov İ. P.
  • Neft məhsullarına antioksidləşdirici aşqar // Azərbaycan patenti i2008 0200 "S. M." 2009, № 1 // Allahverdiyev M. Ə., Rzayeva Y. Ə., Şamxalova S. Ə. İsmayılova N. C.
  • 2-Tiosiantoindolin-3-onun sürtkü yağlarına antimikrob aşqar kimi // Azərbaycan patenti i2012 0036 "S. M." 2012, № 2, səh.129 // Allahverdiyev M. Ə., Əskərov A. B., Niyazova A. Y., Əhmədova Z. Y., Abbasova V. A.
  • Bis-(morfolilmetil) sulfid sürtkü yağlarına mühafizəedici aşqar kimi // Az. Patenti i 2016 0018"S. M." 2016, № 6, səh.9 // Əliyev Ş. R., Babai R. M., Quliyeva Q. M.
  • B-Aroksi-β-tiosianato-propil-fenilsulfidlər sürtkü yağlarına çoxfunksiyalı aşqar kimi // Az. Patenti i 2016 0019"S. M." 2016, № 6, səh.10// Musayeva B. İ., Səfərova M. R., Mustafayev K. N.
  • Sürtkü yağlarına polifunksional aşqarın alınma üsulu // Az. Patenti i 2016 0017 "S. M." 2016, № 6, səh.11 // Kazımzadə Ə. K., Nağıyeva E. Ə., Məmmədova A. X., Məmmədova R. Ə., Nəsirova S. İ.
  • İ 2017 0047 "Motor yağlarına çoxfunksiyalı alkilfenolyat aşqarının alınma üsulu" Kazımzadə Əli Kazım oğlu, Nağıyeva Elmira Əli qızı, Fərzəliyev Vaqif Məcid oğlu, Qədirov Əli Əşrəf oğlu, Əliyeva Mahizər Nəcəf qızı, Abdullayev Bəylər İbrahim oğlu, Məmmədova Rəhilə Əmiraslan qızı, Nəsirova Sahilə İkram qızı, Məmmədyarova Xədicə Nizami qızı, Dadaşova Təranə Adil qızı
  • İ 2018 0045 Tioqlikol turşusunun β-hidroksi-γ-butoksi tiokarboniltiopropil efiri sürtkü yağlarına çoxfunksiyalı aşqar kimi // Fərzəliyev Vaqif Məcid oğlu, Musayeva Bella İskəndər qızı, Qəhrəmanova Qəribə Abbasəli qızı, Novotorjina Nelya Nikolayevna
  • İ 2018 0047 Fenoksisirkə turşusunun β-tioamiletil efiri sürtkü yağlarına antimikrob aşqar kimi // Fərzəliyev Vaqif Məcid oğlu, Məmmədova Pərvin Şamxal qızı, Əliyeva Həyat Şmidt qızı, Babayev Elbəy Rasim oğlu, Sultanova Südabə Əli qızı, Soltanova Züleyxa Qulu qızı, Əzimova Sara Mirabbas qızı
  • İ 2018 0041 Neft mədənlərinin lay suları üçün korroziya inhibitor bakterisidinin alınma üsulu // Fərzəliyev Vaqif Məcid oğlu, Abbasova Məlahət Tələt qızı, Vəliyeva Rəna Qasım qızı, Həmidova Nazilə Sədrəddin qızı, Babayeva Gülşən Bala-Ağa qızı, Səfərova Leyla Ramiz qızı, Əliyeva Nabat Allahverdi qızı
  • Motor yağlarına çoxfunksiyalı aşqarın alınma üsulu // Kazımzadə Ə. K., Nağıyeva E. Ə., Fərzəliyev V. M., Qədirov Ə. Ə., Məmmədova R. Ə., Nəsirova S. İ., Məmmədyarova X. N. – Patent İ 2019 0070. – İddia sənədinin nömrəsi: a 2016 0032. – Verilmə tarixi:15.10.2019
  • 2-Hidroksipropilentritiokarbonat sintetik efir yağlarına siyrilməyə qarşı aşqar kimi // Mustafayev K. N., Əfəndiyeva X. Q., Fərzəliyev V. M., Mustafayev N. P., İsmayılova İ. P. – Patent İ 2021 0004. – İddia sənədinin nömrəsi: a 2018 0075. – Verilmə tarixi:29.01.2021
  • Bis (1,3-butilksantogenato)-2-butoksimetoksipropan sürtkü yağlarına siyrilməyə qarşı aşqar kimi // Mustafayev K. N., Əfəndiyeva X. Q., Fərzəliyev V. M., Mustafayev N. P., İsmayılov İ. P., Mustafayeva Y. S. – Patent İ 2021 0005. – İddia sənədinin nömrəsi: a 2018 0150. – Verilmə tarixi:29.01.2021
  • Alkilksantogen turşularının 3-xlor-2-hidroksipropil efirlərinin alınma üsulu //Mustafayev K. N., Əfəndiyeva X. Q., Fərzəliyev V. M., Mustafayev N. P. . – Patent İ 2021 0006. – İddia sənədinin nömrəsi: a 2017 0195. – Verilmə tarixi:29.01.2021
  • 5. Teplovoz və sənaye dizel mühərrikləri üçün biodavamlı sürtkü kompozisiyası /Fərzəliyev V. M., Cavadova H. Ə., Ramazanova Y. B., Abbasova M. T. – Patent İ 2021 0008. – İddia sənədinin nömrəsi: a 2018 0047. – Verilmə tarixi:01.02.2021
  • 1,3bis(üçxlormetilkorboksi)-2-hidroksipropan sürtkü yağlarına siyrilməyə qarşı aşqar kimi //Fərzəliyev V. M., Musayeva B. İ., İsmayılova G. G., Novotorjina N. N., İsmayılov İ. P., Mustafayeva Y. S. – Patent İ 2021 0009. – İddia sənədinin nömrəsi: a 2018 0153. – Verilmə tarixi:01.02.2021
  • Motor yağlarına çoxfunksiyalı alkilfenolyat aşqanının alınma üsulu //Fərzəliyev V. M., Məmmədova A. X., Kazımzadə Ə. K., Heydərova R. Q., Nəsirova S. S., Dadaşova T. A. – Patent İ 2021 0011. – İddia sənədinin nömrəsi: a 2018 0063. – Verilmə tarixi:01.02.2021
  • Butilksantosirkə turşusunun b-xlorasetoksidietil ditiokarbomil-propil efiri sürtkü yağlarına siyrilmə və yeyilməyə qarşı aşqar kimi //Fərzəliyev V. M., Musayeva B. İ., Mustafayev N. P., İsmayılova G. G., Novotorjina N. N., İsmayılov İ. P. – Patent İ 2021 0012. – İddia sənədinin nömrəsi: a 2018 0065. – Verilmə tarixi:01.02.2021
  • N, N᾽-bis-azidometilbenzilamin sürtkü yağlarına antimikrob aşqar kimi //Fərzəliyev V. M., Nəbiyev O. Q., Nəbizadə Z. O., Quliyeva Q. M. – Patent İ 2021 0015. – İddia sənədinin nömrəsi: a 2017 0193. – Verilmə tarixi:01.02.2021
  • Reduktor yağı //Fərzəliyev V. M., Musayeva B. İ., Novotorjina N. N., Səfərova M. R., Mustafayeva Y. S. – Patent İ 2021 0018. – İddia sənədinin nömrəsi: a 2018 0076. – Verilmə tarixi:01.02.2021
  • Piperidin-2-hidroksipropil-3-piperidilmetilsulfid sürtkü yağlarına aşqar kimi //Fərzəliyev V. M., Əliyev Ş. R., Məmmədova R. F., Babayi R. M., Quliyeva Q. M. – Patent İ 2021 0020. – İddia sənədinin nömrəsi: a 2017 0092. – Verilmə tarixi:01.02.2021
  • Yağlayıcı-soyuducu mayelərə biosid kompozisiyası //Fərzəliyev V. M., Sərdarova S. Ə., Osmanova S. F., Məmmədov F. Ə., Məmmədova P. S., Sultanova S. Ə. – Patent İ 2021 0021. – İddia sənədinin nömrəsi: a 2017 0104. – Verilmə tarixi:01.02.2021
  • 1-butoksi-2-oksazolidinmetoksi-etan yağlayıcı — soyuducu mayelərə antimikrob aşqar kimi //Fərzəliyev V. M., MəmmədovaP. Ş., Soltanova Z. Q., Babayev N. R., Əliyeva H. Ş., Sutanova S. Ə. – Patent İ 2021 0022. – İddia sənədinin nömrəsi: a 2017 0194. – Verilmə tarixi:01.02.2021
  • 2-hidroksi-1,3,-bis(dietiltiokarbomailtiaasetoksi) propan sürtkü yağlarına çoxfunksiyalı aşqar kimi // Fərzəliyev V. M., Musayeva B. İ., İsmayılova G. G., Novotorjina N. N., Mustafayeva Y. S., Cəfərova T. C. – Patent İ 2021 0111. – İddia sənədinin nömrəsi: a 2020 0015. – Verilmə tarixi:07.12.2021

