44°16′05″ şm. e. 42°13′55″ ş. u.HGYO

Prikuban rayonu

Vikipediya, azad ensiklopediya
InternetArchiveBot (müzakirə | töhfələr) (Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.2) tərəfindən edilmiş 06:36, 2 oktyabr 2022 tarixli redaktə
(fərq) ← Əvvəlki versiya | Son versiya (fərq) | Sonrakı versiya → (fərq)
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Prikuban rayonu

44°16′05″ şm. e. 42°13′55″ ş. u.HGYO

Ölkə
İnzibati mərkəz Qafqaz (Qaraçay-Çərkəz)[1]
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 1936
Sahəsi
  • 960 km²
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 29.951 nəf. (2023)[2]
Rəsmi sayt
Prikuban rayonu xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Prikuban rayonu (abq. Прикубань район, kab.-çərk. Прикубан район / Прикубан куе, qaraç.-balk. Къобан район, noq. Прикубан район) — Rusiya Federasiyası, Qaraçay-Çerkesiya Respublikasının tərkibində inzibati ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Qafqaz qəsəbəsidir.

Coğrafiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Prikuban rayonu Qaraçay-Çərkəz Respublikasının şimal-şərq hissəsində yerləşir. Rayonun ümumi sahəsi 946,29 km²-dir. Aşağıdakı ərazilərlə həmsərhəddir:cənubda Ust-Cequtinski rayonu, qərbdə Abazin, Adıge-Xabl rayonları və Çerkessk şəhər dairəsi, şərqdə və şimalda Stavropol diyarı. Kuban çayı boyunca yerləşən Drujba kənd yaşayış məntəqəsi rayonun əsas hissəsindən ayrılır.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

20 mart 1936-cı ildə Sulimovski rayonu (mərkəz Sulimov şəhəri) adı ilə təsis edilmişdir. 10 avqust 1937-ci ildə Yejovo-Çerkessk rayonu adlandırıldı (mərkəzi Yejovo-Cherkessk şəhəridir). 2 sentyabr 1939-cu ildə Çerkessk rayonu olaraq adlandırılır (mərkəzi Çerkessk şəhəridir). 20 avqust 1953-cü ildə rayon ləğv edilir. 15 sentyabr 1957-ci ildə isə yenidən bərpa edilir. 30 sentyabr 1958-ci ildə Prikuban rayonu olaraq adlandırılir.

1 fevral 1963-cü ildə mövcud olan 6 kənd rayonlarının yerində təşkil edilir: Adıge-Xabl (mərkəzi Adıge-Xabl auılu), Zelençuk (mərkəzi Zelençuk aulu), Qaraçaevsk (mərkəzi Qaraçevsk şəhəri), Maloqaraçaevsk (mərkəzi Üçkeken aulu); Prikubanski (mərkəzi Ust-Çequtinski aulu), Xabez (mərkəzi Xabez aulu).

12 yanvar 1965-ci ildə Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti qərara alır[3]:

  • Urup rayonunu təşkil edilsin - mərkəzi Pregradnaya auludur;
  • Qaraçay-Çərkəz Muxtar Vilayətinin Urup sənaye rayonu ləğv edilsin;
  • Qaraçay-Çərkəz Muxtar Vilayətinin Adıge-Xabl, Zelençuk, Qaraçay, Maloqaraçaevsk, Prikuban və Xabez kənd rayonları inzibati rayonlara çevrilsin.

31 mart 1977-ci ildə rayon mərkəzi Qafqaz qəsəbəsi olur.

Əhali

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Urbanizasiya

Şəhər şəraitində rayon əhalisinin 3,12 % yaşayır.

Milli tərkib
Xalq 2010[4] 2002[5]
qaraçaylılar 19 983 (56,2 %) 22 094 (75,69 %)
ruslar 6 576 (18,5 %) 5 172 (17,72 %)
türklər 185 (0,5 %) 243 (0,83 %)
ermənilər 260 (0,7 %) 224 (0,77 %)
abazinlər 6 124 (17,2 %) 186 (0,64 %)
çərkəzlər 783 (2,2 %) 183 (0,63 %)
noqaylar 209 (0,6 %) 135 (0,46 %)
çeçenlər 248 (0,7 %) 125 (0,43 %)
ukraynalılar 183 (0,5 %) 113 (0,39 %)
digər millətlər 996 (2,8 %) 716 (2,45 %)
Cins tərkibi

2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasına olan məlumat[6]:

Yaş Kişilər,
nəf.		 Qadınlar,
yaş.		 Ümumi
say.		 ümumi əhaliyə
olan nisbət, %
0 — 14 yaş 2 952 2 840 5 792 19,74 %
15 — 59 yaş 9 539 10 087 19 626 66,88 %
60 yaşdan yuxarı 1 477 2 448 3 925 13,38 %
ümumi 13 968 15 375 29 343 100,0 %

Kişilər — 13 968 nəf. (47,6 %). Qadınlar — 15 375 nəf. (52,4 %).

Əhalinin orta yaşı — 35,3 yaş. Kişilərin orta yaşı — 33,7 yaş. Qadınların orta yaşı — 36,9 yaş.

1959-cu il siyahıyaalınmasına görə Qaraçay-Çərkəz Muxtar Vilayətinin Prikuban rayonunda ruslar əhalinin 45,6 %, qaraçaylar - 32 %, abazinlər - 14.6 % təşkil etmişdir[7].

Təhsil

[redaktə | mənbəni redaktə et]

2006-cı il tarixinə qədər Prikuban rayonunun təhsil sisteminə 20 orta ümumtəhdil məktəbi, 1 əsas orta ümumtəhsil məktəbi, 2 məktəbəqədər təhsil müəssisəsi daxil idi. Bu dövrdə təhsil müəssisələrində 4256 uşaq təhsil alırdı[8].

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ OKTMO (rus.).
  2. ↑ https://rosstat.gov.ru/compendium/document/13282 (rus.). Росстат, 2023.
  3. ↑ "Об изменениях в административно-территориальном делении Ставропольского края". 2014-08-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-12-26.
  4. ↑ "Том 3. Национальный состав и владение языками, гражданство". 2017-12-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-26.
  5. ↑ Данные Всероссийской переписи населения 2002 года: таблица 02c. М.: Федеральная служба государственной статистики, 2004. (2002zip Arxivləşdirilib 2014-10-06 at the Wayback Machine, см. прим. Arxivləşdirilib 2016-03-05 at the Wayback Machine)
  6. ↑ "Том 1. Таблица 2.2 Население КБР по возрастным группам и полу". 2018-10-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-09.
  7. ↑ "Этнокавказ. Национальный состав населения КЧР по переписям 1926—2010 годов". 2018-01-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-26.
  8. ↑ "Муниципальная целевая программа духовно-нравственного развития детей, учащихся и молодёжи Прикубанского муниципального района на 2007—2011 годы". 2019-10-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-26.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Prikuban_rayonu&oldid=6676061"