Çində qida təhlükəsizliyi
Dünyanın ən çox məskunlaşmış ölkəsi olan Çində qida təhlükəsizliyi əsasən kənd təsərrüfatına aiddir. Çinin əsas məhsulu alma və digər meyvə və tərəvəzlərə əlavə olaraq düyü, qarğıdalı, buğda, soya və pambıqdır. [1] [2]Çinin əsas heyvandarlıq məhsullarına donuz əti, mal əti, süd və yumurta daxildir. Çin hökuməti kənd təsərrüfatı istehsalı ilə yanaşı qida qablaşdırmasına, kimyəvi qatqıların istehsalı, dərman istehsalı və ticarətin tənzimlənməsinə nəzarət edir. Son illərdə Çin hökuməti, 2003-cü ildə Çin Dövlət Qida və Dərman İdarəsinin yaradılması ilə qida təhlükəsizliyi tənzimləməsini birləşdirməyə çalışdı. Məmurlar qida təhlükəsizliyi problemlərini həll etmək üçün artan ictimai və beynəlxalq təzyiqlərə məruz qalmışdılar. Çin Baş nazirinin müavini Li Keqiang, "Qida vacibdir və təhlükəsizlik birinci dərəcəli prioritet olmalıdır. Qida təhlükəsizliyi insanların həyatı və sağlamlığı, iqtisadi inkişaf və sosial harmoniya ilə yaxından əlaqəlidir" dedi. [3]
Dövlət şöbələri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Dövlət Şurası nəzdində təxminən on hökumət idarəsi və nazirlik Çində qida təhlükəsizliyini izləyir.[4] Bunlara Səhiyyə Nazirliyi, Dövlət Qida və Dərman İdarəsi və Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi, Sənaye və Ticarət Dövlət İdarəsi, Keyfiyyətə Nəzarət, Təftiş və Karantin Baş İdarəsi, Ticarət Nazirliyi, Elm Nazirliyi və Texnologiya və Milli Bəslənmə və Qida Təhlükəsizliyi İnstitutu. Çində bütün qida təhlükəsizliyi qaydaları və icrası üçün heç bir qurum məsuliyyət daşımır və şöbələrin vəzifələri çox vaxt üst-üstə düşür. [5]Yerli və regional qida təhlükəsizliyi agentlikləri də var, lakin yerli və ya milli səviyyədə qurumların açıq bir iyerarxiyası yoxdur. Qida təhlükəsizliyini izləyən və tənzimləyən çoxsaylı qurumların mürəkkəbliyinə cavab olaraq Ümumçin Xalq Nümayəndələri Məclisi 2003-cü ildə Dövlət Qida və Dərman İdarəsini yaratdı. Dövlət Qida və Dərman İdarəsi qida təhlükəsizliyi qaydalarının bütün aspektlərinə nəzarət etməli və qida təhlükəsizliyi nəzarətlərini birləşdirməli idi. Bununla birlikdə, Dövlət Qida və Dərman İdarəsi hökumətin istədiyi kimi əsas idarəetmə şöbəsinə çevrilmədi və digər milli qurumlar qida təhlükəsizliyini tənzimləməyə və izləməyə davam etdilər. Bu aydın olmayan vəzifə bölgüsü, vətəndaşlar şikayət etmək istədikdə və ya böyük bir böhranın həll edilməsinə ehtiyac olduqda qarşıdurma və qarışıqlıq yaratdı. Ümumçin Xalq Nümayəndələri Məclisi ilk növbədə qida təhlükəsizliyi qanunlarının icrasından məsuldur.[6] Ümumçin Xalq Nümayəndələri Məclisi Daimi Komitəsi və Dövlət Şurası da qida təhlükəsizliyi məsələlərini tənzimləyir. ÜXM-nin qəbul etdiyi 1995-ci il Qida Gigiyenası Qanunu, 1982-ci il Qida Gigiyenası Qanununda dəyişiklik etdi və qida təhlükəsizliyinin əksər aspektlərini tənzimləməkdədir.[7]
Səhiyyə Nazirliyi[redaktə | mənbəni redaktə et]
1949-cu ildə qurulan Səhiyyə Nazirliyi ümumi sağlamlıq siyasətini, sağlamlıq qanunlarını, uşaq və yaşlıların sağlamlıq siyasətini, xəstəliklər və fövqəladə vəziyyətləri əhatə edir. Mütəxəssislərə zəhərlənmə hallarını araşdırmağı təmin edir, qida təhlükəsizliyi və gigiyena yoxlamalarını tətbiq edir və yerli səhiyyə idarələrinə qida keyfiyyətinin pozulması ilə bağlı araşdırmalar aparmağı əmr edə bilər. Səhiyyə Nazirliyi, təhlükəli qidaları araşdıran və müəyyənləşdirən və yerli səhiyyə orqanlarına təhlükəli qida istehsalı və idarəolunma praktikaları ilə mübarizə aparmaq üçün siyasət və təlim proqramları hazırlamağa kömək edən bir qurum olan Qida Təhlükəsizliyi Nəzarət və Təftiş İnstitutuna da nəzarət edir. Chartered Ətraf Mühitin Sağlamlığı İnstitutu Səhiyyə Nazirliyini "qida təhlükəsizliyinin ən vacib idarəetmə orqanı" adlandırdı.[8]