Beynəlxalq konfranslarda iştirakı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Akademik Vaqif Fərzəliyev çox sayda Beynəlxalq konfrans, simpozium və konqreslərdə məruzə ilə çıxış etmişdir.

  • Тезисы докладов VI научной конференции ученых Института химии Академии наук Туркменистана Ашгабат, 1993, с. 25 // Синтез и исследование некоторых тиетанов в качестве антиокислительных присадок к смазочным маслам // Акперов Н.А., Аллахвердиев М.А., Гусейнова А.Т.
  • Тезисы докладов Международного симпозиума "Проблемы экологии в нефтепереработке и нефтехимии", Уфа, 1995, с. А-8// Экологические аспекты разработки и применения присадок к маслам различного назначения // Исмайлова Н.Д.
  • Тезисы докладов Международного симпозиума "Проблемы экологии в нефтепереработке и нефтехимии". "Экология-95", Уфа, 1995, с.6 // Сульфонатные присадки к смазочным маслам// Абдуллаев Н.Г.Мустафаев Н.П. Камбаров В.М.
  • Тезисы докладов II Международной конференции "Кинетика радикальных жидкофазных реакций", Казань, 1995, с. 115 // Перфторсодержащие пространственно-затруднен ные фенолы в качестве ингибитора окисления кумола // Аллахвердиев М.А. Рзаева И.А. Ахундова М.М.
  • 10th International symposium on lubricants, additives, waxes and petroleum speciality products, Bombey, 1997, p. AI. I AI.8 // Sulphur – containing antioxidants of combined action
  • Тезисы докладов XX Всероссийской конференции по химии и технологии орнанических соединений серы. Россия, Казань, 1999, октябрь 18–23, с. 207 // Металлокомплексы на основе бисазометинов – эффективные ингибиторы окисления кумола // Аллахвердиев М.А.Рзаева И.А. Бабаи Р.М.Алиев Ш.Р.
  • Тезисы докладов конференции "Реакция свободных радикалов: механизм и реакционная способность". Москва (Черноголовка), июнь, 2000, // Серосодержащие антиоксиданты комбинированного действия // Тезисы Международной конференции "Актуальные проблемы нефтехимии", Москва, 2001, с. 25 // Новые антиоксиданты комбинированного действия // Məruzələrin tezisləri, XV Ulusal Kimya Konqresi, İstanbul, 2001, s. OK-59, Библ. 3 назв.// 3-əvəzli tietanların elektrofil və nukleofil reagentlərlə reaksiyası // Məhərrəmov A. M., Allahverdiyev M. Ə., Əhmədova G. R. Cəfərova M.
  • Материалы XI Международной конференции по химии органических и элементоорганических пероксидов. Москва, 2003, с. 112–113 // Серосодержащие производные гидрохинона — антиоксиданты комбинированного действия // Аллахвердиев М.А., Алиев Ш.Р., Бабаи Р.М.,Рзаева И.А.
  • XVII Ulusal Kimya Kongresi bildiri Ozetleri, Kars, 2004, s.1014 // Synthesis and study of sulphur-containing antioxidants of combined action // Eight Baku International Congress, Azerbaijan Republic in Association with UNESCO & Urmia University / Iran, 1–3 June 2005, p. 659 // Development of the optimal nutrient medium for hydrocarbonoxiding microorganisms using nontraditional sources of raw material // Guliyeva D. M., Mamedova P. Sh., Eyvazova I. M, . Babayev E. R.
  • 17th International Congress of Chemical and Process // Engineering, CHISA 2006, Praha, Czech Republic, Summaries 1, Reactien Engieneering, p. 230 // Optimization of the process ortho-alkylation with styrene // Mamedova P. Sh., Veliyeva F. M., Babayev E. R.
  • Материалы Международной конференции "Перспективы развития химической переработки горючих ископаемых", сентябрь 2006, Россия, Санкт-Петербург, с.48 // Научные основы разработки антиоксидантов комбинированного действия // XX Ulusal Kimya Kongresi Uluslararası Katilimli 4–8 Eyül, Kayseri, s. OK-141, 2006 // Some conversions of 3,3-diterbutyl-4-oxybenzaldehyde // Magarramov A. M., Huseynova A. R., Rzayeva İ. A., Allahverdiev M. Ə.
  • Материалы XVIII менделеевского сьезда по общей и прикладной химии, Москва, 2007 г. т. 1, стр. 321 // Синтез и антиокислительная активность солей переходных металлов 1,2 — аминопропантиолов // Магеррамов А.М., Рзаева И.А., Алиева К.И.,Аллахвердиев М.А.
  • 18 international Congress of Chemical and Process Engine-ering, 24–28 August, 2008, Praha Czech Republic p. 554 // Нуклефильное присоединение тиолов к пропарги-ловому спирту // P. Ş. Məmmədova, E. R. Babayev., S. A. Həmzəyeva., H. Ş. Əliyeva
  • Тезисы докладов IX конферен-ции молодых ученных по нефтехимии (к 100-летию со дня рождения акад. Х.М.Миначева), г. Звенигород (Россия), 7–10 октября 2008, с.58 // Синтез и антиокислительные свойства цикличес- ких тиокарбамидов // Гарибов Э.Н.,Рзаева И.А., Садатов Ч.Э., Шихалиев Н.Г., Аллахвердиев М.А.
  • XXII Ulusal Kimya Konqresi, Şimali Kipr, 6–10 ekim, 2009 // Synthesis and Study of Sulfur-Containing Antioxidants of Combined Axtion // Exsperts Workshop" on Environmental Forensics (Tbilisi, Georgia) 12–16 September 2011, s.169–172 // Biomarker hydrocarbons role in identification of oil pollution source // Babayev. E., Memmedova P. Sh.,
  • XI HCH and Pesticides Forum Gabala 07.09.2011 p. 135–140 // Ultrahigh Resolution and Analysis of Pesticides and Complex Sample Mixtures with Fourier Transform Mass Spectrometers: Enhanced Identification Points // T. Solouki ., B. Zekavat, A. J. Ramirez , D. A. Olaitan , M. Miladi ., E. R. Babayev , Mammadova P. Sh.
  • Конференция по нефтехимии, посвященная 100-летию со дня рождения академика Л.Д. Меликзаде Сбор. Трудов, Тбилиси 2012, с. 13 // Выбор активных штаммов – деструкторов нефтезагрезнений почв Апшеронского полуострова // Э.Р. Бабаев, П.Ш. Мамедова, Э.А. Зульфугаров
  • Тезисы XXVI Международной научно-технической кон "Хим. реактивы, реагенты и процессы малотоннажной химии", "Реактив 2012" Минск мат. конф. с. 133 // Устойчивость биомаркерных углеводородов нефти при ее почвенной биодеструкции // Э.Р. Бабаев , П.Ш. Мамедова, Э.А. Зульфугаров
  • 3rd Internotional Caucasian Symposium on Polimers and Advanced Materialsi, Tbilisi, Georgia, 1–4 September, 2013, p. 21 // Улучшение качеств смазочных масел полимерными соединениями А.И.Ахмедов
  • XXVII Международная научно-техническая конф. "Химические реактивы, реагенты и процессы малотоннажной химии", "Реактив-2013", г. Иркутск, 21–25 октября 2013г. мат. конф., с. 8 // Оценка бактерицидной эффективности антимикробных присадок к смазочно-охлаждающим жидкостям // П.Ш.Мамедова, Н.Р.Бабаев, З.Г.Солтанова, С.К.Султанова
  • II Междун. научно-практическая конф. "Актуальные вопросы естественных и математических наук в современных условиях развития страны" Санкт-Петербург, 2015. 14 январь, стр. 41–44 // Синтез и исследование производных дитифосфорной и ксантогеновой кислот в качестве присадок к трансмиссионным маслам // Мусаева Б.И., Мустафаев К.Н., Мустафаева Е.С.
