Toğrul Nərimanbəyov
Toğrul Nərimanbəyov | |
---|---|
Fayl:Toğrul Nərimanbəyov.JPG | |
Doğum tarixi | |
Doğum yeri | |
Vəfat tarixi | (82 yaşında) |
Vəfat yeri | Paris, Fransa |
Dəfn yeri |
|
Fəaliyyəti | rəssam |
Təhsili |
|
Janr | portret |
Mükafatları |
|
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Nərimanbəyov Toğrul Fərman oğlu (7 avqust 1930, Bakı, Azərbaycan SSR – 2 iyun 2013, Paris, Fransa) — Azərbaycan rəssamı, SSRİ və Azərbaycan SSR Dövlət mükafatları laureatı, SSRİ-nin və Azərbaycanın xalq rəssamı, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdçüsü[3].
Həyatı
Toğrul Nərimanbəyov 7 avqust 1930-cu ildə Bakı şəhərində doğulmuşdur. 1950-ci ildə Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Rəssamlıq Məktəbini, 1955-ci ildə isə Litvada Vilnüs Rəssamlıq İnstitutunu bitirmişdir. XX əsrin 50-ci illərindən etibarən yaradıcılığa başlamışdır.Yaradıcılığının ilk dövrünə aid əsərlərdən "Bayıl mənzərəsi", "Fırtınadan da güclü", "Səadət", "Sevinc", "Həyat naminə", "İşıqlı gələcək uğrunda" və başqalarını qeyd etmək olar.1955-ci ildə SSRİ Rəssamlar İttifaqına üzv qəbul edilib. Mənzərə, portret, monumental boyakarlıq, illüstrasiya və teatr rəssamlığı kimi müxtəlif sahələrdə yaratdığı əsərlər mövzu və janr rəngarəngliyi, estetik kamilliyi və özünəməxsus üslubu ilə səciyyələnmişdir. Fərdi üslubunu müəyyən edən başlıca xüsusiyyətlər dekorativ Azərbaycan incəsənətinə xas rəng harmoniyası və müasir dünya incəsənətinin yeni istiqamətləri ilə sıx bağlı olmuşdur. İnsanların daxili aləminin ən incə çalarlarınadək təsvirini verən portretləri bu janrda yaradılmış əsərlər içərisində öz orijinallığı, bədii forma kamilliyi və novatorluğu ilə seçilmişdir. Təzad və şərtiliyi, ənənəvilik və müasirlik kimi müxtəlif yanaşmaları öz əsərlərində harmonik şəkildə əks etdirmişdir. Ayrı-ayrı tamaşalara verdiyi bədii tərtibatlarla Azərbaycan teatr rəssamlığının dəyərli nümunələrini yaratmışdır. Monumental boyakarlıq və divar rəssamlığı janrında işlənmiş tabloları xəlqilik ruhu ilə seçilərək böyük estetik təsir qüvvəsinə malikdir.Rəssamın "Emalatxanada", "Kafedə", "Qız Qalası", "Talış dağlarında", "Yaylaqda", "Çoban ailəsi", "Məhsul bayramı", "Bağda çayxana", "Bakıda bazar" və s. əsərlərinin hər biri, haqqında geniş söz açılmağa layiq sənət nümunələridir. Belə tablolara rəğbətini gizlətməyən S. Bəhlulzadənin "Toğrulun əsərləri bərəkətli bir süfrəni xatırladır. Bu süfrədə hər cür nemət var. Özü də bu, doğma Azərbaycan torpağının nemətləridir! Toğrulun əsərlərindən torpağımızın ətri gəlir..." fikrini söyləməsi də həmin əsərlərin sənətkarlıqla yaradıldığını təsdiqləyir. T.Nərimanbəyov eyni zamanda gözəl səs tembrinə malik olub. O, Azərbaycanın və dünya vokal sənətinin şah əsərlərini ifa etməkdən yorulmurdu. Rəssam televiziya çıxışlarının birində etiraf etmişdi: "Muğamı çox sevirəm, lakin ifa edə bilmirəm, ifa olunarkən gözlərimdən yaş axır. T.Nərimanbəyov Abdulla Şaiq adına Dövlət Kukla Teatrının, Milli Məclisin binasının və keçmiş "Moskva" mehmanxanasının foyelərini bənzərsiz rəssam təxəyyülünün şahanə fantaziyası ilə qədim incəsənətimizdən gələn ənənələrə tapınmaqla, misilsiz sənət inciləri ilə bəzəyib. Portret, mənzərə, məişət və natürmort janrlarında çəkdiyi lövhələr müasir Azərbaycan rəssamlığının qiymətli əsərləri olaraq dünyanın mötəbər sərgi salonlarında, rəsm qalereyalarında və incəsənət muzeylərində uğurla nümayiş etdirilir, müxtəlif dövlətlərin muzeylərində və ayrı-ayrı şəxslərin kolleksiyalarında saxlanılır.
