Çurapçı ulusu

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Çurapçı ulusu
Чурапчы улууhа
Bayraq Gerb
Bayraq Gerb

61°59′54″ şm. e. 132°25′39″ ş. u.

Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 25 may 1930
Sahəsi
  • 12.600 km²
Hündürlük
 383 m
Saat qurşağı
  • Yakutsk vaxtı[d]
Əhalisi
Əhalisi
  • 21.161 nəf. (1 yanvar 2018)[1]
Rəsmi sayt
Çurapçı ulusu xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Çurapçı ulusu (saxa Чурапчы улууһа) — Rusiya Federasiyası, Saxa Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayon. İnzibati mərkəzi Çurapça kəndidir.

Coğrafiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mərkəzi Yakutiyada yerləşir. Ulusun çox hissəsi Prilenski yaylasında yerləşir. Amqa çayı ulusdan axır. Çoxlu göllərə sahibdir. Ən böyük gölü Çurapçadır.

Qışı soyuqdur. Yanvarın orta temperaturu -42 ° C, iyulun + 16 ... + 17 ° C-dir. İllik yağıntının miqdarı 200-250 mm-dir. Lena çayın sağ sahilində yerləşir. Yakutskdan 177 km şərqdədir. Ulusun sahəsi 12,6 min km² təşkil edir. Ulus ərazisinin çox hissəsi meşə fonduna aiddir. meşələr 10,7 min km² (84.94%) ərazini əhatə edir. Kənd təsərrüfatına yararlı torpaqların sahəsi 0,8 min km² (6.79%) təşkil edir.

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rusiya vətəndaş müharibəsi dövründə, 1922-ci ilin iyulunda qırmızı hərəkat tərəfdarlarına və onların ailələrinə qarşı repressiya baş verir. Bu da tarixə "Çurapçi kolotuşkası" olaraq daxil olur[2]. . Ulus 25 mart 1930-cu ildə qurulmuşdur.

Əhalisi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Milli tərkib

2002-ci il siyahıyaalmasına görə ulusun etnik tərkibi: saxalar - (97,0%), ruslar (1.5%), evenlər (0.3%), evenklər (0.4%) və digər millətlərin nümayəndələri (0.8%).

Yerli özünü idarəetmə[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çurapçı ulusu ərazisinə 17 kənd inzibati vahidliyinə ümumilikdə 30 yaşayış məntəqəsi daxildir[3][4].

İqtisadiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

İqtisadiyyatın əsasını heyvandarlıq təşkil edir (ətlik və südlük heyvandarlıq, ətlik atçılıq). Ulusda taxıl, kartof, tərəvəz əkilir.

Ulus içərisində tikinti materialları (qum, gil, çınqıl və qum materialı, qum) çıxarılır.

Nəqliyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

Amqa çayı gəmiçilik üçün yaralıdır. Kolıma federal magistral yolunun 78 km-i ulus ərazisindən keçir. ulus mərkəzinə Sovet vaxtı müntəzəm mülki aviasiya uçuşları olurdu.

Tanınmış şəxsləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yeqor Afanaseviç Borisov (1954) - 2010-cu ildən Saxa Respublikasının (Yakutiya) Prezidenti, Saxa Respublikası (Yakutiya) Hökumətinin Sədri (2003-2010).

Qeorqi Prokopyeviç Başarin - tarixçi, ictimai xadim, tarix elmləri doktoru, professor, Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası və Yakutiya Muxtar Sovet Sosialist Respublikası əməkdar elm xadimi.

Vasili Nikolaeviç Qoqolev - sərbəst güləş üzrə SSRİ-nin əməkdar idman ustası, SSRİ-nin üçqat çempionu, Dünya kubokunun gümüş mükafatçısı, xoşməramlı oyunların qalibi.

Dmitri Petroviç Korkin - Saxa, Sovet sərbəst güləş üzrə məşqçisi, Yakutiya Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Əməkdar müəllimi, Yakutiya Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının, RSFSR və SSRİ-nin əməkdar məşqçisi, Şərəf nişanı və Oktyabr inqilabı ordeni sahibi, Yakutiyanın 20-ci əsrinin adamı. 1970-ci illərin birinci yarısının ən yaxşı dünya güləşçilərinin məşqçisi:Olimpiya çempionları - Roman Dmitriev (1972) və Pavel Pinigin (1976).

Roman İnnokentiyeviç Konstantinov - çoban, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (1948). Yakutiyada bu ada birincisi layiq görüləmn şəxs.

Qavril Qavriliyeviç Kolesov - Rus və Braziliya damaları üzrə çoxnövçülük çempionu, sürətli oyunlarda və blitslərdə rus daması üzrə Avropa çempionu, Rusiya qrossmeysteri.

Dmitri Daniloviç Krasilnikov[5] - Yakutiya Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının əməkdar elm xadimi, yüksək enerjilərin kosmik şüalarının tədqiqi sahəsində tanınmış alim, Böyük Vətən müharibəsinin iştirakçısı. Lenin mükafatı laureatı.

Afanasi Petroviç Munxalov - Saxa qrafika rəssamı, Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası Xalq artisti.

Semyon Andreeviç Novqorodov - Saxa siyasətçisi və dilçisi, saxa ədəbiyyatının qurucusu.

Pavel Pavloviç Pinigin - XXI Olimpiya Oyunlarının çempionu.

Erilik Eristiin (1892 - 1942) - şair, nəsr müəllifi, Vətəndaş müharibəsinin partizanı[6].

Vasili Semenoviç Yakovlev (1928-1996) - Saxa Respublikasının (Yakutiya) Xalq Yazıçısı, P. A. Oyunki adına Dövlət Mükafatı laureatı.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года. Rusiya Dövlət Federal Statistika Xidməti.
  2. ↑ Владислав Доллонов, redaktor "«Черная дыра» в журнале «Полярная звезда»". SakhaNews. www.1sn.ru. 22.01.2012. 2019-08-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-08-19.
  3. ↑ "Закон Республики Саха (Якутия) от 30 ноября 2004 года N 173-З N 353-III «Об установлении границ и о наделении статусом городского и сельского поселений муниципальных образований Республики Саха (Якутия)»". 2019-09-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-30.
  4. ↑ "Перечень населённых пунктов, входящих в состав сельских и городских поселений Республики Саха (Якутия)". 2013-07-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-01-14.
  5. ↑ "ФЛИБУСТЬЕР ЧАСТИЦ ВЫСОКИХ ЭНЕРГИЙ (ВОСПОМИНАНИЯ О ДМИТРИИ КРАСИЛЬНИКОВЕ)". skripin.narod.ru. 2021-10-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-08-20.
  6. ↑ Н. Н. Тобуроков. Эрилик Эристиин (рус.) / Гл. ред. А. А. Сурков. — Краткая литературная энциклопедия. — М.: Советская энциклопедия 1962-1978, 1975. — Т. 8. — Стб. 947
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Çurapçı_ulusu&oldid=6694268"