Akim Cemilyev

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Akim Əbdürrəhman oğlu Cemilyev
krımtat. Akim Abdurahman oğlu Cemilev, Аким Абдурахман огълу Джемилев
Doğum tarixi 9 may 1918(1918-05-09)
Vəfat tarixi 11 dekabr 2001(2001-12-11) (83 yaşında)
Vəfat yeri
Vətəndaşlığı SSRİ SSRİ Ukrayna Ukrayna
Fəaliyyəti baletmeyster, rəqqas, xoreoqraf
Teatr Krım Tatar Akademik Musiqi və Dram Teatrı
Mükafatları "Qırmızı ulduz" ordeni "İgidliyə görə" medalı "Döyüş xidmətlərinə görə" medalı

Akim Əbdürrəhman oğlu Cemilyev (krımtat. Akim Abdurahman oğlu Cemilev, Аким Абдурахман огълу Джемилев; 9 may 1918 – 11 dekabr 2001, Simferopol) — Krım Tatar xoreoqrafı, rəqqası və ictimai xadimi. Krım tatarların milli hərəkatının fəal üzvü. Böyük Vətən müharibəsi iştirakşısı. Ukraynanın əməkdar artisti (1994).

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

9 may 1918-ci ildə Küçük-Uzən kəndində anadan olub. 1933-cü ildə atası, kənd sovetinin sədri, Simferopolda Qujtransportun müdiri vəzifəsinə gətirildi. Akim fabrik məktəbinə daxil oldu və eyni zamanda istehlakçı kooperasiya klubunun rəqs ansamblına qoşuldu.[1] Müasir krım tatar xoreoqrafiyasının banisi Hüseyn Baqqalın şagirdi olub.[2]

1936-cı ildə Krım Tatar Opera və Balet Teatrının Krım Dövlət Rəqs Ansamblının solisti oldu. Krım tatar rəqsləri - "Ağır-ava", "Çoban-oyunu", "Haitarma" və SSRİ-nin müxtəlif xalqlarının rəqslərini ifa etmişdir. Moskvada SSRİ xalqlarının yaradıcılıq festivalının laureatı (1938) olmuşdur.[3] Krımın Yalta Şərq Rəqs Ansamblında, Krım Dram Teatrında və Opera və Balet Teatrında rəqs etmişdir.

1940-cı ildə orduya çağırıldı. Böyük Vətən müharibəsi illərində artilleriya qoşunlarında topçu kimi xidmət etmişdir.[4] Baş çavuş rütbəsinə yüksəlmişdir. Stalinqrad və Kursk döyüşlərində iştirak etmişdir. Belqorod, Xarkov, Aleksandriya və Kirovoqradı azad edib. Viktor Qudimenko və Nusret Şabanovla birlikdə 1945-ci ilin sentyabrında Praqa Luzern Teatrında qələbə konsertini hazırlayıb. 1946-cı ilin yazında ordudan tərxis olundu, həyat yoldaşının tibb bacısı olduğu Qorlivkaya getdi.[3]

Onunla birlikdə 1944-cü ildə qohumlarının deportasiya edildiyi Özbəkistan SSR-in Yanqıyol şəhərinə köçdü.[1] Yanqıyol Daşkənd Regional Teatrının solisti işləmişdir. Şəhərin yağ və pambıq emalı zavodlarında həvəskar sənət qruplarının yaradılmasında iştirak etmişdir.[3]

1956-cı ildə 1976-cı ildən bəri baletmeysteri olduğu Daşkənd dövlət "Qaytarma" ansamblında işləməyə başladı. 1980-ci ildə Novorossiyskə köçdü və burada Krım tatar rəqslərini ifa edən bir ansambl yaratdı. Qaytarma ansamblı kitabının müəllifidir.[1][2]. Автор книги «Танцы ансамбля „Хайтарма“» (1984)[5]

Akim Cemilyev Krım Tatar milli hərəkatının işində aktiv fəaliyyət göstərmişdir.[3] 1988-ci ildə uzun mübarizədən sonra Simferopola qayıtmağa müvəffəq olmuşdur. 1989-1993-cü illərdə Cəmilyev Krım Tatar Akademik Musiqi və Dram Teatrıda baletmeyster kimi çalışmışdır.[2]

Akim Cemilyev 11 dekabr 2001-ci ildə Simferopolda vəfat etmişdir. Vəsiyyətinə uyğun elə orda da dəfn edilmişdir.

Mükafatları və fəxri adları[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xatirəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

26 May 2013-cü ildə Maloreçenski kənd sovetinin iclasının qərarı ilə Cemilyevin doğma kəndində onun şərəfinə xatirə abidəsi qoyuldu.[8].

2018-ci ildə Cemilyevin yüz illiyi şərəfinə, Krım Tatar Akademik Musiqi və Dram Teatrında onun xatirəsinə yaradıcılıq gecəsi keçirildi.[9] 2019-cu ildə Millet TV kanalı Sapun-dağda Cemilyevin tank üzərində rəqs etdiyini göstərən bir epizod çəkdi.[4] Akim Cemilyevin oğlu tərəfindən təhvil verilən arxivi Krım Tatar Mədəni və Tarixi İrs Muzeyində saxlanılır.[5]

Ailəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Oğlu - Eldar Akim oğlu Cemilyev.[3]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 3 Чилингирова Гульнара. "Аким ДЖЕМИЛЕВ: Танец его Победы". Голос Крыма. 2018-07-27. 2020-06-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-18.
  2. ↑ 1 2 3 4 "Аким ДЖЕМИЛЕВ (1918-2001), балетмейстера". Республиканская крымскотатарская библиотека им. И. Гаспринского. 2016-09-07. 2020-06-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-18.
  3. ↑ 1 2 3 4 5 Бекирова Гульнара. "Аким Джемилев". Крым.Реалии. 2015-11-18. 2020-06-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-18.
  4. ↑ 1 2 "На Сапун-горе снимали фильм о ветеране Великой Отечественной Акиме Джемилеве". Вести Севастополь. 2019-07-14. 2020-06-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-18.
  5. ↑ 1 2 "Выражаем благодарность Джемилеву Эльдару Акимовичу". ГБУРК Крымскотатарский музей культурно-исторического наследия. 2018-07-06. 2020-06-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-18.
  6. ↑ 1 2 3 Федоров Федор. "Другой Джемилев: как крымский хореограф сплясал на развалинах Берлина". crimea.mk.ru. 2016-11-01. 2020-06-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-18.
  7. ↑ "в электронном банке документов «Подвиг народа»". 2012-02-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-25.
  8. ↑ "У Криму вандали осквернили пам'ятник Акіму Джемільову і розмалювали свастиками школу". tyzhden.ua (ukrayna). 2014-04-09. 2020-06-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-18.
  9. ↑ "Жизнь, отданная танцу — Министерство культуры республики Крым". 2020-06-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-18.

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Урсу Д. П. Деятели крымскотатарской культуры (1921—1944 гг.), с. 112—113
  • Кулик О. Нездоланний Аким // Урядовий кур’єр. — 2004. — 17 квітня. — С. 8-9.
  • Усеинова Гульнара. Он сотворял чарующие танцы // Голос Крыма (2008).

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Akim_Cemilyev&oldid=7525835"