Qaraçala

Qaraçala
39°49′22″ şm. e. 48°56′53″ ş. u.
Ölkə	Azərbaycan
Rayon	Salyan rayonu
Tarixi və coğrafiyası
Saat qurşağı	UTC+04:00
Əhalisi
Əhalisi	4.400 nəf. (2011)
Rəsmi dili	Azərbaycan dili
Qaraçala

Qaraçala — Azərbaycan Respublikasının Salyan rayonunun inzibati ərazi vahidində şəhər tipli qəsəbə.

Tarixi

Qaraçala qəsəbəsi indi Azərbaycanın Aran zonasının yüzlərlə Kürqırağı kəndlərindən biri və ən adilərindəndir. Əvvəllər, yəni Sovet dönəmində, 1963-cü ilədək mövcud olmuş Əli Bayramlı rayonuna aid idi, Əli Bayramlı (indiki Şirvan) – Salyan yolunun üstündə, Kür çayının sol – Şirvan sahilində, Əli Bayramlıdan (indiki Şirvan şəhəri) 14, Salyandan 36 km məsafədə yerləşir. Qəsəbədə, daha doğrusu, keçən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərinədək bu qəsəbə sovetliyinə daxil olan, inqilaba (1917) qədər olan dövrdə kəndin əsasını qoymuş, adı təəssüf ki, xatirələrdə qalmamış, lakin əməllərindən göründüyü kimi bu yerləri sevmiş və gözəllik yaratmaq aşiqi olmuş rus mülkədar xanımın şərəfinə "Xanım xoturu" (rus dilində kiçik kənd mənasında işlədilən xutor (хутор) sözünün xalq tərəfindən dilimizə uyğunlaşdırılmış forması), Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra isə bu təsərrüfatda yaradılmış 2 nömrəli pambıq toxumçuluğu sovxozunun mərkəzi malikanəsinə çevrildiyinə görə qısa formada "semsovxoz" (rusca "семенной совхоз" (semennoy sovxoz) adının qısaldılmış forması) adlandırılmışdır.

Sovet İttifaqında ilk sovxozlardan biri kimi 1922-ci ildə yaradılmış 1 nömrəli sovxozun mərkəzi malikanəsinə bitişik, müharibədən dərhal sonra burada başlamış tikinti-quruculuq işlərini həyata keçirən tikinti-quraşdırma idarəsinin ətrafında salınmış adsız kənddə, sonradan burada Sovet tarixindən bəlli olduğu kimi 1930-cu illərin kollektivləşmə dövründə yaradılmış və fəaliyyət göstəmiş təsərrüfatlararası MTS-in (maşın-traktor stansiyası) rusca "МТС" (em-te-es), azərbaycanca – em-te-es, imtees, MES) abbreviaturasına uyğun olaraq, gah "Mes", gah da burada 1980-ci illərədək fəaliyyət göstərmiş dizel-elektrik və su nasos stansiyasının (rusca дизельная электрическая и насосная станция (dizelnaya elektriçeskaya i vodonasosnaya stansiya) adının qısaldılmış formada işlədilən "дизельная электростанция" (ДЭС) (dizelnaya elektrostansiya (DES) adının) abreviaturuna uyğun olaraq "Des" adlandırılırdı.

XX əsrin əvvəllərində qonşu Kərimbəyli kəndinin cənub qurtaracağında əvvəllər rus mülkədar tərəfindən salınmış malikanə də 30-cu illərdə bu kəndi, həmçinin Qarabağlı və Xalac kəndlərini də əhatə etmiş MTS-in mərkəzi malikanəsi olmuş və sonralar onun malikanəsi Salyanneft neft və qazçıxarma idarəsinə verilmişdi.

Kəndin həmin hissəsi indi də sovet dönəminin maşın-traktor stansiyasının (MTS-em-te-ec) adının baş hərflərindən alınmış abbreviaturaya uyğun olaraq "İmtees" adı ilə tanınır.

Ümumi qəsəbə haqqına məlumatlar

Qaraçala qəsəbəsi Salyan rayonunun iri yaşayış məntəqələrindən biridir. Qəsəbədə 5000-ə yaxın sakin (2013-cü ilin məlumatına görə) yaşayır. Əhali əsasən əkinçilik və heyvandarlıqla məşğul olur. Son illər qəsəbədə uşaq bağçası üçün 35 yerlik yeni bina, poçt tikilmiş, qəsəbə xəstəxanası əsaslı təmir edilmiş, modul tipli sutəmizləyici qurğu istifadəyə verilmiş, qəsəbə qazlaşdırılmış, yollara asfalt döşənmişdir. Hazırda uzun müddət təmir edilmədiyi üçün qəzalı vəziyyətə düşmüş Qaraçala qəsəbə tam orta məktəbində əsaslı təmir edilmişdir.

Görkəmli şəxsləri

https://ok.ru/qaracala/topic/68127479185456

https://az.wikipedia.org/wiki/F%C9%99xr%C9%99ddin_T%C9%99hm%C9%99zov

Oqtay Rza http://edebiyyat-az.com/?p=32510

Foto və video məlumatlar

Qaraçala qəsəbəsi 2012 Arxivləşdirilib 2016-08-29 at the Wayback Machine

Arxarası kəndi 2012 Arxivləşdirilib 2016-08-29 at the Wayback Machine

https://ok.ru/qaracala?st._aid=GroupTopicLayer_VisitProfile

https://ok.ru/qaracala/topic/68052104855600

https://ok.ru/qaracala/topic/68052103020592

https://www.facebook.com/Qara%C3%A7ala-q%C9%99s%C9%99b%C9%99si-1547880485542501/