2 iyun 2013-cü ildə Parisdəki hospitallardan birində vəfat etmişdir[4]. Parisin mərkəzində yerləşən Passi qəbiristanlığında[5] dəfn olunmuşdur.
Mükafatları
- 1964 — Azərbaycan SSR əməkdar rəssamı
- 1967 — Azərbaycan SSR xalq rəssamı
- 1974 — Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı[6]
- 1980 — SSRİ dövlət mükafatı
- 1980 — "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordeni
- 1989 — SSRİ xalq rəssamı
- 05.08.2000 — "İstiqlal" ordeni[7].
- 09.08.2010 — "Şərəf" ordeni[8].
Filmoqrafiya
- Toğrul Nərimanbəyov (film, 1966) — (qısametrajlı sənədli televiziya filmi)
- Qobustan (film, 1967)
- Əllər və rənglər (film, 1974)
- Dədə Qorqud (film, 1975) — şəkillərin müəllifi (tammetrajlı bədii film)
- Dantenin yubileyi (film, 1978) — aktyor (tammetrajlı bədii film)
- Rənglərin melodiyası (film, 1981)
- Salam, Zeynəb! (film, 1982) — (qısametrajlı sənədli-bədii televiziya film-konserti)
- Yeddi gözəl (film, 1982) — geyim rəssamı (tammetrajlı film-balet)
- Toğrul (film, 2011)
Şəkillər
-
Toğrul Nərimanbəyov - Göyçay bağlarında, 1965, Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi
-
Toğrul Nərimanbəyov - İçərişəhər xatirələri, 2009, Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi
-
Toğrul Nərimanbəyov - Bakı yağışdan sonra, 2000, Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi
-
Toğrul Nərimanbəyov - Raketka və tülpanlar, 1977, Şəki Rəsm Qalereyası
-
Toğrul Nərimanbəyov - Gecə küçə, 1961, Yarat Müasir Sənət Mərkəzi
İstinadlar
- ↑ Нариманбеков Тогрул Фарман оглы // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ Fichier des personnes décédées.
- ↑ "Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdlərinin verilməsi haqında" Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 24 iyun 2009-cu il tarixli, 345 nömrəli Sərəncamı (az.)
- ↑ Toğrul Nərimanbəyovun nəşini vətəninə gətirməyə qoymurlar - Qalmaqal
- ↑ Əbülfəs Qarayev Toğrul Nərimanbəyovun məzarını ziyarət etdi
- ↑ Ədəbiyyat, incəsənət və arxitektura sahəsində 1974-cü il Azərbaycan SSR Dövlət mükafatlarının verilməsi haqqında Azərbaycan KP MK-nın və Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 1974-cü il tarixli Qərarı — anl.az saytı
- ↑ "T. F. Nərimanbəyovun "İstiqlal" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 5 avqust 2000-ci il tarixli, 381 nömrəli Sərəncamı (az.)
- ↑ "T.F. Nərimanbəyovun "Şərəf" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 9 avqust 2010-cu il tarixli, 1055 nömrəli Sərəncamı (az.)
Xarici keçidlər
- 7 avqustda doğulanlar
- 1930-cu ildə doğulanlar
- Bakıda doğulanlar
- 2 iyunda vəfat edənlər
- 2013-cü ildə vəfat edənlər
- Passi qəbiristanlığında dəfn olunanlar
- Bakı şəhəri 6 nömrəli tam orta məktəbin məzunları
- SSRİ xalq rəssamları
- Azərbaycan SSR xalq rəssamları
- Azərbaycan SSR əməkdar rəssamları
- SSRİ Dövlət mükafatı laureatları
- Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı laureatları
- "Şərəf" ordeni ilə təltif edilənlər
- "İstiqlal" ordeni ilə təltif edilənlər
- SSRİ-nin "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni ilə təltif edilənlər
- Əlifba sırasına görə rəssamlar
- Nərimanbəylilər
- Azərbaycan rəssamları
- Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdçüləri
- Parisdə vəfat edənlər
- Fransa azərbaycanlıları
- Azərbaycanlı quruluşçu rəssamlar
- Azərbaycandan Fransaya mühacirət edənlər