Ammonius Sakkas

Ammónius Sákkas (yunanca Ἀμμώνιος Σακκᾶς, latınca Ammonius Saccas; 175—242, İsgəndəriyyə) — yunan filosofu, Plotinin və Origenin müəllimi. Neoplatonizmin yaradıcısı sayılır.

Ammonius Sakkas
q.yun. Ἀμμώνιος Σακκάς
Doğum tarixi	175(175-Şablondakı doğum və ya ölüm tarixində texniki yanlışlıq var!-00)
Vəfat tarixi	242(242-Şablondakı doğum və ya ölüm tarixində texniki yanlışlıq var!-00)
Vəfat yeri	İsgəndəriyyə, Egypt[d], Roma İmperiyası
Vətəndaşlığı	Qədim Roma
Dövr	Qədim Roma
İstiqaməti	Antik fəlsəfə
Əsas maraqları	fəlsəfə
Təsir edib	Plotin, Origen, Porfirius, Yamblik.
Məktəbi	Neoplatonizm

Antik fəlsəfə

Yunan fəlsəfəöncəsi dövrü (e. ə. VII yüzilliyə qədər) Orfizm • Homer • Hesiod • Ferekid • Yeddi yunan müdriki • Epixarm

Qədim yunan fəlsəfəsi (e. ə. VII - IV yüzilliklər) Milet məktəbi Fales • Anaksimandr • Anaksimen Elea məktəbi Ksenofan • Parmenid • Zenon • Melissus Müstəqil filosoflar Heraklit • Anaksaqor • Empedokl Pifaqorçular Pifaqor • Filolaus • Hippasus • Arxitas • Alkmeon Qədim yunan atomçuları Levkipp • Demokrit Sofistlər "Böyük" sofistlər → Protaqor • Prodikus • Qorqias • Hippias "Kiçik" sofistlər → Trasimaxus • Likofron • Kritius • Alkidamas Klassik yunan fəlsəfəsi 1. Sokrat və sokratçılar: Kiniklər → Antisfen • Diogen • Bion Boristenes • Kerkidas • Kratet və Hipparxia Kirenaçılar → Aristipp • Hegesias • Annikeris • Teodorus • Evhemerus Meqaraçılar → Evklides • Stilpon • Evbulides • Diodorus Kronus Eretriyaçılar → Elidalı Fedon • Eretriyalı Menedem 2. Platon və erkən platonçular: Spevsippus • Ksenokrates • Polemon • Krates • Heraklides • Eudoksus • Arkesilaus 3. Aristotel və erkən peripatetiklər: Teofrastus • Evdemus • Straton • Dikearxus • Aristarxus • Demetrius • Aristoksenus

Ellinizm dövrünün fəlsəfəsi (e. ə. IV - I yüzilliklər) Skeptisizm Pirron • Enesidemus • Aqrippa Epikürçülük Epikür • Lukretius Peripatetizm Rodoslu Andronikus Platonizm Karneades • Kliptomaxus • Filon Larissalı Stoaçılıq Erkən dövr → Kitiyalı Zenon • Xrisippus • Kleantes Orta dövr → Panetius • Posidonius

Qədim Roma dovrünün fəlsəfəsi I - V yüzilliklər Skeptisizm Sekst Empirik Stoaçılıq Seneka • Epiktet • Mark_Avreli  • Siseron Peripatetizm Afrodisialı Aleksandr Orta platonizm Alkinous • Apuleyus • Qalen • Plutarx • Maksim • Filon • Selsus • Teon Neoplatonizm Roma məktəbi → Ammonius Sakkas • Plotin • Porfirius • Amelius Apameya məktəbi → Yamblix • Sopater Perqama məktəbi → Sallustius • Yulian Avqust Afina məktəbi → Afinalı Plutarx • Proklus • Marinus • Simplikius • Damaskius İskəndəriyyə məktəbi → Hierokles • Hipatia • İoann Filoponus Antik dini təlimlər Qnostisizm • Hermetizm • Mitraizm Neopifaqorçuluq → Apollonius • Nikomaxus • Numenius • Moderatus Erkən Xristian fəlsəfəsi Klement • Origen • Avqustin Avrelius • Boesius • Saxta Dionisius Areopagit

Həyatı və fəlsəfəsi

O, xristian ailəsində tərbiyə almışdır. Sonra isə Xristianlıqdan imtina etmiş, antik fəlsəfi irsi əsasında öz fəlsəfəsini irəli sürmüşdür. Ancaq, Ammoniusdan heç bir yazılı ədəbiyyatın qalmadığına görə onun fəlsəfi fikirlərini bərpa etmək çox çətin olmuşdur.

Ammoniusun bir sıra tanınmış öyrənciləri olmuşdur. Onların arasında Plotin və tanınmış xristian ilahiyyatçısı Origen də olmuşdurlar.

Məlumdur ki, Ammonius bədən və ruh haqqında dualist fikirləri irəli sürmüşdür. Onun fikrincə bədəndə cisimsiz ruh vardır, o bədənin təbiətindən fərqlidir və maddə deyildir. Ruh yuxuda ya da insanın dərin düşüncələrə qapandığı zaman bədəndən müvəqqəti ayrıla bilər. Ammonius və onun öyrənciləri ilk dəfə “teosofiya” sözünü işlətməyə başlamış və bu anlayışı təlim halına gətirmişdirlər. Bu təlimin vasitəsi ilə Ammonius bütün dinlər və inancları birləşdirmək istəmişdir.

Mənbə

• Aydın Əlizadə (2016). Antik fəlsəfə tarixi. 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC, s. 255. ISBN 5-89968-061-X. 2016 tarixində arxivləşdirilib. 2016-08-16 tarixində istifadə olunub.

Ədəbiyyat

• Aydın Əlizadə (2016). Antik fəlsəfə tarixi. 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC, s. 255. ISBN 5-89968-061-X. 2016 tarixində arxivləşdirilib. 2016-08-16 tarixində istifadə olunub.
• Armstrong, A., (1967), The Cambridge History of Later Greek and Early Medieval Philosophy, Cambridge University Press, pp. 196–200.
• Karamanolis, G., (2006), Plato and Aristotle in Agreement?: Platonists on Aristotle from Antiochus to Porphyry, Oxford University Press, pp. 191–215.
• Reale, G., (1990), A History of Ancient Philosophy IV: The Schools of the Imperial Age, SUNY Press, pp. 297–303.
• Асмус В. Ф. Античная философия. — M: Высшая школа, 1998.

Xarici bağlantılar

• Porphyry, Against the Christians (2004). Fragments.
• The Reaction to the Bible in Paganism
• Origen - Internet Encyclopedia of Philosophy

Həmçinin bax

• Neoplatonizm