  • Химические реактивы. Реагенты малотоннажной химии. Реактив 2016. XXX международная научно-техническая конференция. Уфа 14–16 ноября 2016. с. 14–15 // Синтез и антимикробная активность комплексов переходных металлов (Cu, Co, Ni) с основанием Шиффа // П.Ш.,Мамедова, Бабаев Э.Р., Эйвазова И.М., Аминова Б.М.
  • XXIX Научно-техническая конф. с участием иностранных ученых "Реактив-2015", 27 сентября-1 октября 2015, г. Новосибирск, Академгородок, Россия, стр. 16 // Многофункциональные присадки к смазочным маслам // V международной научно-технической конференция "Аист-2015", Беларус, г., Минск 26–28 мая, 2015, стр. 38 // Микробиологическая защита смазочных масел А.А.Джавадова, А.Н.Рафиев, М.Т.Аббасова , Г.М.Кулиева
  • 4th International Caucasion Symp. On Polymers and Advanced Materials (Batumi sity), Georgiya 1–4 Jule, 2015, p. 36 // Getting High Index Base Oils // E. U. Isakov, C. Sh. Hamidova, E. I,. Hasanova, O. M. Gulalov
  • Kimya elmləri və texnika üzrə "Türk dünyası" I Beynəlxalq konfransı, Bosniya və Hersoqovinya (Sarayevo şəhəri) 27 okt.- 01 noyabr, 2015. // Kombinə təsirə malik kükürdsaxlayan antioksidantlar
  • 2nd International Turkic world conferance on chemical sciences and technolojies(2nd Itwccst) 26th october −30th october, 2016, Skopje Macedonia p. 245 // Copolymerization of Decylmethacrylate with Decene-1 // Elkhan U. lsakov, Ceyhun Sh. Hamidova, Elnara I. Hasanova
  • Тезисы докладов XVI научной сессии по химии и технологии орг. соед. Серы и сернистых нефтей. Рига, 1984, с.98 // Синтез некоторых фенолсульфидов и изучение механизма их антиокислительного действия // Кулиев А.М., Саттарзаде Р.И., Ахундова М.М.,Насирова Ф.Я.
  • Тезисы докладов Всесоюзной конференции по ингибированию цепных реакций. Москва, Черноголовка, 1986 //Фенолсульфидыаминосульфиды как эффективные ингибиторы окисления комбинированного действия
  • Тезисы докладов IV Всесоюзной конференции по синтезу, технологии и применению присадок к смазочным материалам. Кременчук, 1987, с.38 // Реакционная способность органил-2(4-гидрокси-3,5-дитретбутилфенил)сулфидов в реакциях ингибирования окисления углеводородо// Ахундова М.М., Мамедов Ч.И, Гасанов Б.Р., Насирова Ф.Я.
  • Türkiyə-Azərbaycan simpoziumu "Polimer-92" (ankara) 14 – 16 sentyabr. // Çoxfunksiyalı polimer aşqarlarının alınma reaksiyaları, Məruzələrin tezisləri s.57 // Sadıxov K. İ. , Əhmədov Ə. İ.
  • Регенерация отработанных смазочных масел // В.М.Фарзалиев // Тезисы докладов VI Международной научно-технической конференции "Альтернативные источники сырья и топлива (АИСТ-2017)". – Минск, 2017. – С.13.
  • Chemically modified viscous additive of polyalkylmethacrylate type / V. M. Farzaliyev, E. U. Isakov, J. Sh. Hamidova, E. I. Hasanova // Fifth Caucasian International Symposium on Polymers and Advanced Materials. – Tbilisi, 2017. – P.16.
  • Phytoremediation of oil and heavy metal contaminated soils of Apsheron peninsula // V. M. Farzaliyev, E. Babayev, P. Mammadova, I. Eyvazova, A. Guliyev // The 6th International Conference Ecological and Environmental Chemistry. – Chisinau ; Republic of Moldova, 2017. – P.150
  • Аминометильные производные 2-аминотиазола и их антимикробная активность // В.М.Фарзалиев, М.Т.Аббасова, Г.Б.Бабаев, Г.М.Кулиева, С.А.Султанова, Л.Р.Сафарова, Н.А.Алиев // Альтернативные источники сырья и топлива: Сборник научных трудов НАНБ. Институт химии новых материалов. –– Минск, 2018. – Вып.3. – С.126–131.
  • Bсесезонное трансмиссионное масло // В.М.Фарзалиев, Б.И.Мусаева, Н.Н.Новоторжина, М.Р.Сафарова, Г.Г.Исмаилова, Е.С.Мустафаева // Материалы международной конференции "Горизонты и перспективы нефтехимии и органического синтеза". – Уфа., 2018. – С.149–150.
  • Масло для агрегатов трансмиссий, имеющих планетарные редукторы коробок передач // В.М.Фарзалиев, Б.И.Мусаева, Н.Н.Новоторжина, Г.Г.Исмаилова, М.Р.Сафарова, Е.С.Мустафаева // Тезисы докладов XXXI научно-технической конференции "Химические реактивы, реагенты и процессы малотоннажной химии РЕАКТИВ – 2018". – Минск. – 2018. – С.46.
  • Использование производных глицерина в качестве альтернативного химического сырья для получения присадок к трансмиссионным маслам // В.М.Фарзалиев, Б.И.Мусаева, Н.П.Мустафаев, Г.Г.Исмаилова, Н.Н.Новоторжина, М.Р.Сафарова, Т.Х.Акчурина // Тезисы докладов VII Международной научно-технической конференции "Альтернативные источники сырья и топлива (АИСТ-2019)". – Минск. – 2019. − С.96.
  • Реакция формальдегида с пространственно затрудненными аминами // В.М.Фарзалиев, О.Г.Набиев, В.М.Кязимов, Г.Б.Бабаева, Л.Р.Сафарова // Тезисы докладов VII Международной научно-технической конференции "Альтернативные источники сырья и топлива (АИСТ-2019)". – Минск. – 2019. − С.82.
  • Polymeric compounds in creating lubricating compositions for various purpose motor engines // V. M. Farzaliev, A. A. Javadova, Y. B. Ramazanova, G. Q. Yusifzadeh, A. R. Yusifova // 6th International Caucasian Symposium on Polymers and Advanced Materials −Batumi, Georgia. – 2019. − P.89.
  • Новые циклические тиомочевинные производные аминоспиртов: синтез и исследования биоактивности // В.М.Фарзалиев, П.Таслими, А.Р.Суджаев // Материалы XXXIII Международной научно-технической конференции "ХИМИЧЕСКИЕ РЕАКТИВЫ, РЕАГЕНТЫ И ПРОЦЕССЫ МАЛОТОННАЖНОЙ ХИМИИ" г. Уфа, 24–26 ноября 2020 года с.154
  • O-, S- и P- замещенные производные О – гидроксиалкилтиофенолов в качестве антимикробных присадок к маслам // В.М.Фарзалиев, Ш.Р.Алиев, Р.М.Бабаи, Г.М.Кулиева, Р.Ф.Мамедова, Г.Ш.Ейвазова// ХII Российская международная конференция "актуальные проблемы нефтехимии" посвященной памяти академика РАН С.Н. Хаджиева 5–9 октября 2021, г. Грозны с.323–325
  • Смешанный эфир ксантатуксусной кислоты в качестве присадки к маслам на основе экологически чистого сырья // Б.И. Мусаева, В.М.Фарзалиев, Г.Г.Исмайлова, Н.Н.Новоторжина, М.Р.Сафарова, И.П.Исмайлов //VIII Международная научно-техническая конференция Альтернативные источники сырья и топлива (АИСТ-2021), 12 – 14 октября 2021 г. г. Минск, Беларусь с.140–141
  • Депрессорная присадка для перекачки нефти // Ю.Б.Рамазанова, А.А.Джавадова, В.М.Фарзалиев, А.А.Гусейнова, Г.Г.Юсифзаде, М.И. Шукюрова // VIII Международная научно-техническая конференция Альтернативные источники сырья и топлива (АИСТ-2021), 12 – 14 октября 2021 г. г. Минск, Беларусь с.127–129

