Uhan

Vikipediya, azad ensiklopediya
AbduBot (müzakirə | töhfələr) (clean up using AWB) tərəfindən edilmiş 16:48, 28 fevral 2020 tarixli redaktə
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin

Şablon:Qaralama-az

Əyalət mərkəzi, Şəhər
Uhan
武汉市
Fayl:Montage of wuhan(2017).jpg
Gerb
Gerb
30°35′ şm. e. 114°17′ ş. u.
Ölkə  ÇXR
Region Şərqi Asiya
Rayon Hubey
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub E.ə. 1500
Sahəsi 8.494,41 km²
Mərkəzin hündürlüyü 37 m
Saat qurşağı UTC+8
Əhalisi
Əhalisi 19 milyon[1] nəfər (2015)
Milli tərkibi Han xalqı
Rəsmi dili Çincə
Rəqəmsal identifikatorlar
Poçt indeksi 430000
Nəqliyyat kodu 鄂A
Digər
wuhan.gov.cn
Uhan xəritədə
Uhan
Uhan
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
П: "Çin" portalı

Uhan (çin. ənən. 武汉市, pinyin: Wǔhàn shì) – Çinin Hubey əyalətinin idarə mərkəzi və ən böyük şəhəridir. Şəhər Yanszı və Han çaylarının qovşağında yerləşir. Mərkəzi Çinin ən böyük şəhəridir.[2]

Uçanq, Hankou və Hanyan adlı üç şəhərin birləşməsindən yaranan Uhan "Jiusheng Tongqu (doqquz əyalətin aparıcı iş mərkəzi)" deyə bilinməkdədir. Uhan şəhərin ərazisindən keçən və digər böyük şəhərləri birləşdirən onlarla dəmir yolu, avtomobil yolları və magistral yolları olan əhəmiyyətli bir nəqliyyat mərkəzidir və Mərkəzi Çinin siyasi, iqtisadi, maliyyə, mədəni, təhsil və nəqliyyat mərkəzi kimi tanınır.[2]

Etimologiyası

"Uhan" adı Yanszı çayının şimal və cənub sahillərində yerləşmiş iki şəhərin adının birləşməsindən meydana gəlmişdir. "U" hissəsi Yanszının cənub sahilindəki "Uçanq" şəhərinin adından (çin. ənən. 武昌), "Han" hissəciyi isə bu çayın şimal sahilindəki "Hankou" şəhərinin adından (çin. ənən. 汉口) götürülüb. 1926-cı ildə Şimal Ekspedisiyası Uhan bölgəsinə çatdı və Milliyyətçi Çin yeni bir paytaxt salmaq üçün Hankou, Uçanq və Hanyanın vahid şəhər altında birləşdirilməsini qərara aldı. 1 yanvar 1927-ci ildə[3] meydana gələn şəhər "武漢" ("Uhan" üçün ənənəvi Çin simvolları) olaraq elan edildi, sonradan isə "武汉" (Sadələşdirilmiş Çincə) olaraq sadələşdirildi.[4][5][6]

Coğrafiyası

Şəhər mənzərəsi

Görünüşü

Uhan şəhəri Hubey əyalətinin mərkəz-şərqində yerləşir. Coğrafi koordinatları: 30°35' şm. e., 114°17' q. u.

Şəhər 3 hissədən ibarətdir: Uçanq, Hankou və Hanyan. Ümumiyyətlə, bunlar "Uhanın üç şəhəri" adlanır (Bu səbəbdən, "Uhan" ~ "Uçanq" + "Hankou"/"Hanyan").

Bu 3 şəhər 1927-ci ildə birləşmişdir. Nəticədə isə Uhan şəhəri meydana gəlmişdir. Şəhərlər bir-birindən Yanszı çayı və on6n qollarından biri vasitəsilə ayrılır. Hər 3 hissə bu çaylar üzərində Çinin ilk modern körpülərindən biri vasitəsilə bağlanır. Ona görə də, həmin körpü Çində "İlk körpü" adlandırılır.

  • Uçanq həm Hankou, həm də Hanyanı ayıran Yanszı çayının cənub-şərqində yerləşir.
  • Hankou onu Uçanqdan ayıran Yanszı çayının şimal sahilindədir. Hankou onu Hanyandan ayıran Han çayının da şimalındadır.
  • Hanyan onu Uçanqdan ayıran Yanszı çayının qərb sahilindədir. Hanyan onu Hankoudan ayıran Han çayının isə cənubundadır.

