Sezar şifrəsi

Sezar şifrəsi

Sezar şifrəsi — dünyada ən qədim bəlli olan şifrələrdən biridir. Məşhur Roma sərkərdəsi Yuli Sezar öz yazışmalarında indi onun adını daşıyan şifrdən istifadə edirdi. Adi latın əlifba yazılırdı, sonra onun altında həmin əlifba, lakin sola hərf dövri sürüşmə ilə yazılırdı. Sezar şifrəsini yerini dəişmə (əvəz etmə) şifrə kimi təsnif etmək olur. Şifrənin mükəmməlləşdirilmiş formasına Vijiner şifrəsi deyilir. Müasir kriptoqrafiyada Sezar şifrəsi dözümsüz kimi sayılır.

Riyazi reallaşdırılma

$y=(x+k)\ mod\ n$

$x=(y+n-(k\ mod\ n))\ mod\ n$

$~x$ — açıq tekstin simvolu, $~y$ — şifrələnmiş tekstin simvolu, $~n$ — əlifbanın gücü, $~k$ — açar.

Misal

Fərz edək ki $k=4$. Onda "V" hərifi yerini dəişərək "A" hərifi olacak:

Əsas əlifba: ABCÇDEƏFGĞHXIİJKQLMNOÖPRSŞTUÜVYZ

Şifrələnmiş: ÇDEƏFGĞHXIİJKQLMNOÖPRSŞTUÜVYZABC

Mətn:

vikipediya açıq ensiklopediya

Şifrələnmiş mətn:

aqmqşgfqbç çəkn gpuqmorşgfqbç

Ədəbiyyat

• David Kahn, The Codebreakers — The Story of Secret Writing, 1967. ISBN 0-684-83130-9.
• F.L. Bauer, Decrypted Secrets, 2nd edition, 2000, Springer. ISBN 3-540-66871-3.
• Chris Savarese and Brian Hart, The Caesar Cipher Arxivləşdirilib 2009-04-17 at the Wayback Machine, 1999

Xarici keçidlər

• The Caesar Shift Arxivləşdirilib 2007-10-19 at the Wayback Machine discussed on The Beginner's Guide to Cryptography Arxivləşdirilib 2012-01-11 at the Wayback Machine
• Java implementation of Caesar cipher Arxivləşdirilib 2010-07-29 at the Wayback Machine
• A simple approach to crack a Caesar cipher