Xarici ölkələrin elm mərkəzlərində fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • 1973–1974-cü illərdə SSRİ Elmlər Akademiyasının sürtkü yağları və aşqarlar sahəsində məsləhətçisi kimi İraqın İraq Neft İnstitutunda işləmişdir. Burada çalışdığı müddətdə sürtkü yağları və aşqarlar yaradılmasının nəzəri və tətbiqi cəhətləri üzrə mühazirələr oxumuş, müxtəlif funksional təsirli aşqarların sintezi üzrə elmi tədqiqatların təşkili, sürtkü kompozisiyalarının işlənib hazırlanması ilə məşğul olmuşdur.
  • 1977–1978-ci illərdə İngiltərədə elmi ezamiyyətdə olmuşdur. O, həmin müddət ərzində Birminhem şəhərinin Aston universitetində oksidləşmənin polifunksional inhibitorlarının sintezi və təsir mexanizminin tədqiqi sahəsində müəyyən elmi işlər aparmışdır. Sanbari-Temz şəhərində "Britiş Petroleum" firmasının aşqarlar şöbəsində məruzə ilə çıxış etmiş və orada aparılan işlərlə bilavasitə tanış olmuşdur. Aston Universitetində professor Cerold Skott ilə birgə aparılmış tədqiqatın nəticəsindən yazılmış məqalə "Europium polymer Journal" mətbuu orqanında dərc olunmuşdur. Məqalə fenolun kükürdlü törəmələrinin antioksidləşdirici təsirinin mexanizminə həsr edilmişdir.
  • 1979–1980-ci illərdə UNESCO-nun məsləhətçisi kimi Hindistanın Neft İnstitutunda çalışmışdır. bu müddət ərzində o, aşqarlar və tribologiya ilə məşğul olan qruplarla işləmişdir. Onun proqramına aşqarlar üzrə bir sıra mühazirələr, istehsal texnologiyalarının işlənib hazırlanması və səciyyəvi sahələrdə çalışan alimlərlə kiçik müzakirələr və layihələrdə praktiki iştirak daxil edilmişdir.

Elmi-təşkilati fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Akademik Əli Quliyev tərəfindən yaradılmış Azərbaycanın aşqarlar kimyası və texnologiyası elmi məktəbi Vaqif Fərzəliyev tərəfindən əhəmiyyətli dərəcədə inkişaf etdirilmişdir. Vaqif Fərzəliyev məhsuldar elmi fəaliyyətlə yanaşı böyük elmi-təşkilatçılıq işləri də yerinə yetirir. O, AMEA-nın "Neft kimyası və neft emalı" Elmi Şurasının və AMEA Rəyasət Heyətində "Tətbiqi problemlər" Elmi Şurasının üzvi, AMEA akad. Y. Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutundakı doktorluq dissertasiyalarının müdafiəsi üzrə dissertasiya şurasının həmsədri, Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının kimya elmləri üzrə Ekspert Şurası sədrinin müavini, Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasındakı doktorluq dissertasiyalarının müdafiəsi üzrə ixtisaslaşmış şuranın üzvü, Aşqarlar Kimyası İnstitutunda doktorluq dissertasiyalarının müdafiəsi üzrə ixtisaslaşmış şuranın sədri olmuşdur. O, "Kimya və Neft Kimyası" və "Kimya Problemləri" jurnalları, Azərbaycan Ensiklopediyası redaksiya heyətlərinin, AMEA Redaksiya-Nəşriyyat Şurasının, AMEA Terminologiya Komissiyası Bürosunun üzvü kimi faydalı işlər yerinə yetirmişdir. Vaqif Fərzəliyev hazırda Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunda doktorluq dissertasiyalarının müdafiəsi üzrə ED-16 ixtisaslaşmış şuranın sədri, ED-17 ixtisaslaşmış şuranın sədr müavini, Azərbaycan Standartlaşdırma İnstitutu PHŞ-nin nəzdində fəaliyyət göstərən "Aşqarlar, sürtkü yağları, sürtkülər və xüsusi mayelər" üzrə Texniki Komitənin (TK34) sədri, "Kimya Problemləri" jurnalının baş redaktoru, "Elm dünyası" jurnalının baş redaktorunun müavini, "Azərbaycan kimya jurnalı", "Neft emalı və neft kimyası", "Elm və həyat", "Caspian Corrosion Control", "Təbiət və Elm "jurnallarının və "Azərbaycan Ensiklopediyası"nın redaksiya heyətlərinin üzvüdür.