İqlimi

Winter of Wuhan

Uhan şəhəri ilin 4 fəslini də yaşayır. Şəhərin iqlim tipi isə rütubətli subtropikdir. Bu səbədən, hava, əsasən, bol yağışlıdır. Uhan rütubətli yayları ilə tanınır, şeh nöqtələri tez-tez 26 °C (79 °F) və ya daha çox olur. Tarixən, Çuntsin, Nankin və Uhan isti yaylarına görə "Üç ən isti şəhər" adını almışdı. Lakin son məlumatlar artıq Uhanın "ən isti yay mövsümü olan şəhərlər" siyahısında ilk sıralarda olmadığını göstərir.


Uhan şəhərinin (1981-2010-cu illər üzrə) iqlimi
Göstərici Yan Fev Mar Apr May İyn İyl Avq Sen Okt Noy Dek İl
Mütləq maksimum, °C 25,4 29,1 32,4 35,1 36,1 37,8 39,7 39,6 37,6 34,4 30,4 23,3 39,7
Maksimum orta, °C 8,1 10,7 15,2 22,1 27,1 30,2 32,9 32,5 28,5 23,0 16,8 10,8 21,5
Minimum orta, °C 1,0 3,5 7,4 13,6 18,9 22,6 26,0 25,3 20,7 14,7 8,4 2,9 13,8
Mütləq minimum, °C −18,1 −14,8 −5 −0,3 7,2 13,0 17,3 16,4 10,1 1,3 −7,1 −10,1 −18,1
Yağıntı norması, mm 48,7 65,5 91,0 135,7 166,8 218,2 228,1 117,5 74,0 80,9 60,0 29,6 1.316


Demoqrafiya

Tarixi əhali
İlƏh.±%
19531.427.300—    
19824.101.000+187.3%
19906.901.911+68.3%
20008.312.700+20.4%
20077.243.000−12.9%
20109.785.388+35.1%
201410.338.000+5.6%
201510.607.700+2.6%
İnzibati bölgülərdəki dəyişikliklər əhalinin sayına təsir göstərə bilər. 1953,[7][8] 1982,[9] 1990,[10] 2000 [11] 2007[12] 2015[13]

Uhan Çinin ən sıx şəhərlərindən biridir. Mərkəzi Çinin isə ən çox əhalisi olan şəhəridir. 2010-cu ildə keçirilən Çinin 6-cı siyahıyaalmasında Uhanın 10 rayonundan 8-də (Sinçjou və Hannan istisna olmaqla) cəmi 8.821.658 nəfər əhali qeydə alınmışdır.[14] 2015-ci ildə isə Uhan şəhəri 10.607.700 nəfərlik əhaliyə sahib olub.

Əhatə edən Uhan meqapolis ərazisinin 2010-cu ildə İƏİT (İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı) tərəfindən aparılmış hesablanmasına əsasən, təxmini olaraq, 19 milyon nəfər əhaliyə məskən olduğu məlum oldu.[1]

Dini tərkib





Uhanda 2017-ci ildə din tərkibi   Çin xalq dini (Daosizm 0.93%) (79,2 %)  Buddizm (14,69 %)  Protestantlıq (2,86 %)  İslam (1,64 %)  Katolisizm (0,34 %)  Digər (1,61 %)

2017-ci ildə dərc olunmuş bir araşdırmaya görə, Uhan əhalisinin 79,2%-i ya dindar deyil, ya da ənənəvi dinlərə sitayiş edir. Bunların 0,93%-i isə Daosizmə inanır. Əhalinin 14.69%-i Buddizm, 2.86%-i Protestantizm, 0.34%-i Katolisizm və 1.64%-i İslam, 1.61%-i isə qeyd edilməmiş digər dinlərə sadiqdir.

