Naftalan

Şəhər
NAFTALAN
Gerb Gerb
40°30′24″ şm. e. 46°49′30″ ş. u.
Ölkə	Azərbaycan
Tabesində	Qaşaltı Qaraqoyunlu, Qasımbəyli.
Başçı	Novruzov Vüqar Vahid oğlu
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub	28 aprel 1967
Sahəsi	3.57263
Mərkəzin hündürlüyü	251 m
Saat qurşağı	UTC+4 , yayda UTC+5
Əhalisi
Əhalisi	10,1 min  nəfər (2018)
Milli tərkibi	azərbaycanlılar
Rəsmi dili	Azərbaycan dili
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu	+994 2235
Poçt indeksi	AZ 4600
Nəqliyyat kodu	46
Digər
vnaftalan.com
NAFTALAN
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Naftalan — Azərbaycanın qərb bölgəsində Goranboy rayonu yaxınlığında turistik əhəmiyyətli şəhər. 28 aprel 1967-ci ildən respublika tabeli şəhərdir. Naftalan barədə hələ XI əsrdə yaşamış dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvi özünün yazdığı Xəmsə əsərində yazmışdı. O, indiki Naftalanın yaxınlığında yerləşən Səfi-Kürd adlanan ərazidən neft çıxarıldığını və onun karvanlarla başqa ölkələrə daşındığını bildirirdi. XIII əsrdə yaşamış avropalı səyyah Marko Polo da Azərbaycan ərazisindən keçərkən Naftalan ərazisində müalicəvi yağın quyulardan çıxarılaraq dəvələr vasitəsilə başqa yerlərə daşındığını yazmışdı. 1783-cü ilə kimi burada Naftalan yağı əl ilə qazılmış quyulardan çıxarılırdı. 1890-cı ildə alman mühəndisi və iş adamı E.İ.Yeger Naftalanda sənaye üsulu ilə qazma qurğusu vasitəsilə 250 metr dərinliyə qədər quyu qazaraq orada neft çıxarmağa başladı. Lakin çıxan neftin keyfiyyəti onu heyrətə gətirdi. Buradan çıxan neftin tərkibində heç bir benzin fraksiyalı yox idi və o yanmırdı. İflasa uğramaq ərəfəsində olan alman mühəndis iş adamı buradakı adamlardan dərmanların hazırlanması təcrübəsini öyrənərək bunun əsasında Naftalanda dərman mazı istehsal edən fabrik tikir. Onun istehsal etdiyi dərmanlar tezliklə bir çox yerlərdə tanınmağa başlayır. Yeger istehsal etdiyi dərmanların sirrini gizli saxlayır və Naftalan nefti əsasında dərman istehsalını monopoliyaya alırdı. XIX əsrin sonu, XX əsrin əvvəlində dünyanın bir çox iri şəhərlərində, həmçinin Londonda, Hamburqda, Qahirədə, Tokioda, Azərbaycanda istehsal olunan, lakin alman məhsulu kimi tanıdılan Naftalan dərmanı geniş şəkildə satılırdı.

Naftalan kurortu rəsmən 1935-ci ildən fəaliyyət göstərir. 1957-ci ilədək kurort mövsümi işləmişdir və 1957-ci ildən il boyu fəaliyyət göstərməyə başlamışdır. Çarpayı sayı ildən-ilə artan kurortda 1982-ci ildə Naftalan sanatoriya-kurort birliyi yaradılmışdır. 6 sanatoriya, kurort poliklinikasından ibarət kurort birliyində 3200 çarpayı var idi. Kurort birliyi il ərzində keçmiş Sovetlər İttifaqının respublikalarından 50-70 min xəstə qəbul edirdi. Kurortda sümük-əzələ, periferik sinir, periferik damar xəstəlikləri, dəri xəstəlikləri, ginekoloji xəstəliklər müvəffəqiyyətlə müalicə olunurdu. 1992-ci ildən 2005-cı ilədək yalnız "Çinar" sanatoriyası mövsümi olaraq xəstə qəbulu ilə məşğul olurdu. 2005-ci ilin may ayında Naftalan kurortunda ilk özəl sanatoriya – Naftalan – açıldı. Mərkəz 100 nəfərlik yataq korpusundan müalicəxana və yeməkxanadan ibarətdir. Mərkəzə müraciət edənlər ilk növbədə hərtərəfli laborator və instrumental müayinədən keçirlər və xəstəliklərinə müvafiq olaraq naftalan müalicəsi və müasir fizioterapiya müalicə üsulları qəbul edirlər. Mərkəzdə xəstələrin istirahəti, qidalanması və uğurlu müalicəsi üçün lazım olan hər bir şərait mövcuddur.

