Abaka (bitki)
| Abaka | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||||||
|
XƏTA yuxarı takson/parent parametri göstərilməyib XƏTA ranqı/rang parametrində taksonun ranqı göstərilməyib
|
||||||||||||||||
| Elmi adı | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Abaka və ya Lifli banan[1] ( isp. abacá, taqal abaka [2] ; lat. Músa téxtilis) - banankimilər fəsiləsindən çoxillik ot bitkisi; tropik ölkələrdə lif almaq məqsədilə becərilir. Vətəni Filippin adalarıdır. Abakaya Manila kəndiri (lifi) də deyilir.[3]
İspanların lif ixrac etmək məqsədi ilə becərilməsini təşkil etdikləri 1768 -ci ildən bəri bu bitki avropalıların həyatına qədəm qoydu. Abakanı ilk olaraq yalnız Filippin becərilirdi, 1920-ci ildən bu yana isə İndoneziya, eləcə də Mərkəzi Amerikada (Kosta Rika, Honduras) istifadə olunur. Bitkinin lifli hissəsi 18-24 ayda yetişir, bundan sonra lif qabıqdan təmizlənir, günəşdə qurudulur və əlavə emal olunmadan və hətta əyirilmədən istifadə edilə bilər .
Taksonomiya[redaktə | mənbəni redaktə et]
Musa textilis Née, 1801, Anales de Ciencias Naturales 4: 123.
Sinonimlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Musa abaca Perr. nom. inval.
- Musa amboinensis Miq.
- Musa mindanaensis Miq.
- Musa textilis var. amboinensis (Miq.) Baker
- Musa tikap Warb.
- Musa troglodytarum var. textoria Blanco
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qeydlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Гиляров, 1986
- ↑ БСЭ, 1969
- ↑ Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 1-ci cild: A – Argelander (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2009. 608 səh. ISBN 978-9952-441-02-4.
Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Musa textilis // Ботанический словарь / сост. Н. И. Анненков. — СПб.: Тип. Имп. АН, 1878. — XXI + 645 с.
- Биологический энциклопедический словарь / Гл. ред. М. С. Гиляров; Редкол.: А. А. Баев, Г. Г. Винберг, Г. А. Заварзин и др. — М. : Сов. энциклопедия, 1986. — С. 7. — 831 с. — 100 000 экз.
- Abaka // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] (3-е изд.). М.: Советская энциклопедия. гл. ред.: А. М. Прохоров. 1969–1978. ст. 1.
- Вульф Е. В., Малеева О. Ф. Musa textilis Nee - Банан текстильный, Абака // Мировые ресурсы полезных растений: пищевые, кормовые, лекарственные и др. / отв. ред. Ф. Х. Бахтеев; БИН АН СССР. — Л.: Наука, 1969. — 566 с. — 7500 экз.