  • Benqal Buddist məbədi
    Benqal Buddist məbədi
  • Buddist məbədi
    Buddist məbədi
  • Şükran Protestant kilsəsi
    Şükran Protestant kilsəsi

Səhiyyə

2019-nCoV virusu

Həmçinin bax: 2019-nCoV və 2019-nCoV koronavirusunun yayılması

Uhan şəhərində 12 dekabr 2019-cu ildə yeni bir koronavirus növü yayıldı. Xəstəlik tezliklə geniş əraziləri əhatə etdi və kütləvi insan ölümünə səbəb oldu. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı xəstəliklə bağlı olaraq, tarixdə 5-ci dəfə təcili vəziyyət elan etdi.

Qardaş şəhərlər

Uhan bu şəhərlərlə əkizdir:[15]

Şəhər Ölkə İl
Oita  Yaponiya 7 Sentyabr, 1979
Fayl:Pittsburgh city coat of arms.svg Pittsburq  ABŞ 8 Sentyabr, 1982
Duysburg  Almaniya 8 Oktyabr, 1982
Mançester  Böyük Britaniya 15 Sentyabr, 1986[16]
Qalasi  Rumıniya 12 Avqust, 1987
Kiyev  Ukrayna 19 Oktyabr, 1990
Xartum  Sudan 27 Sentyabr, 1995
Győr  Macarıstan 19 Oktyabr, 1995
Bordeaux[17]  Fransa 18 İyun, 1998
Arnem  Niderland 6 Sentyabr, 1999
Çeonju  Cənubi Koreya 29 Oktyabr, 2000
Sankt-Pyolten  Avstriya 20 Dekabr, 2005
Kraystçerç[18]  Yeni Zelandiya 4 Aprel, 2006
Marxam  Kanada 12 Sentyabr, 2006
Borlange  İsveç 28 Sentyabr, 2007
Kopavoqur  İslandiya 25 Aprel, 2008
Aşdod[19]  İsrail 8 Noyabr, 2011
Eson[20]  Fransa 21 Dekabr, 2012
İzmir  Türkiyə 6 İyun, 2013
Tixuana[21]  Meksika 12 İyul, 2013[22]
Saratov[23]  Rusiya 7 Avqust, 2015
Konsepsion[24]  Çili 7 Aprel, 2016
Bişkek  Qırğızıstan 15 Noyabr, 2016
Fayl:Flag of Chalcis.svg Halkis  Yunanıstan 11 May, 2017
İjevsk  Rusiya 16 İyun, 2017
Suonsi[25]  Böyük Britaniya 31 Yanvar, 2018
Entebbe  Uqanda 13 Aprel, 2018
Banqkok[26]  Tailand 16 Noyabr, 2018

Uhanla bu şəhərlər arasında dostluq əlaqələri var:[27]