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi təsərrüfat səviyyəsində qida təhlükəsizliyi qaydaları və siyasətlərini idarə edir. [9] Ən vacib vəzifələrindən biri də təsərrüfatda kimyəvi maddələrin, çirkləndiricilərin və pestisidlərin istifadəsini tənzimləmək və tətbiq etməkdir. Aqrokimyəvi Nəzarət İnstitutu pestisidlərin yoxlanılması, araşdırılması və istifadəsi qaydalarına cavabdehdir və Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin nəzdində fəaliyyət göstərir.[10] [11]Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi də heyvan sağlamlığından məsuldur və quş qripiin baş verməsinin qarşısının alınması tədbirləri ilə məşğul olmuşdur. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yerli özünüidarəetmə orqanları ilə işləyir, xəstəlik tədqiqat laboratoriyaları fəaliyyət göstərir, aşılar və təcili müdaxilə tədbirlərini həyata keçirir.[12]
Qida təhlükəsizliyi qaydaları[redaktə | mənbəni redaktə et]
2007-ci ilin oktyabrında Çin qida istehsalında milli standartların təkmilləşdirilməsinə və izlənilməsinə yönəlmiş yeni qanunvericiliyi təsdiqlədi. Yeni qanunlar qida istehsalını standartlaşdıracaq və sənayedəki qanunsuz fəaliyyətə son qoyacaq. Keyfiyyətə Nəzarət, Təftiş və Karantin Baş İdarəsi qidanın istehsalı, emalı və satışını əhatə edən yeni qaydalar hazırladı. Onlar milli standartlar yaradacaq və bir neçə dövlət qurumu tərəfindən nəzarət edilən mövcud qaydaların yerini alacaqlar.[13]
Çin Xalq Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Qanunu[redaktə | mənbəni redaktə et]
Çin Xalq Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Qanunu 1 iyun 2009-cu ildə qüvvəyə minmiş və əsas qida təhlükəsizliyini qoruma qanunu olmuşdur.[14] Bu qanunvericilik qida təhlükəsizliyi qaydalarının qida təhlükəsizliyi risklərinin qiymətləndirilməsindən, qida təhlükəsizliyi standartlarının formalaşdırılmasından, qida təhlükəsizliyi məlumatlarının yayılmasından və qida testi təşkilatları üçün təcrübə qaydalarının müəyyənləşdirilməsindən məsul olan Səhiyyə Nazirliyinə əsasən bütün məsuliyyətlərini icra edir. Bu qanun, istehlakçılara zərərli qida məhsullarının distribyutorundan və ya istehsalçısından sözügedən qida məhsulunun qiymətinin 10 qatına qədər təzminat tələb etmək səlahiyyətinin verilməsinin yeni bir aspektini təklif edir. Qida Təhlükəsizliyi Qanununda, hökumətin fəaliyyətində qanun pozuntusu olduğu təqdirdə, yerli hökumətlərin təzminat verib-verməyəcəyi açıq şəkildə göstərilməyib.[15]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ USDA Arxivləşdirilib 2022-09-27 at the Wayback MachineChina - Key Statistics Arxivləşdirilib 2016-01-02 at the Wayback Machine
- ↑ "China - Key Statistics". 2021-06-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-13.
- ↑ ""Chinese vice premier orders more efforts to improve food safety"". 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-13.
- ↑ Tam, Waikeung and Dali Yang, “Food Safety and the Development of Regulatory Institutions in China,” Asian Perspective, vol. 29, no. 4 (2005), 5-36. Wei, Liu. "Safe Food For All Should Be the Recipe." March 15, 2007
- ↑ "Wei, Liu. "Safe Food For All Should Be the Recipe." March 15, 2007". June 4, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: June 13, 2021.
- ↑ "Highlights of NPC Standing Committee's Work Report" National People's Congress of the People's Republic of China. March 11, 2007.
- ↑ Yongmin, Bian. "The Challenges for Food Safety in China: Current legislation is unable to protect consumers from the consequences of unscrupulous food production." French Centre for Research on Contemporary China. May–June, 2004.
- ↑ Fast Track to China." Chartered Institute of Environmental Health. February 2, 2007
- ↑ "Ministry of Agriculture". 2016-07-31 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-13.
- ↑ "Ministry of Agriculture. Chinese language page". 2016-07-31 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-13.
- ↑ Calvin, Linda, Fred Gale, Dinghuan Hu, and Bryan Lohmar. "Food Safety Improvements Underway in China." Amber Waves. USDA. 2006.
- ↑ Youling, Jia. Speech. November 10, 2006.
- ↑ "WHO chief praises China's efforts on food safety". 2007-11-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-13.
- ↑ Chung, Shan-shan; Wong, Chris K C (2013). "Regulatory and policy control on food safety in China". Journal of Epidemiology and Community Health (1979-). 67 (6): 476–477.
- ↑ YAN, YUNXIANG (2012). "Food Safety and Social Risk in Contemporary China". The Journal of Asian Studies. 71 (3): 705–729.