AMEA Rəyasət Heyəti aparatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vaqif Fərzəliyev 2007-ci ildə AMEA Kimya Elmləri Bölməsinin akademik-katibi və AMEA Rəyasət Heyətinin üzvü, 2008–2013-cü illərdə AMEA-nın akademik-katibi, 2018–2020-ci illərdə isə AMEA Kimya Elmləri Bölməsinin akademik-katibi vəzifəsində işləmişdir.

AMEA Aşqarlar Kimyası İnstitutu[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vaqif Fərzəliyev 1987-ci ildən Azərbaycan Elmlər Akademiyası Aşqarlar Kimyası İnstitutunun direktoru vəzifəsində çalışmaqla öz istedadının daha bir dəyərli cəhətini — elmi təşkilatşılıq bacarığını bariz şəkildə göstərmişdir. Mürəkkəb dövrdə — ölkəmizin üçün yeni olan bazar iqtisadiyyatına keçid dövründə — 1990-cı illərin ortalarında o, bir rəhbər kimi institutunelmi potensialını və ənənələrini qoruyub saxlaya bilmişdir.

V. Fərzəliyevin rəhbərliyi ilə AKİ-nin alimləri tərəfindən son illərdə səmərəli aşqarlar və müxtəlif motor, transmissiya, hidravlik və konservasiya yağları, yağlayıcı-soyuducu və digər xüsusi mayelər yaradılmış və sənayedə tətbiq olunmuşdur. Fundamental tədqiqatlar əsasında çoxsaylı yeni üzvi maddələr sintez və tədqiq edilmiş, müxtəlif siniflərin, üzvi maddələrinin tərkibi, quruluşu və funksional xassələri arasındakı qarşılıqlı əlaqə, habelə, bəzi aşqarların təsir mexanizmi öyrənilmişdir.

Aşqarlar Kimyası İnstitutunun elmi əməkdaşlarının yaradıcı əməyinin beynəlxalq miqyasda yüksək dəyərləndirilməsində də V. Fərzəliyevin direktor olaraq xidməti böyükdür. AKİ "Biznesdə Təşəbbüs İstiqamətləri" Beynəlxalq Təşkilatının 2001-ci ildə "Qızıl kateqoriya", 2002-ci ildə "Platin kateqoriya" və 2003-cü ildə isə "Brilyant kateqoriya" mükafatlarına layiq görülmüşdür. Bu mükafatlar üzün illər ərzində institutun kollektivinin aşqarlar kimyası sahəsində və eləcə də yüksək keyfiyyətli sürtkü materiallarının, yanacaqlarının, yağlayıcı-soyuducu mayelərin yaradılmasında əldə etdikləri elmi və tətbiqi nailiyyətlərin yüksək qiymətləndirilməsinin nəticəsidir.

Elmi-ekspertiza və konsaltinq fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Elmi redaktə işləri, rəyçi və məsləhətçi olduğu əsərlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Akademik Vaqif Fərzəliyev aşağıdakı əsərlərin redaktoru olub:

  • Сборник трудов академика К.И. Садыхова. Баку, 2006, Издательство Азербайджанского Технического Университета, 812 с.
  • Расул Рахшанлы. "Герр доктор Ханларов". Баку, 2007, изд. "Адыльоглы", 192 с.
  • К. И. Садыхов "Смазочно- охлаждающие жидкости для механической обработки металлов", Баку, 2007, изд. "Giso industry", 254 с.
  • Расул Рахшанлы. "Герр доктор Ханларов" (Издание второе, переработанное и дополненное). Баку, 2008, изд. "Элм", 204 с.
  • A. M. Məhərrəmov, M. R. Bayramov, S. Q. Məmmədov. "Ümumi kimya texnologiyası". Dərslik. Bakı-2011, nəşr Çaşıoğlu
  • A. M. Məhərrəmov, M. R. Bayramov, S. Q. Məmmədov, G. M. Bayramova "Karbohidrogen xammalının kimyəvi emalı". Ali məktəblər üçün dərslik. Bakı-2012 nəşr "Çaşıoğlu".
  • A. M. Məhərrəmov, İ. Ə. Əliyev. "Heterotsiklik birləşmələr kimyası". Bakı Universitet nəşriyyatı, 2016.

Dissertantlara elmi rəhbərlik və opponent[redaktə | mənbəni redaktə et]

Akademikin gənc elmi tədqiqatçılar üçün müəyyən etdiyi fəlsəfə doktoru və elmlər doktorluğu üzrə dissertasiya mövzuları aktual problemlərin araşdırılmasına həsr olunur. Tədqiqat işlərinin daha səmərəli aparılması üçün BDU ilə AMEA Aşqarlar Kimyası İnstitutu arasında körpü yaradıb. Akademik Vaqif Fərzəliyevin rəhbərliyi ilə 6 elmlər doktoru və 25 fəlsəfə doktoru hazırlanmışdır.

