Müqəddəs Pavel promenadı
Müqəddəs Pavel promenadı (ing. Paul's walk) — Tüdor və Stüart dövründə Londonun Müqəddəs Pavel kafedralının əsas nefinə verilən addır. Həmin dövrdə kafedral şəhərin əsas qiybət yeri olmuş, Müqəddəs Pavel promenadı isə insanlar tərəfindən gəzmək və söhbət etmək üçün istifadə edilmişdir. İlk qəzetlərin kəşf edilməsindən əvvəl, "xəbər-alverçiləri" (ing. News-mongers) burada toplaşaraq son xəbərləri müzakirə edirdilər.[1]
Kafedral nefi olan "Müqəddəs Pavel promenadı"nın bazar və dünyəvi görüşlər yeri kimi istifadə edilməsi haqqında ilk məlumat yepiskop Robert Breybruka (1381–1404) aiddir.[2] Yepiskop buraxdığı invektivdə kafedralı bazar kimi alış-veriş üçün istifadə edənləri kilsədən uzaqlaşdırmaqla hədələyirdi.[3] Bəziləri isə kafedral ərazisini top oyunu üçün istifadə edərək gözəl və bahalı vitrajları sındırırdılar.[3]
1554-cü ildə London lord-meri tərəfindən verilmiş əmrdə kilsənin uyğun olmayan məqsədlər, at və məhsul alış-verişi üçün istifadə edilməsinin "Hər şeyə qadir Rəbb və bütün yaxşı insanları təhqir etdiyi" qeyd edilir. [2]
XV əsrə kimi, kafedral həm də şəhər şayiələrinin mərkəzinə çevrilir[2] və Londonun ən məşhur qeybətçiləri burda toplanır.[4]
Frensis Osborn yazır:
|
Həmin vaxtlarda ... zadəganlar, lordlar, saray əhli və sənətkarlar arasında saat 11-də Müqəddəs Pavel kilsəsində toplanmaq və saat 12-yə kimi kilsə nefində gəzmək, eyni şeyi nahardan sonra – saat 3-dən 6-ya kimi təkrarlamaq dəbdə idi: həmin vaxt bəziləri işdən danışır, digərləri isə xəbərləri müzakirə edirdilər. Şəhərdə çox az hadisə baş verə bilərdi ki, orda müzakirə edilməsin. ... Burdakı qeybətçilər nəinki ictimai və şəxsi məsələlərdən danışır, eyni zamanda vacib dövlət məsələlərini müzakirə edirdilər.[5] Orijinal mətn (ing.)
It was the fashion of those times … for the principal gentry, lords, courtiers, and men of all professions not merely mechanic, to meet in Paul’s Church by eleven and walk in the middle aisle till twelve, and after dinner from three to six, during which times some discoursed on business, others of news. Now in regard of the universal there happened little that did not first or last arrive here … And those news-mongers, as they called them, did not only take the boldness to weigh the public but most intrinsic actions of the state, which some courtier or other did betray to this society. |
|
Buna görə də kafedralda son xəbərləri – yerli məlumatlar, hərbi məsələlər, dini baxış, parlament və saray xəbərləri – müzakirə etmək, ən aktual zarafatları öyrənmək, bağışlamaq və bağışlanmaq, cüzdanını itirmək və fahişə tapmaq olardı.[4][6] "Englishmen for my Money" adlı pyesində Uilyam Hafton "Müqəddəs Pavel promenadı"nı bir işlə məşğul olmayan çoxlu insanın səs-küy içində ora-bura gəzdiyi yer kimi təsvir edir.[7] Onun müasiri olan Con Örl satirik təsvirlər seriyasında onu belə təsvir edir:
|
|
Müqəddəs Pavel promenadı – Böyük Britaniya adalarından ən kiçiyi, bizim ölkənin miniatür variantıdır. Eyni zamanda o, müşahidəyə təqdim edilmiş hərəkətdə olan dünya kimidir. Bir-birinin üstünə yığılmış daşlar arasında, qalaq-qalaq insanlar, bir-birinə qarışmış dillər xeyir-dua almış tağlar altına sığışdırılmış Babilə oxşayır. Burdakı səs-küy arı pətəyini xatırlatmaqla insan və ayaq səslərinin sakit çığırtı və ya yüksək pıçıltıya çevrilməsi ilə yaranır... Fikir və təcrübə alış verişinin həyata keçirildiyi böyük bazar...Papistlərdə olduğu kimi, bu sikkəxanada da kilsə möhürü ilə müxtəlif şaiyə və yalanlar istehsal edilir. [8][4] Orijinal mətn (ing.)
Paul’s walk is the land’s epitome, or you may call it the lesser isle of Great Britain. It is more than this, the whole world’s map, which you may here discern in its perfectest motion, justling and turning. It is a heap of stones and men, with a vast confusion of languages; and were the steeple not sanctified, nothing liker Babel. The noise in it is like that of bees, a strange humming or buzz mixed of walking tongues and feet: it is a kind of still roar or loud whisper … It is the great exchange of all discourse, and no business whatsoever but is here stirring and a-foot … It is the general mint of all famous lies, which are here like the legends of popery, first coined and stamped in the church. |
|
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Notestein, Four Worthies, 31.
- ↑ 1 2 3 Benham, 1902
- ↑ 1 2 Milman, 1868
- ↑ 1 2 3 Notestein, 1956
- ↑ Chamberlain, 1966. səh. 449—451
- ↑ Ostovich, 2001. səh. 108n, 215n
- ↑ Ostovich, 2001. səh. 61, цит. по
- ↑ Earle, 1628
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- William Benham. Old St. Paul's Cathedral. London: Seeley & Co. 1902.
- Old St. Paul's Cathedral Qutenberq layihəsində.
- Milman, Henry Hart. Annals of St. Paul's Cathedral. London: Murray. 1868.
- Notestein, Wallace. Four Worthies: John Chamberlain, Lady Anne Clifford, John Taylor, Oliver Heywood. London: Jonathan Cape. 1956. OCLC 1562848.
- Chamberlain, John; Thomson, Elizabeth (editor). The Chamberlain Letters. New York: Capricorn. 1966. OCLC 37697217. ([[:Category:|link]])[[Category:]]
- Jonson, Ben; Ostovich, Helen (editor). "Introduction" to Every Man out of His Humour. Manchester: Manchester University Press. 2001. ISBN 0-7190-1558-8. ([[:Category:|link]])[[Category:]]
- Earle, John. Microcosmography or, a Piece of the World Discovered. T. Warren. 1628.
- Microcosmography or, a Piece of the World Discovered Qutenberq layihəsində.
Həmçinin bax
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Paternoster-Rou — Müqəddəs Pavel kilsə həyəti yerində salınmış küçə