Çökükburun ağquyruq
Çökükburun ağquyruq | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
![]() | ||||||
Elmi təsnifat | ||||||
Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Sinif: İnfrasinif: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: ???: Çökükburun ağquyruq |
||||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||||
|
Çökükburun ağquyruq (lat. Vanellus leucurus) — Çovdarçılar fəsiləsinin Bibikinə cinsinə aid quş növü.
Statusu[redaktə | mənbəni redaktə et]
Nadirdir.
Kateqoriyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
(CR). Həmişə azsaylı olub. Hazırda kritik vəziyyətdədir.
Qısa təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Başı və gövdəsinin üst tərəfi bənövşəyi–boz, alnı və boğazı ağ, qarın hissəsi sarımtıl, quyruğu tam ağdır. Qanadlarının ucu qaradır, üzərində enli ağ zolaq vardır. Ayaqları açıq-sarıdır.
Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Aral-Xəzər düzənliyində, İran, İraq və Suriyada yayılıb. Azərbaycanda Qızılağac Dövlət Təbiət Qoruğunda, Şirvan və Ağgöl Milli Parklarında, Kürün deltasında, Mehman, Sarısu, Mahmudçala-Ağçala göllərində, Naxçıvan MR ərazisində bəzi hövzələrdə məskunlaşıb [3][4].
Yaşayış yeri və həyat tərzi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Subasarlar, çaylar, göllər və dəniz sahillərindəki nəmli biotoplar və dərinliyi 5-10 sm olan dayaz su sahələri əsas yaşayış yerləridir. Gündüz fəal olur. Azərbaycana reproduksiya üçün gəlir. Bəzi illərdə nadir qalıb qışlayır. Yazda mart-aprel aylarında gəlir, payızda sentyabr-noyabr aylarında köçüb gedir [5][6]. Aprel-may aylarında kiçik adalarda yerdə yuva qurur, 4 yumurta qoyur. İyunun axırlarında cavan fərdləri görünür. Yemini cücülər təşkil edir [7][8].
Məhdudlaşdırıcı amillər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Su-bataqlıq sahələrinin qurudulması, yayda nəmli biotopların və dayaz su sahələrinin quruması, qoruq olmayan ərazilərdə çox miqdarda mal–qaranın otarılması bu quşa mənfi təsir edir.
Əhali üçün əhəmiyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]
Elmi və estetik əhəmiyyəti var.
Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ovlanması qadağandır. Qızılağac Dövlət Təbiət Qoruğu, Şirvan və Ağgöl Milli Parkları, Dövlət Təbiət Yasaqlıqları optimal yaşayış yerləridir. Ramsar konvensiyasına və AEWA sazişinə daxildir.
Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mahmudçala-Ağçala göllər sisteminə yasaqlıq, Sarısu-Şərbət qobu göllər sisteminə isə qoruq statusunun verilməsi, eyni vaxtda bu növün də qorunmasının fəal maarifçiliyi məsləhətdir.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- ↑ IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3
- ↑ Бабаев И.Р. Численность редких и исчезающих водно-болотных птиц Кура-Араксинской низменности // Актуальные вопросы экологии и охраны природы Ставропольского края и сопредельных территорий. Мат. научно-практической конф. Ставрополь, 1991, с. 143;
- ↑ Tuayev D.Q. Azərbaycan quşlarının kataloqu. Bakı, “Elm”, 2000, s. 82;
- ↑ Tuayev D.Q. Azərbaycan quşlarının kataloqu. Bakı, “Elm”, 2000, s. 82;
- ↑ Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Azərbaycanın quşları. Bakı, “Çaşıoğlu”, 2005, s. 179;
- ↑ Виноградов В.В. Биологические ресурсы водно-болотных охотничьих угодий Мильской степи, их производительность и перспективы хозяйственного использования // Труды заповедников Азербайджана. вып. 2. М.Л., 1967, с. 72-74;
- ↑ Tuayev D.Q. Azərbaycan quşlarının kataloqu. Bakı, “Elm”, 2000, s. 82;
Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Гамбаров К.М. Нахождение и вероятное гнездование белохвостой пигалицы (Chettusia leucura Licht.) в Мильской степи // Уч. зап. АГУ, им. С.М. Кирова, вып. 7, 1956, с. 51-54;
- Греков В.С. Находка некоторых птиц на юго-западе Каспия // Сб. орнитология, вып. 3., 1960;
- Патрикеев М.В. К весеннее-летней авиафауне юго-восточной Ширвани и сопредельных территорий // Фауна, население и экология птиц Северного Кавказа. Мат. Научно-практической конференции. Ставрополь, 1991, c. 34-40;
- Səmədov Ə.S. Ağgöl Milli Parkının əməkdaşı (şəxsi gündəliyindən), 2005.
- Mustafayev Q.T., Babayev İ.R. Quşların qorunması (monoqrafiya). Bakı, "Elm", 2012, 255 s.