Fəlsəfə doktorları

  • Аллахвердиев М.А. Синтез и исследование свойств алкокси- и алкилтиозамещенных аминоспиртов и их некоторых производных. / ИХП АН Азербайджана.- Баку.- 1974.-(02.00.03).
  • Алиев А.С. Исследование антиокислительных свойств производных окситиофенола. / ИХП АН Азербайджана.- Баку.- 1975.- (02.00.13).
  • Джафарова Н.А. Циклоалкилирование фенола и изомеров крезола циклоолефинами в присутствии серной кислоты и получение на основе продуктов реакции присадок к смазочным маслам и физиологически- активных веществ. / ИНХП АН Азербайджана.- Баку.- 1975.-(02.00.03).
  • Кулиев Ф.А. Исследование химических свойств и реакционной способности органил(5-трет.алкил-2-оксифенил) сульфидов как ингибиторов окисления. / Институт хим. физики им. Н.Н. Семенова АН СССР.-1979.-(02.00.03).
  • Ахундова М.М. Механизм ингибирующего действия некоторых тиобисфенолов и аминосульфидов в окислении углеводов. / ИХП АН Азербайджана.- Баку.-1982.- (02.00.13).
  • Мамедов Ч.И. Синтез, изучение физико-химических свойств и антиокислительной активности S-содержащих производных фенолов. / ИХП АН Азербайджана.- Баку.-1984.- (02.00.03).
  • Садыхова Г.К. Некоторые производные α-метилбензилзамещенных фенолов в качестве присадок к смазочным маслам и СОЖ. / ИХП АН Азербайджана.- Баку.-1988.-(02.00.13).
  • Акперов Н.А. Синтез, свойства и применение 3-замещенных тиэтанов. / ИХП АН Азербайджана.- Баку.-1989.- (02.00.03).
  • Гусейнова А.Т. Синтез, свойства и применение функциональнозамещенных 1,2 — аминопропантиолов. / ИХП АН Азербайджана.- Баку.-1991.- (02.00.03).
  • Халилова А.З. Функциональнозамещенные тираны (синтез, свойства и применение). / ИХП АН Азербайджана.- Баку.-1992.- (02.00.03).
  • Гусейнова Т.М. Синтез и превращение 1,2-аминопропантиолов / ИХП АН Азербайджана.- Баку.-1992.- (02.00.03).
  • Мирзалиева С.Э. Сернистые производные тиолов (синтез, свойства). / ИХП АН Азербайджана.- Баку.-1992.- (02.00.03).
  • Исмиев А.И. Синтез и свойства гидрокси- и тиолзамещенных аза-краунэфиров. / ИХП АН Азербайджана.- Баку.-1995.- (02.00.03).
  • Султанов Н.Р. Каталитическое гидроксилирование некоторых ненасыщенных карбоновых кислот и их эфиров. / ИХП АН Азербайджана.- Баку.-1996.- (02.00.03).
  • Рзаева И.А. S, N-содержащие полуфункциональные ингибиторы окисления углеводородов. / ИХП АН Азербайджана.- Баку.-1996.- (02.00.13).
  • Мамедов А.Ф. Реакции различных азотсодержащих нуклеофилов с диэтоксифосфонилфенил- α- галогенацетальдегидами. / Бакинский Государственный Университет.- Баку.-2004.-(02.00.03).
  • Zamanova A. V. Bəzi tsiklik karbamid və tiokarbamidlərin törəmələrinin sintezi və funksional xassələri. /Bakı Dövlət Universiteti. – Bakı. – 2008. – (02.00.03).
  • Babayev E. R. Abşeron yarımadasının neftlə çirklənmiş müxtəlif ərazilərində gedən biodestruksiya prosesləri nəticəsində çirklənmələrin tərkib və xassələrinin dəyişməsi xüsusiyyətləri. / Bakı-2009 — (2314.01)
  • Garibov E. N. Tsiklik tiokarbamidlərin sintezi və onların antioksidləşdirici xassəsi. / Baki-2010-(2314.01)
  • Əhmədov R. Y. Karbohidrogenlərin oksidləşməsinin qarşısını alan, tərkibində fenol və tiokarbamid fraqmenti saxlayan tsiklik və altıtsiklik sulfidlərin sintezi və tədqiqi. / Baki-2010-(2314.01)
  • Шахгельдиева Л.М. Синтез гетарилсульфамидов и изучение их свойств./ ИХП АН Азербайджана.- Баку.-2011.- (2306.01).
  • Əzimov E. V. Baki baza yağları əsasında müxtəlif təyinatlı dizel mühərrikləri üçün yeni sürtkü kompozisiyalarının yaradılması. / Bakı-2012-(2314.01)
  • Babaşlı A. Ə. Teplovoz, senaye və gəmi dizelləri üçün müxtəlif qrup sürtkü kompozisiyalarının yaradılması. / Baki-2014-(2314.01).
  • Qocayeva S. S. Metoksikarboniləvəzli 3,4-dihidropirimidin(on)tion birləşmələrinin sintezi və bəzi çevrilmələri. / Bakı Dövlət Universiteti. – Bakı. – 2017. – (2306.01)
  • Nəzərov N. M. Bəzi tsiklik tiokarbamidlərin sintezi, çevrilmələri və xassələri. / Bakı Dövlət Universiteti. – Bakı. – 2017. – (2306.01).

Elmlər doktorları

  • Кулиев Ф.А. Органические сульфиды, дисульфиды и тиоамиды- как ингибиторы окисления (синтез, свойства, эффективность). / Уфимский Нефтяной Институт.- 1986.-(02.00.13).
  • Аллахвердиев М.А. Синтез, свойства и применение тииранов и их предшественников. / / ИХП АН Азербайджана.- Баку.-1990.- (02.00.03).
  • Сардарова С.А. Аминометилирование гидроксиацетофенона (синтез, свойства, применение). / ИХП АН Азербайджана.- Баку.-1994.- (02.00.13).
  • Алиева М.Н. Разработка методов парофазной хроматографии для анализа продуктов нефтехимического синтеза. / ИХП АН Азербайджана.- Баку.-2009.- (02.00.02).
  • Məmmədova A. X. Alkilfenollar əsasında müxtəlif heteroatomlar və funksional qruplar saxlayan yeni çoxfunksiyalı aşqarlar/ Bakı.– 2017.- (2314.01).
  • Sucayev Ə. R. Üçkomponentli kondensləşmə reaksiyaları əsasında aminospirtlərin tsiklik tiokarbamid törəmələrinin sintezi və çevrilmələri/ Bakı Dövlət Universiteti. – Bakı, 2018. — (2306.01).

Redaksiya fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • "Kimya problemləri" jurnalının redaktoru;
  • "Azərbaycan kimya jurnalı"nın redaksiya heyətinin üzvü;
  • "Neft emalı və neft kimyası" jurnalının redaksiya heyətinin üzvü;
  • "Elm dünyası" jurnalının baş redaktorunun müavini;
  • "Elm və həyat" jurnalının redaksiya heyətinin üzvü

Beynəlxalq elmi fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rus, ingilis və türk dillərini sərbəst bilən Vaqif Fərzəliyev Azərbaycan elmini yaxın və uzaq xarici ölkələrdə yüksək səviyyədə təmsil etmişdir. O, 1971-ci ildə 1 ay müddətində Ruminiyada ezamiyyətdə olmuş, neft kimyası və üzvi kimya sahəsində fəaliyyət göstərən elmi mərkəzlərin elmi işləri ilə tanış olmuşdur. Vaqif Fərzəliyev 1973–1974-cü illərdə 3 ay müddətində SSRİ Elmlər Akademiyasının məsləhətçisi kimi Bağdaddakı İraq Neft İnstitutunda, 1979–1980-ci illərdə 6 ay müddətində YUNESCO-nun məsləhətçisi kimi Hindistan Neft İnstitutunda (Dehradun şəhəri) çalışmışdır. Bu elmi mərkəzlərdə fəaliyyəti dövründə o, aşqarlar və sürtkü yağlarının yaradılmasının nəzəri və tətbiqi sahələri üzrə mühazirələr oxumuş, müxtəlif funksional təsirli aşqarların sintezi və sürtkü kompozisiyaların yaradılması üzrə elmi tədqiqatların təşkili ilə məşğul olmuşdur. Qeyd etmək lazımdır ki, Vaqif Fərzəliyev YUNESCO-nun məsləhətçisi kimi ilkin olaraq 3 ay müddətinə ezam olunmuşdur. Vaqif Fərzəliyevin məhsuldar çalışmasını nəzərə alaraq Hindistan Neft İnstitutunun xahişinə əsasən YUNESCO-nun rəhbərliyi onun daha 3 ay müddətində institutda çalışmasına icazə vermişdir.

