Planetologiya

Planetologiya — planetləri və onların peyklərini, həmçinin Günəş sistemini və kainatın digər planetlərini öyrənən elmlər kompleksi. Elm mikrometorlardan nəhəng qaz məkanına qədər böyük bir sahəni öyrənir. Planetologiya planet və onların peyklərin fiziki xüsusiyyətlərini, kimyəvi tərkibini, üst quruluşunu və onların formalaşmasını və inkişafını da öyrənir.

Ayın Aristrax kraterinin ABŞ-nin Apollon-15 orbital stansiyasından fotoşəkli.

Ümumi məlumat

Planetologiya fundamental elmlər arası elm olaraq Yer haqqında elmlərdən və astronomiyadan başlanğıc götürür. Bu gün artıq onun özünün sahə elməri vardır. Ora planet geologiyası , fiziki coğrafiya, atmosfer elmləri, nəzəri planetologiya və ekzoplanetlərin tədqiqi daxildir. Eyni zamanda onunla yaxın sahələrdə çalışan kosmos fizikası, astrobiologiua və Günəşin digər planetlərə təsirini öyrənən elmlər də vardır.

Planetologiyanın nəzəri və praktiki sahələri vardır. Yerüstü müşahidələri sonradan kosmik gəmilərin ölçüşu zamanı yoxlana bilir. Həmçinin meteor hissələrini laboratoriyalarda analiz etməklə də nəzəri bilikləri yoxlamaq olur. Ancaq bununla belə planetologiyada kompüter və riyazi modelləşdirilməsi vasitələri böyük rol oynayır.

Planetologiya sahəsinin alimləri astronomiya, fizika və geologiya sahələrini də yaxşı bilməlidirlər. Bu gün dünyanın bir çox universitetlərində planetologiya sahəsində mütəxəssislər hazırlayırlar. Hər il dünyada bu sahəyə dair çoxsaylı elmi konfranslar keçirilir, mövzuya dair jurnallar buraxılır.

Planetologiyanın sahələri

• Planetar astronomiya
• Planetar geologiya
• Geomorfologiya
• Kosmokimya, geokimya, petrologiya
• Geofizika
• Atmosfer elmləri.
• Müqayisəli planetologiya

Həmçinin bax

• Təbiət elmləri
• Astronomiya
• Planet
• Geologiya
• Günəş

Ədəbiyyat

• Астрономия/Мария Аксёнова. — Москва: Аванта+, 1997. — Т. 8 — ISSN 5-89501-008-3 (т. 8)
• Carr, Michael H., Saunders, R. S., Strom, R. G., Wilhelms, D. E. 1984. The Geology of the Terrestrial Planets. NASA.
• Morrison, David. 1994. Exploring Planetary Worlds. W.H. Freeman.
• Basilevsky, A. T.,& J. W. Head (1995): Regional and global stratigraphy of Venus: a preliminary assessment and implications for the geological history of Venus Planetary and Space Science 43/12, pp. 1523–1553
• Frey, H. V., E. L. Frey, W. K. Hartmann & K. L. T. Tanaka (2003): Evidence for buried "Pre-Noachian" crust pre-dating the oldest observed surface units on Mars Lunar and Planetary Science XXXIV 1848
• Gradstein, F. M., James G. Ogg, Alan G. Smith, Wouter Bleeker & Lucas J. Lourens (2004): A new Geologic Time Scale, with special reference to Precambrian and Neogene Episodes, Vol. 27, no. 2.
• Hartman, W. K. (2005): Moons and Planets. 5th Edition. Thomson Brooks/Cole.
• Head J. W. & Basilevsky, A. T (1999): A model for the geological history of Venus from stratigraphic relationship: comparison geophysical mechanisms LPSC XXX #1390
• Scott, D. H. & Tanaka, K. L. (1986): Geological Map of the Western Equatorial Region of Mars (1:15,000,000), USGS.
• Shoemaker, E.M., & Hackman, R.J., (1962):, Stratigraphic basis for a lunar time scale, in Kopal, Zdenek, and Mikhailov, Z.K., eds., (1960): The Moon — Intern. Astronom. Union Symposium 14, Leningrad, 1960, Proc.: New York, Academic Press, p. 289–300.
• Tanaka K. L. (ed.) (1994): The Venus Geologic Mappers’ Handbook. Second Edition. Open–File Report 94–438 NASA.
• Tanaka K. L. 2001: The Stratigraphy of Mars LPSC 32, #1695, http://www.lpi.usra.edu/meetings/lpsc2001/pdf/1695.pdf
• Wagner R. J., U. Wolf, & G. Neukum (2002): Time-stratigraphy and impact cratering chronology of Mercury. Lunar and Planetary Science XXXIII 1575
• Wilhelms D. (1987): Geologic History of the Moon, US Geological Survey Professional Paper 1348, http://ser.sese.asu.edu/GHM/
• Wilhelms D. E.& McCauley J. F. (1971): Geologic Map of the Near Side of the Moon. USGS Maps No. I-703, Washington;