Monastır

Nilo-Stoloben səhrası
(1910-cu il)

Monastır (yun. μοναστήριον yun. μόνος sözündən – "tək, tənha") — vahid nizamnaməsi, habelə özünə məxsus ibadət, yaşayış, təsərrüfat binalarının vahid kompleksi olan rahiblərin və ya rahibələrin dini icması.

Monastırlar buddizmdə, xristianlıqda mövcuddur: Pravoslav və Katolik kilsələri, monofizit hərəkatları; Protestant xristianlıq monastizm institutların quruluşunu rədd edir və monastırları tanımır.

Xristian monastırları

Tarixi

Sinay monastırı — dünyanın ən qədim davamlı fəaliyyət göstərən xristian monastırlarından biridir

III əsrdən bəri, xristianlığın sürətlə yayılması səbəbindən xristianlar arasında həyatın şiddəti zəifləməyə başladı, asketçilər dağlardan, çöllərdən uzaq, dünyadan yaşamağa başladılar. Bu cür asketiklər hermit və səhraçılar adlanırdı və monastır həyatının əsas prinsiplərini qoydular. Monastizmin doğulduğu yer, IV–V əsrlər səhra ataları ləqəbi ilə tanınan Misirdir.

Onlardan biri, Böyük Paxomi, ilk birləşmiş monastır (kinoviya) qurmuşdur. Böyük Antoni (anaxoret monastizmin banisi) ardıcıllarının ayrı-ayrı evlərini bağladı, camaatı bir divar ilə hasarladı və rahiblər və günün rejimini vahid iş və dua növbəsinə əsaslanaraq nizam qaydaları hazırladı. Monastırı üçün Paxomi ilk monastır nizamnaməsini (318-ci il) yazdı. Böyük Paxomidən sonra Ermitaj yox olmağa başlayır və Misirdəki monastırlar Fələstindən (Müqəddəs Lavra) Konstantinopola yayılır.

Növləri

• Abbatlıq — abbot (kişi) və ya abbess (qadın) tərəfindən idarə olunan, bir yepiskopa, bəzən birbaşa papaya hesabat verən bir Katolik monastırdır.
• Kinoviya — yataqxana nizamnaməsinin monastırı
• İdioritm — qeyri-insani bir monastır
• Lavra — ən böyük kişi pravoslav monastırlarının bəzilərinin adıdır.
• Malikanə — ölkə monastırının rahibləri şəhərində, bəzən onunla birlikdə kilsə olan yaşayış yeri.
• Səhra — ümumiyyətlə əsas monastırdan uzaq olan Rus Pravoslavlığının ənənəsindəki monastır yaşayış yeri.
• Skit — monmitdə yerləşən hermitin yaşayış yeridir, müstəqil və ya struktur olaraq təcrid olunmuş tək yaşayışdır.

Monastır binalarının yerləşmə növləri

Lerin abbatlığı (V əsrin əvvəllərində Fransanın cənubundakı adaların birində Müqəddəs Honorat Arelat tərəfindən qurulmuşdur

Xarici keçidlər

• Василенко Н. П., Ловягин А. М., Смирнов Ф. А.,. Монашество  // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.

Ədəbiyyat

• Прошин Г. Г. Чёрное воинство. Русский православный монастырь. Легенда и быль (100 000 nüs.). М.: Политиздат. 1988. səh. 351. ISBN 5-250-00642-6.
• Зырянов П. Н. Русские монастыри и монашество в ХІХ-XX веках. — М.: Вербум-М, 2002. — 319 səh.