Vaqif Fərzəliyev 1977–1978-ci illərdə 3 ay ərzində İngiltərədə elmi ezamiyyətdə olmuşdur. O, həmin müddətdə Birminhem şəhərinin Aston Universitetində professor Cerold Skot ilə birgə fenolun kükürdlü törəmələrinin antioksidləşdirici təsir mexanizminin tədqiqi sahəsində elmi işlər aparmışdır. Əldə etdiyi elmi nəticələr əsasında yazılmış məqalə "European Polymer Journal" jurnalında dərc olunmuşdur. Vaqif Fərzəliyev İngiltərədə olarkən "Britiş Petroleum" şirkətinin Sanbari-on-Temz şəhərində yerləşən aşqarlar şöbəsində olmuş, məruzə ilə çıxış etmiş və orada aparılan işlərlə tanış olmuşdur. Vaqif Fərzəliyevin aşqarlar və sürtkü yağları sahəsində dərin biliyə malik olmasını hiss edən şöbənin rəhbəri ona şöbədə işləməyi təklif etmişdir.

Vaqif Fərzəliyevin təşəbbüsü ilə Aşqarlar Kimyası İnstitutu bir sıra xarici ölkələrin (Rusiya, İtaliya, Ukrayna, Belarusiya, Türkiyə, İran, Bolqarıstan) elmi mərkəzləri ilə beynəlxalq əlaqələr yaratmış, dünyanın aparıcı neft şirkətləri ("Lubrizol", "Shell", "Unikal-76", "İnfinium") ilə elmi-praktiki əhəmiyyətli əməkdaşlıq müqavilələri bağlamışdır.

SOCAR-ın Neft Emalı Zavodları aşqarlar və sürtkü yağları sahəsində Beynəlxalq şirkətlərlə danışıq apardıqda Vaqif Fərzəliyevi məsləhətçi kimi dəvət edirdilər. O, dəfələrlə Zavodun hesabına xarici şirkətlərə ezam olunurdu.

Vaqif Fərzəliyev beynəlxalq fondlar (ABŞ Milli Tədqiqatlar və İnkişaf Fondu, NATO Elm Fondu, Ukrayna Elm və Texnologiya Mərkəzi) və respublika fondları (Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu, SOCAR Elm Fondu) tərəfindən maliyyələşdirilən bir sıra qrant layihələrinin rəhbəri olmuşdur.

Türkiyədə xüsusi təyinatlı sürtkü yağların istehsalının təşkili məsələsi ilə əlqədar Vaqif Fərzəliyev 2005-ci ildə Türkiyənin Müdafiə Nazirliyi tərəfindən dəvət olunmuşdur.

Təbriz Neft Emalı Zavodunda, Tehran Neft Emalı Zavodunda və Zavodun Elmi mərkəzində məruzələrlə çıxış etmiş və məsləhətçi kimi Vaqif Fərzəliyev İran Milli Neft Şirkəti tərəfindən dəfələrlə İrana dəvət olunub. Dövlət Komissiyanın üzvü, AMEA eksponatlarının təşkilatçısı və təmsilçisi kimi, Vaqif Fərzəliyev 2005-ci ildə Yaponiyanın Naqoya şəhərində keçirilən "Expo-2005" Beynəlxalq sərgidə iştirak etmişdir.

Vaqif Fərzəliyev ABŞ, İngiltərə, Almaniya, Fransa, Polşa, Macarıstan, Rumıniya, Çexiya, Sloveniya, Bolqariya, İran, Türkiyə, Hindistan, İraq, Rusiya, Ukrayna, Özbəkistan və s. ölkələrdə Beynəlxalq konfranslarda iştirak etmiş, bir sıra Beynəlxalq konfransların təşkilat komitəsinin üzvü olmuş, dəvətli professor kimi plenar iclaslarda məruzələrlə çıxış etmişdir. Vaqif Fərzəliyev 1970-ci ildən başlayaraq Gürcüstanın bir sıra elmi qurumları ilə sıx əməkdaşlıq edir. O, Gürcüstan Milli Elmlər Akademiyasının Fiziki və Üzvi Kimya İnstitutu və Cənubi Qafqazda aparıcı təhsil və elm mərkəzlərindən biri olan İvan Cavaxaşvili adına Tbilisi Dövlət Universitetin Üzvi kimya kafedrası ilə sıx əlaqələr yaradılmışdır. Bu elmi qurumlarla həyata keçirilən müştərək tədqiqatlar müxtəlif funksional xassələrə malik yeni üzvi birləşmələrin sintezi və tədqiqinə aiddir. Bu əməkdaşlığın məntiqi nəticəsi idi ki, 2018-ci ilin 6 – 10 fevral tarixlərində İvan Cavaxaşvili adına Tbilisi Dövlət Universitetin (TDU) 100 illik yubileyi mərasiminə dəvət olunan Aşqarlar Kimyası İnstitutunun direktoru akademik Vaqif Fərzəliyev ölkəmizi həmin möhtəbər tədbirdə yüksək səviyyədə təmsil etmişdir. Vaqif Fərzəliyev həmçinin, AMEA Aşqarlar Kimyası İnstitutunun Gürcüstan Dövlət Texniki Universitetin Avtomobil, Nəqliyyatı və Loqistika üzrə Akademik Departamentinin direktoru, Gürcüstan və Beynəlxalq Mühəndislik Akademiyalarının akademiki, professor Cumber İosebidze şəxsində bu elm-təhsil müəssisəsi ilə avtomobil nəqliyyatında istifadə olunan müxtəlif təyinatlı sürtkü yağlarının yaradılması, tədqiqi və tətbiqi istiqamətində müştərək beynəlxalq tədqiqatları mövcuddur. O, adıçəkilən Departament üçün bir sıra yüksək ixtisaslı kadrların hazırlanmasında yaxından iştirak edib. Vaqif Fərzəliyev dəfələrlə bu ölkədə təşkil olunan elmi konfrans, simpoziumlarda plenar məruzələrlə çıxış etmiş, Gürcüstanda olan müvafiq elmi dərəcə iddiaçıların Aşqarlar Kimyası İnstitutunun nəzdində fəaliyyət göstərmiş Dissertasiya Şurasında müdafiələrini təşkil etmiş, Gürcüstanda fəaliyyət göstərən Dissertasiya Şuralarında onlara oponentlik etmiş, onların dissertasiya işlərinə və avtoreferatlarına rəy vermişdir. O, 2000–2005-ci illərdə Gürcüstan Milli Elmlər Akademiyası Fiziki və Üzvi Kimya İnstitutunun nəzdində fəaliyyət göstərən Dissertasiya Şurasının üzvü olmuşdur. Vaqif Fərzəliyevin iki ölkənin elmi əlaqələrinin inkişafına böyük xidmətlərini nəzərə alınaraq 14 aprel 2022-ci il tarixində keçirilən Gürcüstan Milli Elmlər Akademiyasının Ümumi yığıncağında onu bu qurumun həqiqi (xarici) üzvü seçmişdir.

