Ağıl fəlsəfəsi

Beynin frenoloji xəritələşdirilməsi - frenologiya zehni funksiyaları beynin müəyyən hissələri ilə əlaqələndirmək üçün ilk cəhdlərdən biri idi, halbuki indi böyük ölçüdə nüfuzdan düşmüşdür.

Ağıl fəlsəfəsi — mövzusu ağlın təbiəti, o cümlədən ağlın fiziki reallıq ilə nisbəti olan fəlsəfi fənn.

XIX əsrdə Artur Şopenhauer ağlı «Kainatın əngəli» adlandırmış, onun insan biliyinin ən qaranlıq hissəsi olduğunu vurğulamışdır. Ağıl fəlsəfəsi XX əsrdə ən populyar mövzulardan birinə çevrilmişdir. Bu mövzu haqqında hər il çoxlu ədəbiyyat nümunələri nəşr olunurdu. Müasir ABŞ filosofu Riçard Rorti bildirmişdir ki, təfəkkür fəlsəfəsi indiki dövrdə əlverişli olan tək fəlsəfi fənndir.

Ağıl fəlsəfəsi antik dövrə qədər gedib çıxır. Platon və Aristotel dualizmin ilk mütəfəkkirlərindəndir, çünki onlar düşünürdülər ki, ağıl materiyadan ayrı bir ontoloji reallıqdır. Monizm ənənəsinin kökündə başqa bir qədim yunan filosofu olan Parmenid dayanır. O, iddia edirdi ki, varlıq və ağıl birdir. Dualizm Qərb fəlsəfəsinə 17-ci əsrdə Rene Dekart sayəsində daxil oldu. Dekart kimi substansiya dualistləri ağılın müstəqil mövcud olan substansiya olduğunu iddia edirdilər, xüsusiyyət dualistləri isə ağılın beyində üzə çıxan və beyinə reduksiya edilə bilməyən bir sıra müstəqil xüsusiyyətlər olduğunu, ancaq ayrı bir substansiya olmadığını müdafiə edirlər. Spinoza, Lokk və Yum kimi modern dövrün filosoflarının toxunduğu ən əhəmiyyətli mövzulardan birinə çevrilir.

Mənbə

Ədəbiyyat

• The London Philosophy Study Guide offers many suggestions on what to read, depending on the student's familiarity with the subject: Philosophy of Mind
• AL Engleman "Expressions: A Philosophy of Mind" (CafePress, 2005)
• Richard Rorty, Philosophy and the Mirror of Nature (Princeton, 1980), p. 120, 125.
• Pedro Jesús Teruel, Mente, cerebro y antropología en Kant (Madrid, 2008). ISBN 978-84-309-4688-4.
• David J. Ungs, Better than one; how we each have two minds (London, 2004). ISBN 978-1-78220-173-1
• Alfred North Whitehead Science and the Modern World (1925; reprinted London, 1985), pp. 68–70.
• Edwin Burtt The Metaphysical Foundations of Modern Physical Science, 2nd ed. (London, 1932), pp. 318–19.
• Felix Deutsch (ed.) On the Mysterious Leap from the Mind to the Body (New York, 1959).
• Herbert Feigl The "Mental" and the "Physical": The Essay and a Postscript (1967), in H. Feigl et al., (eds.), Minnesota Studies in the Philosophy of Science (Minneapolis, 1958), Vol. 2, pp. 370–497, at p. 373.
• Nap Mabaquiao, Jr., Mind, Science and Computation (with foreword by Tim Crane). Manila: De La Salle University Publishing House, 2012.
• Celia Green The Lost Cause: Causation and the Mind–Body Problem. (Oxford: Oxford Forum, 2003). Applies a sceptical view on causality to the problems of interactionism.
• Gyatso, Geshe Kelsang Gyatso, Understanding the Mind: The Nature and Power of the Mind, Tharpa Publications (2nd. ed., 1997) ISBN 978-0-948006-78-4
• Gerhard Medicus. Being Human – Bridging the Gap between the Sciences of Body and Mind. Berlin (2015): VWB
• Scott Robert Sehon, Teleological Realism: Mind, Agency and Explanation. Cambridge: MIT University Press, 2005.
• Trnka, Radek; Kuška, Martin; Čábelková, Inna. (2018). Creativity, emergence of novelty, and spontaneous symmetry breaking. SGEM Conference Proceedings, 2.1: 203–210. doi:10.5593/sgemsocial2018h/21/s06.025. ISBN 978-619-7408-31-7.

Xarici keçidlər

• Guide to Philosophy of Mind, compiled by David Chalmers.
• MindPapers: A Bibliography of the Philosophy of Mind and the Science of Consciousness, compiled by David Chalmers (Editor) & David Bourget (Assistant Editor).
• Dictionary of Philosophy of Mind, edited by Chris Eliasmith.
• An Introduction to the Philosophy of Mind, by Paul Newall, aimed at beginners.
• A list of online papers on consciousness and philosophy of mind, compiled by David Chalmers
• Field guide to the Philosophy of Mind
• Mind Field: The Playground of Gods, from the Indian Psychology series by Swami Veda Bharati.