Şəhər Ölkə İl
Kobe  Yaponiya 16 Fevral, 1998
Hirosaki  Yaponiya 17 Oktyabr, 2003
Sent-Luis  ABŞ 27 Sentyabr, 2004
Atlanta  ABŞ 9 Sentyabr, 2006
Daejeon  Cənubi Koreya 1 Noyabr, 2006
Kvanju  Cənubi Koreya 6 Sentyabr, 2007
Kəlkətə  Hindistan 24 İyul, 2008
Suvon  Cənubi Koreya 5 Dekabr, 2008
Taebaek  Cənubi Koreya 5 Dekabr, 2008
Kolumbus  ABŞ 30 Oktyabr, 2009
Bremen  Almaniya 6 Noyabr, 2009
Port-Luiz  Mavriki 10 Noyabr, 2009
Sebu  Filippin 19 Avqust, 2011
Cokyakarta  İndoneziya 12 Noyabr,2011
Perm  Rusiya 10 Sentyabr, 2012
Çikago  ABŞ 20 Sentyabr, 2012
Koşitse  Slovakiya 6 Noyabr, 2012
Napoli  İtaliya 18 Sentyabr, 2012
Mozel  Fransa 16 İyul, 2013
San-Fransisko  ABŞ 21 Noyabr, 2013
Siyem Rip Provins  Kamboca 21 Noyabr, 2013
Biratnaqar  Nepal 21 Noyabr, 2013
Banqkok  Tailand 21 Noyabr, 2013
Çenstoxova  Polşa 14 Mart, 2014
Oliveira de Azeméis  Portuqaliya 11 Aprel, 2014
Sidney  Avstraliya 30 May, 2014
Durban  Cənubi Afrika Respublikası İyun, 2014
Burlingame  ABŞ 23 İyun, 2014
Menlo Park  ABŞ 23 İyun, 2014
Cupertino  ABŞ 23 İyun, 2014
East Palo Alto  ABŞ 23 İyun, 2014
Hayvard  ABŞ 23 İyun, 2014
Millbrae  ABŞ 23 İyun, 2014
Moraqa  ABŞ 23 İyun, 2014
Morqen Hil  ABŞ 23 İyun, 2014
Mountain View  ABŞ 23 İyun, 2014
Okley  ABŞ 23 İyun, 2014
Union City  ABŞ 23 İyun, 2014
Fayl:Seal of Betong.png Betong  Tailand 25 İyun, 2014
Salo  Finlandiya 25 Avqust, 2014
Gävle  İsveç 27 Avqust, 2014
Patan  Nepal 20 Oktyabr, 2014
Pattaya  Tailand 24 Oktyabr, 2014
Berane  Monteneqro 24 Oktyabr, 2014
Kordoba  Argentina 24 Oktyabr, 2014
Liège  Belçika 29 Oktyabr, 2014
Lille  Fransa 3 Noyabr, 2014
Holbæk  Danimarka 24 Noyabr, 2014
Heraklion  Yunanıstan 11 Dekabr, 2014
Cape Town  Cənubi Afrika Respublikası 9 Dekabr, 2014
Sao-Luis  Braziliya 29 Aprel, 2015
Varazdin  Xorvatiya 7 May, 2015
Kota Kinabalu  Malayziya 20 May, 2015
Erdőkertes, Pest Megye  Macarıstan 4 İyul, 2015
Gold Coast  Avstraliya 29 Sentyabr, 2015
Le Mans  Fransa 1 Noyabr, 2015
Southern Province  Şri-Lanka 3 Dekabr, 2015
Galle  Şri-Lanka 5 Dekabr, 2015
Mungyeong  Cənubi Koreya 22 Dekabr, 2015
Daegu  Cənubi Koreya 25 Mart, 2016
Tacoma  ABŞ 5 Aprel, 2016
Lima  Peru 8 Aprel, 2016
Təbriz  İran 28 May, 2016
Mərakeş  Mərakeş 3 İyun, 2016
Pnompen  Kamboca 11 İyul, 2016
Dublin  İrlandiya 5 Sentyabr, 2016
Hyuston  ABŞ 10 Sentyabr, 2016
Jinja  Uqanda 20 Sentyabr, 2016
Pucallpa  Peru 20 Sentyabr, 2016
Maribor  Sloveniya 23 Sentyabr, 2016
Monteqo-Bey  Yamayka 28 Sentyabr, 2016
Viktoriya  Seyşel adaları 17 Oktyabr, 2016
Kemi  Finlandiya 25 Noyabr, 2016
Fayl:Sannicolas arroy escudo.png San Nicolás de los Arroyos  Argentina 16 Dekabr, 2016
Foz do İquaçu  Braziliya 9 Mart, 2017
Dunkirk  Fransa 20 Mart, 2017
İqlava  Çexiya 10 May, 2017
Brest  Belarus 29 Avqust, 2017
Zitomir  Ukrayna 14 Noyabr, 2017
Marsel  Fransa 20 Noyabr, 2017
Herstal  Belçika 21 May, 2018
Fərqanə  Özbəkistan 14 Oktyabr, 2018

