İohann Karl Rodbertus

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
İohann Karl Rodbertus
Doğum tarixi 12 avqust 1805(1805-08-12)[1][2]
Vəfat tarixi 6 dekabr 1875(1875-12-06)[1][2] (70 yaşında)
Dəfn yeri
Elm sahəsi iqtisadiyyat
Təhsili
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Karl Rodbertus -Yagetsov (12 avqust 1805  — 6 dekabr 1875) —Almaniya iqtisadçısı.

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Karl Rodbertus - Yagetsov (1805-1875-ci illər) alman iqtisadçısı, hüquqşünas, dövlət sosializmi nəzəriyyəsinin banilərindən biridir.

1848-ci il İnqilabı dövründə Frankfurt parlamentinin üzvü, mədəniyyət və maarif naziri. Rodbertusun iqtisadi konsepsiyası D.Rikardonun və utopik sosializmin güclü təsiri ilə formalaşırdı, kapitalizmin dərin tənqidindən ibarət idi və eyni zamanda Rodbertus bu konsepsiyada islahatlar yolu ilə sosial problemlərin həlli üçün çıxış edirdi. Rodbertus David Rikardonun əmək dəyəri nəzəriyyəsinin tərəfdarı olmasına baxmayaraq, əmtəənin dəyərini bilavasitə fəhlə pulu adlandırılan pulların buraxılması yolu ilə iş vaxtında qanuni olaraq ifadə etməyi təklif edirdi. Beləliklə, onun hesab etdiyi kimi, dövlətin köməyi ilə qiymətin və dəyərin bərabərləşməsinə nail olmaq olardı. Rodbertus iqtisadi konsepsiyasında mənfəətin nəzəriyyəsi və normalarına, torpaq rentası və fəhlə sinfinin vəziyyəti məsələlərinə toxunurdu.

David Rikardonun əmək dəyəri nəzəriyyəsindən yalnız əməyin dəyəri doğurduğu haqqında postulatı çıxararaq o, belə nəticəyə gəlir ki, torpağa və kapitala olan mülkiyyət torpaq mülkiyyətçilərinin və kapitalistlərin əməyi ilə yaranmır. Mülkiyyətin bu növlərini Rodbertus "gəlir gətirən, sahiblərinə renta verən, lakin onların öz şəxsi əməyi sərf olunmayan mülkiyyət" kimi müəyyən etmişdir. Rodbertus "ümumiyyətlə renta" kateqoriyasını tətbiq edir. O, hesab edirdi ki, torpaq rentasının və kapitalist mənfəətinin hökmran xarakteristikası odur ki, hər iki forma zəhmətsiz gəliri təşkil edir. Torpaq rentasının yaranma mənbəyini Rodbertus torpağa olan xüsusi mülkiyyət hesab edirdi. Bundan başqa, o tamamilə düzgün olaraq torpaq rentasının torpağa mülkiyyət obyekti kimi inhisarla əlaqəsini üzə çıxarmışdır. Rodbertusun "dövlət sosializmi" nəzəriyyəsi xüsusi maraq doğurur.

Rodbertusa görə, insan cəmiyyəti öz təkamülündə üç aşağıdakı mərhələdən keçir: 1) antiklik 2) feodalizm və kapitalizm 3) kommunizm. Bu mərhələlər kapitalizmin inkişaf səviyyəsi və istehsal vasitələrinə mülkiyyətin xarakteri ilə müəyyən edilir. Antikliyin əsasını o dövrün əsas məhsuldar qüvvəsi olan insan-qula olan mülkiyyət təşkil edirdi, feodalizm və kapitalizm dövrləri torpağa və kapitala, kommunizm dövrü isə əməyə və əmək haqqına olan mülkiyyətlə xarakterizə olunur.

Rodbertusun rəyincə, kommunizmin rüşeymləri bəşəriyyətin inkişafının kommunizmə qədərki inkişaf dövrlərində yaranır. Dövlətin isə rolu ondan ibarət olur ki, o son dövrə - kommunizmə təkamül keçidi üçün ideal təşkilatdır. Rodbertus hesab edirdi ki, ölkənin sosial və iqtisadi problemlərini yalnız dövlət həll edə bilər və həll etməlidir. Rodbertusun iqtisadi konsepsiyası iqtisad elminin inkişafında mühüm rol oynadı, sonralar isə Almaniyanın yeni tarix məktəbinin nümayəndələri tərəfindən əsas konsepsiya kimi qəbul edildi.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  2. ↑ 1 2 Johann Karl Rodbertus // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=İohann_Karl_Rodbertus&oldid=6857456"