Pedaqoji fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vaqif Fərzəliyev öz fəaliyyətində milli kimyaçı kadrların və alimlərin hazırlanmasına da böyük önəm vermişdir. O, 1987-ci ildən başlayaraq indiyədək Azərbaycan Dövlət Universitetində (indiki Bakı Dövlət Universiteti) pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olmaqdadır. O, pedaqoq kimi dərs dediyi tələbələrə dərin bilik verməklə yanaşı onlarda elmə maraq oyatmağa, onların yüksək ixtisaslı kadr kimi yetişmələrinə və vətənpərvərlik hissi aşılamağa çalışır. Onun dərs dediyi yüzlərlə tələbə sonrakı illərdə müxtəlif sahələrdə kimyaçı, mühəndis, elmi işçi və s. kimi uğurla fəaliyyət göstərməkdədir.

Vaqif Fərzəliyev Bakı Dövlət Universitetinin Kimya fakültəsininin "Üzvi kimya" kafedrasında "Element-üzvi birləşmələr" xüsusi kurs üzrə mühazirələr oxumuşdur. Hazırda isə "Neft kimyası və kimya texnologiyası" kafedrasında "Neft və qaz emalından alınan məhsullar və onların keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması yolları" xüsusi kurs üzrə II kurs magistrantlarına azərbaycan, rus və ingilis dillərində mühazirə oxuyur.

Elm və təhsilin inteqrasiyasının inkişafını təmin etmək məqsədilə Vaqif Fərzəliyevin təşəbbüsü ilə Aşqarlar Kimyası İnstitutunda Bakı Dövlət Universitetinin kimya fakültəsinin "Neft kimyası və kimya texnologiyası" kafedrasının "Baza kafedrası" fəaliyyət göstərir. Burada bakalavriatlar və magistrantlar neft kimyası və üzvi kimya sahəsində elmi biliklər əldə edirlər, təcrübə keçirlər. Vaqif Fərzəliyev Bakı Dövlət Universitetinin kimya fakültəsində dəfələrlə Dövlət imtahan komissiyasının sədri olub. Universitetin qeyd olunan kafedrasının alimləri ilə institutun alimləri qrant layihələrini birgə yerinə yetirirlər. Bir sözlə Vaqif Fərzəliyev Bakı Dövlət Universiteti ilə Aşqarlar Kimyası İnstitutu arasında böyük elm-təhsil körpüsü yaradıb. Vaqif Fərzəliyev institutda orta məktəb şagirdləri ilə tez-tez görüşlər keçirir, gənc nəslin elmə həvəsini artırmaq istiqamətində mühüm işlər görür.

Vaqif Fərzəliyev yüksək ixtisaslı elmi kadrların hazırlanmasında da böyük nailiyyətlər əldə edib. Onun rəhbərliyi ilə 6 elmlər doktoru, 25 fəlsəfə doktoru yetişmişdir.

İctimai fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vaqif Fərzəliyev tələbəlik illərindən ictimai fəallıq nümayiş etdirirdi. O, Azərbaycan Dövlət Universitetinin kimya fakültəsinin Tələbə elmi cəmiyyətinin üzvü, daha sonra isə sədri, komsomol komitəsinin üzvü olmuşdur.

Vaqif Fərzəliyev 1966–1970-ci illərdə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının komsomol komitəsinin katibi, partiya komitəsinin üzvü, Respublika LKGİ Mərkəzi Komitəsi yanında Gənc Alimlər Şurasının sədri, 1970–1978-ci illərdə Aşqarlar Kimyası İnstitutunun partiya təşkilatının katibi olmuşdur.

Vaqif Fərzəliyev uzun illər ərzində "Azərbaycan Respublikası Dağlıq Qarabağ Bölgəsinin Azərbaycan icması" ictimai birliyin idarə heyətinin üzvü kimi faydalı işlər yerinə yetirmişdir.

Vaqif Fərzəliyev Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvüdür.

İdman fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vaqif Fərzəliyev "Sağlam bədəndə sağlam ruh" müdrik ifadəni rəhbər tutaraq məktəb illərindən idmanla məşğul olmağa başlamışdır. O dövrdə "Kulturizm" (indiki "Body Bilding" – bədən qurulması) deyilən idman cəryanı var idi. Gənc Vaqifin maddi imkanı məhdud olduğunda bu istiqamətdə fəaliyyət göstərən idman klublarında (indiki "Fitnes klub") məşq edə bilmirdi. O, espander, qantel və digər idman alətlərindən, həmçinin müvafiq idman ədəbiyyatından istifadə edərək uzun illər ərzində bu istiqamətdə idmanla məşğul olmuşdur. İdman növlərinə gəldikdə, məşğul olduğu əsas idman növləri stolüstü tenis və idman gimnastikası olmuşdur.

Vaqif Fərzəliyev stolüstü tenis üzrə 1955–1958-ci illərdə Bakı şəhəri 189 nömrəli məktəbin, 1958–1963-cü illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin və 1964–1974-cü illərdə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının çempionu olmuşdur. SSRİ dövründə keçirilən "Universiada"larda Azərbaycan Dövlət Universitetinin, "Akademiyada"larda isə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının idman şərəfini qoruyurdu. Vaqif Fərzəliyev tələbə illərində Azərbaycan Dövlət Universitetinin kimya fakültəsinin voleybol, basketbol və futbol komandalarında çıxış edirdi.

Beynəlxalq və xarici ölkələrin elmi qurumlarında üzvlüyü[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vaqif Fərzəliyev 2019-cu ildə qərargahı Belarus Respublikasi Milli Elmlər Akademiyasında yerləşən Beynəlxalq Elmlər Akademiyaları Assosiasiyasının "Neft Kimyası" Elmi şurasının üzvü seçilmişdir..

Mükafatları[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • "V. İ. Leninin 100-illik yubileyi" medalı (1970);
  • SSRI Xalq Təsərrüfatı Nailiyyətləri Sərgisinin qızıl (1971,1977) və bürünc (1981) medalları;
  • "Əmək şərəfinə görə" medalı (1986);
  • "Əmək veteranı" medalı (1987);
  • AMEA-nın Fəxri Fərmanları (1987, 1995, 1997);
  • Türkiyənin Firat Univerisitetinin medalı (1995);
  • Hindistan Texnoloji İnstitutunun xatirə medalları (1997);
  • "Ilin adamı " (American Biographical Institute) (2005, 2006)
  • "Şöhrət" ordeni (2005);
  • "Əməkdar elm xadimi" fəxri adı (2009);
  • "Akademik N. M. Emmanuelin xatirəsi" medalı (2009);
  • "Kraliça Viktoriya adına ekskuliziv Britaniya mükafatı" (2011);
  • Avropa Birliyinin Elm-Sənaye Palatasının "Qızıl" medalı və diplomu (2013);
  • AMEA-nın akademik Yusif Məmmədəliyev adına mükafatı (2017).
  • "Şərəf" ordeni (2019)[2]
  • "Heydər Əliyevin 100 illiyi (1923–2023)" yubiley medalı (2 fevral 2024)[3]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. "Görkəmli kimyaçılar". 2013-07-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-09-28.
  2. "V. M. Fərzəliyevin "Şərəf" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı". 2020-08-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-18.
  3. AZ, ICA. "Akademik Vaqif Fərzəliyev "Heydər Əliyevin 100 illiyi (1923-2023)" Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı ilə təltif olunub | AŞQARLAR KİMYASI İNSTİTUTU". ica.az (az.). 2024-03-28. 2024-04-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-05.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]