İstinadlar

  1. ↑ 1 2 OECD Urban Policy Reviews: China 2015 (İngilis dilində). read.oecd-ilibrary.org, OECD Şəhər Siyasəti İcmalları. OECD. 18 Aprel 2015. 37 səhifə.
  2. ↑ 1 2 "Focus on Wuhan, China" The Canadian Trade Commissioner Service. 29 Sentyabr 2015 tarixində orijinal dan arxivləşdirildi. 24 Dekabr 2016 tarixində tapıldı.
  3. ↑ "Arxivləşdirilmiş surət" 武汉市历史沿革 行政区划网站xzqh.org (in Chinese). 行政区划网站. xzqh.org, 6 Avqust 2014. Orijinal dan 11 Dekabr 2017 tarixində arxivləşdirilib. 6 Aprel 2018 tarixində tapıldı. 1927年1月1日，中央临时联席会议宣布，国民政府在汉口开始办公。国民政府命令将武昌、汉口、汉阳三镇合为京兆区，定名"武汉"，作为临时首都。4月16日，武汉市政委员会成立，武昌市政厅撤销；三镇首次统一行政建制
  4. ↑ 历史沿革 Orijinal dan 25 İyun 2012 tarixində arxivləşdirilib. 21 Mart 2012 tarixində tapıldı
  5. ↑ "Arxivləşdirilmiş surət" 江汉综述 Orijinaldan 2 Fevral 2014 tarixində arxivləşdirilib. 21 Mart 2012 tarixində tapıldı.
  6. ↑ "Arxivləşdirilmiş surət" "武汉"的由来 Orijinal dan 25 Aprel 2012 tarixində arxivləşdirilib. 31 Mart 2012 tarixində təsdiq edilmişdir. ^
  7. ↑ Shiger, A.G. The Administrative-Territorial Divisions of Foreign Countries, 2d ed, pp. 142–144. (Moscow), 1957 (Using 1953 census). Op cit. in Shabad, Theodore. "Shabad, Theodore. "The Population of China's Cities". Geographical Review. 49 (1). 1959: 32–42. doi:10.2307/211567. JSTOR 211567.". Geographical Review, Vol. 49, No. 1, pp. 32–42. American Geographical Society, Jan. 1959. Accessed 8 October 2011.
  8. ↑ Great Soviet Encyclopedia, 2d ed. (Moscow), 1958. Op cit. in Shabad, supra.
  9. ↑ 中国人口统计年鉴1982. p. 43. (3rd Census)
  10. ↑ 中国人口统计年鉴1990. p. 164. (4th Census)
  11. ↑ Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; census2010 adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
  12. ↑ Wuhan (China) - Britannica Online Encyclopedia // Britannica.com. mart 10, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: yanvar 25, 2017.
  13. ↑ Ding, Yanfei (丁燕飞). 武汉市去年净流入人口突破230万人_荆楚网. news.cnhubei.com. fevral 27, 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: mart 6, 2016.
  14. ↑ "China: Administrative Division of Húbĕi / 湖北省" 5 Mart 2016 tarixində arxivləşdirildi. 24 Dekabr 2016 tarixində tapıldı.
  15. ↑ 武汉国际友好城市一览表(List of sister cities of Wuhan). www.whfao.gov.cn（Foreign Affairs Office of Wuhan Municipal Government）. 2018-04-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 7, 2018.
  16. ↑ http://www.visitoruk.com/Manchester/20th-century-T1235.html 1986 Manchester was twinned with Wuhan in China.
  17. ↑ "Bordeaux, ouverte sur l'Europe et sur le monde". March 16, 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 September 2015.
  18. ↑ "Wuhan, China : Christchurch City Council". Christchurch City Council. sentyabr 19, 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: sentyabr 1, 2015. A Friendship City Agreement was signed between the Mayors of Wuhan and Christchurch on Tuesday 4 April 2006.
  19. ↑ "Archived copy". oktyabr 25, 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: fevral 24, 2018.
  20. ↑ "Archived copy". sentyabr 7, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: fevral 24, 2018.
  21. ↑ "Tijuana, Mexico becomes Wuhan's 20th sister city". aprel 2, 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: mart 1, 2015.
  22. ↑ "Archived copy". sentyabr 7, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: fevral 24, 2018.
  23. ↑ "Wuhan - Saratov, Russia". yanvar 26, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: fevral 18, 2016.
  24. ↑ "Archived copy". aprel 9, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: fevral 24, 2018.
  25. ↑ "Archived copy" 图文：武汉与英国斯旺西结为友好城市. fevral 17, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: fevral 16, 2018.
  26. ↑ "Archived copy" 刚刚！武汉和曼谷正式缔结为友好城市！. noyabr 19, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: noyabr 19, 2018.
  27. ↑ "Archived copy" 武汉市国际友好交流城市结好时间表 [List of Dates of Establishment for Overseas Cities With Friendly Exchange Relationship]. www.whfao.gov.cn（Foreign Affairs Office of Wuhan Municipal Government）. noyabr 15, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: noyabr 15, 2018.
 Şəhər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
 Çin ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Uhan&oldid=5064408"