Çin bağçası
Çin bağçası üç min ildir inkişaf etmiş mənzərəli bağ tərzidir. Buraya həm Çin imperatorlarının və həm də imperator ailəsinin üzvlərinin zövq almaq və təsirləndirmək üçün qurduğu geniş bağları və alimlər, şairlər, keçmiş dövlət məmurları, əsgərlər və tacirlər tərəfindən əks olunmaq və qaçmaq üçün yaradılan bağlar daxildir. İnsanlarla təbiət arasında mövcud olan harmoniyanı ifadə etmək məqsədi daşıyan idealizə olunmuş miniatür mənzərə yaradırdılar. Tipik bir Çin bağçası divarlarla əhatə olunmuşdur və bir və ya daha çox gölməçəni, qaya əsərlərini, ağacları və çiçəkləri və bağ içərisindəki sarma yolları əhatə edir. Quruluşdan quruluşa keçərək ziyarətçilər mənzərə şəkillərinin bir tumurcuğu kimi açaraq diqqətlə tərtib edilmiş bir sıra səhnələrə tamaşa etmək olar.[1]
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ən erkən qeydə alınan Çin bağçaları Şan sülaləsi dövründə (e.ə. 1600–1046) Sarı çay vadisində yaradılmışdır. Bu dövrdən bəri pu, siz və yuan yazıları olan çin simvolu tısbağa qabıqlarında həkk edilmişdir.[2] Şan sülaləsinin məşhur kral bağı, paytaxtı Yinin qərbində Wenwang tərəfdə inşa edilən Teras, Gölet və Ruh Parkı (Lingtai, Lingzhao Lingyou) idi. Başqa bir erkən kral bağı, son Şan hökmdarı Kral Zhou (1075–1046) tərəfindən tikilən Shaqui və ya Kum Təpələri idi.[3] Böyük bir kvadrat parkın mərkəzində müşahidə platforması rolunu oynayan torpaq terasından ibarət idi. [4]
Ölümsüzlər adasının əfsanəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qədim Çin əfsanəsi erkən bağ dizaynında mühüm rol oynamışdır. Eramızdan əvvəl IV əsrdə Dağlar və Dənizlərin Klassik əsərindəki bir nağılda, Səkkiz Ölməzin evi olan Çin və Koreya arasında Bohai dənizinin şərq ucundakı üç adadan birində yerləşən Penglai Dağı adlı bir zirvə təsvir edilmişdi. Bu adalarda ağaclarda zinət əşyaları olan qızıl və gümüş saraylar var idi. Ağrı yox idi, qış yox idi, şərab qədəhləri və düyü qabları həmişə dolu idi və meyvələr yeyildikdə əbədi həyat qazanılırdı. Eramızdan əvvəl 221-ci ildə, Qin Kralı Ying Zheng, digər rəqib dövlətləri fəth etdi və Çini eramızdan əvvəl 210-cu ilə qədər idarə etdiyi Qin İmperiyası altında birləşdirdi. Adalar haqqında əfsanəni eşitdi və adaları tapmaq və ölümsüz həyat iksirini geri gətirmək üçün elçilər göndərdi. Paytaxtı Xianyang yaxınlığındakı sarayında Lanchi gong və ya Orkide Gölü adlı böyük bir göl ilə bir bağ yaratdı. Göldəki bir adada cənnət axtarışını simvolizə edən Penglai dağının bir kopyasını yaratdı. Ölümündən sonra Qin İmparatorluğu, eramızdan əvvəl 206-cı ildə dağıldı, paytaxtı və bağçası tamamilə məhv edildi, lakin əfsanə Çin bağlarına ilham verməyə davam etdi. Bir çox bağda bir qrup ada və ya səkkiz ölməz adasını təmsil edən süni bir dağı olan bir ada var.[5]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Michel Baridon, Les Jardins - paysagistes, jardiners, poḕts. p. 348
- ↑ Feng Chaoxiong, The Classical Gardens of Suzhou, preface, and Bing Chiu, Jardins de Chine, ou la quete du paradis, Editions de La Martiniere, Paris 2010, p. 10–11.
- ↑ Che Bing Chiu, Jardins de Chine, ou la quete du paradis, p. 11.
- ↑ Che Bing Chiu, Jardins de Chine, p. 12
- ↑ Che Bing Chiu, Jardins de Chine, p. 12.