Adının etimologiyası

Naftalan adının etimologiyası "süzülən" və ya "axıb gedən" mənasını verən "nafta" sözündəndir. Midiyalılar yağı bu cür adlandırırdılar.

Əhalisi

2018 – ci ildə Naftalan şəhərində 10.1 min nəfər əhali yaşayır. Əhalisinin 9000-dən çoxunu azərbaycanlılar təşkil edir .

Etnik tərkibi

Naftalan şəhəri : 1970-ci il siyahıyaalması

Etnik qruplar	əhalinin sayı (nəfər)
Azərbaycanlılar<	2.188 (56,8%)
Tatarlar	40 (1.0%)
Ruslar	1.215 (31,5%)
Ermənilər	256 (6,6%)
Ləzgilər	14 (0,4%)
Bütün şəhər üzrə	3.853 (100%)

Naftalan şəhəri : 1979-cu il siyahıyaalması

Etnik qruplar	əhalinin Sayı(Nəfər)
Azərbaycanlılar	3.245 (90,6%)
Tatarlar	6 (0.2%)
Ruslar	136 (3,8%)
Ermənilər	182 (5,1%)
Ləzgilər	7 (0,2%)
<Bütün şəhər üzrə	3.581 (100%)

İl Sayı 2009 7.700 2018 10.100

Naftalan nefti fenomeni

Naftalan nefti əsəb, ginekoloji, uroloji və dəri xəstəliklərinin, eləcə də qara ciyər xəstəliklərinin, oynaqların və dayaq-hərəkət aparatına aid oynaqdan kənar yumşaq toxumaların müalicəsi üçün müstəsna vasitələrdən biridir. Naftalan şəhərində yerləşən mənbələrdən çıxarılır.

Qədim rəvayətə görə Medeya adlı cadugər qadın qədim yunan eposunun qəhrəmanı arqonaft Yasona qəribə bir məlhəm bağışlamışdır. Bu məlhəm onu oddan və yanğından qoruyur, bədəninə alov təhlükəsi olmamaq xassəsi bəxş etmişdir. Qədim dövrlərdə Asiyanın müxtəlif guşələrindən, eləcə də uzaq Hindistandan Azərbaycana üz tutan minlərlə adam müxtəlif xəstəliklərdən xilas olmaq üçün buradan naftalan nefti aparır, öz vətənlərində həmin neftin köməyi ilə müalicə olunurdu. Neft tuluqları yüklənmiş dəvə karvanları buradan Şərq ölkələrinə yollanırdı.

1887-ci ildə Yeger familiyalı bir alman mühəndisi Almaniyada "Naftalan" məlhəmini istehsal etməyə başlamışdır. Bu məlhəm dünyanın bir sıra ölkələrinə ixrac edilirdi. Rus-Yapon müharibəsi dövründə yapon əsgərlərinin çantalarında içərisində naftalan məlhəmi olan kiçik qablar olurdu. Həmin qabların üzərində qısa, lakin çox ümidverici bir yazı vardı: "Kimdə bu məlhəm varsa, o heç bir yaradan qorxmasın".^{[mənbə göstərin]}

Naftalanda muzey

Naftalanda dünyada yeganə olan bir muzey var: Əsa muzeyi. Bu muzeyin eksponatları – atılmış qoltuq ağaclarıdır. Xəstələr Naftalan neftindən müalicə olunduqdan sonra sağaldığı üçün onlara qoltuq ağacları daha lazım deyildi, buna görə də onlar həmin ağacları Naftalanda qoyub gedirdilər. Muzey 1978-ci ildən fəaliyyət göstərir.

Qardaş şəhərlər

• Leql, Fransa
• Pozitano, İtaliya
• Yessentuki, Rusiya
• Uneyuv, Polşa

Həmçinin bax

• Goranboy
• Neft
• Gülüstan qalası (Goranboy)