Altay (şəhər)

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Altay
اَلْتَىْ
47°49′37″ şm. e. 88°07′51″ ş. u.
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Sahəsi
  • 10.825,67 km²
Mərkəzin hündürlüyü 887 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 190.064 nəf. (2010)
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu +86 906
Poçt indeksi 836500
Nəqliyyat kodu 新H
Digər
alt.gov.cn
Xəritəni göstər/gizlə
Altay xəritədə
Altay
Altay
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar


Altay şəhəri (uyğ. قۇمۇل, Altay shehiri; çin. 阿勒泰市, Pinyin: Ālètài) — Çinin Sintszyan-Uyğur Muxtar rayonunun İli-Qazax Muxtar dairəsində yerləşən bir şəhərdir.

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Verilən digər adlar: Chenghwasze, Altay-Sharasume, Cheng-hua-sze, Sharasume, A-lo-t'ai-chen, Chenghwa, A-shan, A-lo-t'ai, Tulta, Ch'eng-hua, Çenxua, Ç'eng-hua-ssu, A-lo-t'ai-hsien, T'u-lo-t'a, A-le-t'ai, Ch'eng-hua-hsien, A-erh- t'ai, Shara-Sumu və Altay.[1]

Kobdan Hebei-Amban-ın Altay bölgələrindəki köçərilərə nəzarət etməkdə çətinlik çəkdiyindən, 20-ci əsrin əvvəllərində başında müstəqil bir amban ilə yeni bir bölgə yaratmaq təklifi ilə Pekinə üz tutdu. Təklif qəbul edildi və 1908-ci ildə yeni qubernatorun iqamətgahı olaraq Cungar monastırı Şara-sume (Çin. 承 化寺 p p all all all all all p p) yerində bir qala inşa edildi. Monastır və qala ətrafında tədricən bir qəsəbə böyüdü. Chenghua County (承 化 县) 1921-ci ildə yaranmışdır. 1953-cü ildə Atai County (阿泰 у), 1954-cü ildə Altay County (阿勒泰 县) adlandırıldı. 17 noyabr 1984-cü ildə Altay County bir şəhər mahalına çevrildi [1].

2011-ci ilin dekabr ayında Beitun kəndi şəhər rayonundan ayrıldı və Sincan Uyğur Muxtar Vilayətinin hökumətinə tabe oldu, alt rayon səviyyəsində bir şəhər oldu.

Yerləşdiyi bölgə[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qərbdə Burçin rayonu, şimalda Monqolustan, şərqcənubda Burultokay rayonu ilə həmsərhəddir.

Burada Çemur Çek qəbirlərə rast gəlinir. Mütəxəssislərin fikrincə, burada ucaldılmış daş heykəllər və sarkofaqlar, eramızın VI əsrində yaşamış Göytürk xaqanına aiddir.[2]

İqtisadiyyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yerli əhali heyvandarlıq, maldarlıq, at, qoyun yetişdirməklə məşğuldur. Bitkiçilik buğda, qarğıdalı, şəkər çuğunduru, düyü, kətandan ibarətdir.

Əvvəlcə maşınqayırma ilə yanaşı dəri, yun, pambıq, şəkər, heyvan məhsullarının emalı, taxıl və qida sənayesi ilə əlaqəli olan elektrik sənayesi inkişaf etmişdir. Altay meşə ehtiyatları ilə zəngindir, meşələr arıq, Sibir larch və s.

İqlimi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şəhərin sərt Kontinental iqlimi vardır.

Altay şəhərinin iqlim cədvəli

(1961-1990)

Aylar Yanvar Fevral Mart Aprel May İyun İyul Avqust Sentyabr Oktyabr Noyabr Dekabr
Havanın ortalama ən yüksək dərəcsi -0.9 -8.1 0.4 13.6 21.7 26.7 28.2 26.9 21.2 11.6 0.5 -7.8
Havanın ortalama mənfi dərəcəsi -21.8 -20.7 -11.0 1.7 8.7 13.4 15.2 13.4 8.0 0.8 -9.5 -18.7
Ortalama Yağış miqdarı 11.5 9.7 8.7 10.9 18.1 14.2 22.0 13.6 15.4 16.6 19.0 15.6
Ortalama yağışlı günləri 2.9 2.7 2.4 2.5 3.6 3.2 4.1 2.9 3.1 3.5 4.3 4.2
Mənbə: Hong-Kong Gözlemevi Arxivləşdirilib 2008-01-27 at the Wayback Machine

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. "Altay, China Page". 2008-08-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-21.
  2. Duvarları taş veya tuğladan, üstü taş bir kapakla örtülü mezar. Güncel Türkçe Sözlük