İslamda pişiklər
.jpg)
İslamda pişiklər — təmizliyinə görə hörmətlə qarşılanır, onlar "əsas ev heyvanı" sayılırlar.
Münasibətin mənşəyi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yaxın Şərqdə pişiklərə qədim zamanlardan bəri önəm verilir. İslamda belə bir ənənə də çox dəyişilmiş formada olsa da yaranmışdır[1]. Bir çox hədislərə görə, İslam peyğəmbəri Məhəmməd pişiklərin təqib edilməsini və öldürülməsini qadağan etmişdir.
Məhəmməd peyğəmbərin səhabələrindən biri olan Əbu Hüreyrə pişiklərə olan məhəbbətinə görə bu ləqəbi (ərəb. أبو هريرة, hərfi mənada "pişiklərin atası") almışdır. Onun sözlərinə görə, o, Məhəmməddən pişiyə qarşı amansızlığına görə cəhənnəmə gedən dindar qadın haqqında əhvalatı eşitmişdir: Qadın pişiyi kəndirlə bağlamış, pişik ölənə qədər ona yemək və su verməmişdir[2].
Rəvayətə görə, Əbu Səid əl-Xudrinin pişiyi Məhəmmədi ilandan xilas etmişdir.
Tarix[redaktə | mənbəni redaktə et]
Amerikalı şair və səyyah Bayard Taylor (1825–1878) pişiklərin sərbəst gəzdiyi Suriya xəstəxanasını görəndə heyrətə gəldi. Pişik sığınacağı kimi də fəaliyyət göstərən obyektə vəqf, baxıcıların maaşı, baytarlıq baxımı və pişik yemi yardımı edilib. Qahirədə yaşayan ingilis şərqşünası Edvard Uilyam Leyn (1801–1876) 13-cü əsrdə I Baybarsın dövründə tikilmiş pişik bağını təsvir etmişdir, hansı ki, onun avropalı müasirləri papanın fərmanlarına uyğun olaraq pişiklərə çox fərqli münasibət bəsləyir, onları yeyir və ya öldürürdülər. Uilfrid Tesaycer "Arabs of the Lake" kitabında qeyd edir ki, Mesopotamiyanın bataqlıqlarındakı kəndlərdə pişiklərin ictimai binalara girməsinə qadağa yoxdur, üstəlik onlara yem verilir. Taxıl anbarlarını və ərzaq anbarlarını zərərvericilərdən qorumaqla yanaşı, kitabları məhv edən siçanları ovlamaq üçün pişiklər yüksək qiymətləndirilir. Bu səbəbdən də rəsmlərdə İslam alimləri və bibliofillərlə yanaşı pişiklər də təsvir edilir.
Gigiyena və axtalama[redaktə | mənbəni redaktə et]
İslamda pişiklər təmizliyinə görə üstün tutulur. Onların ritual cəhətdən təmiz olduğuna inanılır və buna görə də onların evlərə və hətta Məscidül-Həram da daxil olmaqla məscidlərə girməsinə icazə verilir. Pişiklərin yediyi yemək o mənada halal sayılır ki, onların yeməyi müsəlmanlar üçün qəbuledilməz etmir və pişiklərin içdiyi su dəstəmaz üçün icazəlidir. Bundan əlavə, bəzi müsəlmanlar arasında pişiklərin namaz qılan adamlar axtardığına dair bir inanc var.
Müsəlman alimləri heyvanların axtalama məsələsində ixtilaf edirlər. Əksəriyyət isə pişiklərin axtalanmasına icazə verildiyini bildirir, lakin bundan müəyyən fayda əldə etmək şərti ilə və heyvanın ölümünə səbəb olmaması çərti ilə edilir. Səudiyyə Ərəbistanının 20-ci əsr sünni imamı Məhəmməd ibn Saleh əl-Useymin xütbələrinin birində bunu demişdir:
Əgər çoxlu pişiklər varsa, onlar narahatlıq yaradırsa və əməliyyatın onlara zərəri yoxdursa, bunun heç bir qəbahəti yoxdur. Çünki bu onları öldürməkdən daha yaxşıdır, Ancaq pişiklər normal pişiklərdirsə və problem yaratmırlarsa, çoxalma məsələsində onları başdı-başına buraxmaq daha yaxşı olar.
Müezza[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bir çox müsəlman Müəzzanın (ərəb. مُعِزّة) Məhəmməd peyğəmbərin sevimli pişiyi olduğuna inanır[3]. Rəvayətə görə, Məhəmməd bir dəfə azandan oyanır və namaza hazırlaşmağa başlayır; lakin pişiyi Müəzza namaz xalatının qolunda yatır. Peyğəmbər pişiyi narahat etmədən qayçı ilə paltarın qolunu kəsir. Başqa bir rəvayətdə deyilir ki, Müəzza məsciddən qayıdarkən Məhəmmədə baş əyir. O, gülümsəyir və pişiyi üç dəfə yumşaq bir şəkildə sığallayır. Bundan sonra bütün pişiklərə yalnız ayaq üstə yerə enmə imkanı verilir. Hədislərdə və ya başqa əsərlərdə belə bir pişik və ya onunla bağlı hekayətdən bəhs edilməmişdir[4], lakin bu hekayənin mənşəyini izah edə biləcək Ərəbistandan və 6-cı əsrdən bir nəfərə aid edilən oxşar hekayələr vardır[5].
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Baldick, J. Into the modern world // Mystical Islam: An Introduction to Sufism (ingilis). London, New York: I.B. Tauris & Co. Ltd. 2012. 132−168. ISBN 978-1-8606-4631-7.
- ↑ Liberal Islam: A Source Book (ingilis). Oxford University Press. 1998. səh. 121. ISBN 978-0-1951-1622-9. 2021-11-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-11-29.
- ↑ Stall, Sam. 100 Cats Who Changed Civilization: History's Most Influential Felines. Quirk Books[en]. 2007. səh. 40. ISBN 978-1-59474-163-0. 2021-12-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-11-29.
- ↑ Moulana Suhail Motala. "Did Nabi (sallallahu 'alayhi wa sallam) have a cat named Muezza?". Hadith Answers (ingilis). 2020-11-25. 2022-05-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-06-28.
- ↑ "The Prophet's cat Muezza". Islamic Portal (ingilis). 2020-10-09. 2021-12-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-06-28.
Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Cyril Glassé. The New Encyclopedia of Islam (ingilis). Rowman Altamira. 2003. ISBN 978-0-7425-6296-7.
- Georgie Anne Geyer. When Cats Reigned Like Kings: On the Trail of the Sacred Cats (ingilis). Kansas City: Andrews McMeel Publishing[en]. 2004. ISBN 978-0-7407-4697-0.
- Juan Eduardo Campo. Encyclopedia of Islam (ingilis). Infobase Publishing[en]. 2009. ISBN 978-0-8160-5454-1.
- Muhammad Saed Abdul-Rahman. Chapter 13: Transactions Animal Rights // Islam: Questions and Answers—Jurisprudence and Islamic Rulings: General and Transactions, Part 1 (ingilis). 22. Herne Hill, London: MSA Publication Limited. 2004. ISBN 978-1-8617-9464-2.