Andrey Tupolev

Andrey Tupolev
rus. Андрей Николаевич Туполев
SSRİ aviasiyasının baş konstruktoru
1956 – 1972
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	10 noyabr 1888
Doğum yeri	Tver quberniyası, Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi	23 dekabr 1972 (84 yaşında)
Vəfat yeri	Moskva, SSRİ
Dəfn yeri	Novodeviçye qəbiristanlığı
Partiya	partiyasız
Təhsili	Bauman adına Moskva Dövlət Texniki Universiteti (1908–1918)
Fəaliyyəti	siyasətçi, mühəndis, iş adamı, pilot
Atası	Nikolay İvanoviç Tupolev
Anası	Anna Vasilyevna Tupoleva
Həyat yoldaşı	Yuliya Nikolayevna Tupoleva
Hərbi xidmət
Mənsubiyyəti	Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı
Döyüşlər	Böyük Vətən müharibəsi
Rütbəsi	general-polkovnik (1968)
Elmi fəaliyyəti
Elmi dərəcəsi	texnika elmləri doktoru
Elmi adı	SSRİ EA-nın həqiqi üzvləri[d] (1953)
Təltifləri
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Andrey Nikolayeviç Tupolev (rus. Андрей Николаевич Туполев; d. 10 noyabr 1888, Pustomazovo kəndi, Tver quberniyası, Rusiya imperiyası) — 23 dekabr 1972, Moskva, SSRİ) — SSRİ aviakonstruktoru, Üçqat Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (1945, 1957, 1972), General-polkovnik-mühəndis (1968), texniki elmlər doktoru.

Həyatı

Andrey Tupolev 10 noyabr 1888-ci ildə Tver quberniyasının Pustomazovo kəndində anadan olmuşdur. 1918-ci ildə Moskva Ali Texniki Məktəbini bitirdikdən sonra N.Y.Jukovski ilə birlikdə Mərkəzi Aerodinamika İnstitutunun təşkilində iştirak etmişdir. Tupolevin rəhbərliyi ilə 100-dən artıq müxtəlif tipli təyyarə yaradılmışdır. Onun təyyarələrində 78 dünya rekordu qazanılmış, 28 nadir uçuş başa çatdırılmışdır. Böyük Vətən Müharibəsində Tupolevin təyyarələrindən geniş istifadə olunmuşdur. Müharibədən sonra da Tupolevin rəhbərliyi ilə bir sıra hərbi və mülki təyyarələr, o cümlədən 1-ci sovet reaktiv bombardmançı təyyarəsi Tu-12 (1947), Tu-16, 1-ci sovet reaktiv sərnişin təyyarəsi Tu-104 (1954), həmçinin Tu-114, Tu-124, Tu-134, Tu-154 təyyarələri işlənib hazırlanmışdır. Tupolev Böyük Britaniya Kral Aviasiya Cəmiyyətinin (1970) və Amerika Aviasiya və Kosmonavtika İnstitutunun (1971) fəxri üzvü olmuşdur. Andrey Tupolev 1972-ci ildə Moskvada vəfat etmişdir.

Mükafatları

• Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (1945, 1957, 1972)
• 8 dəfə "Lenin" ordeni (1933, 1945, 1947, 1949, 1949, 1953, 1958, 1968
• "Oktyabr inqilabı" ordeni (1971)
• "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni (1927, 1933)
• Qırmızı Ulduz ordeni (1933)
• II dərəcəli Suvorov ordeni (1944)
• Vətən Müharibəsi Ordeni (1943)
• "Şərəf nişanı" ordeni (1936)
• SSRİ dövlət mükafatı (1972)
• Lenin mükafatı (1957)
• Stalin mükafatı (1943, 1948, 1949, 1952).

Ədəbiyyat

• Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. IX ҹилд: Спутник—Фронтон. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1986. С. 379.
• Рябчиков Е., Магид А., Становление, М., 1978.
• Пономарев А.Н., Советские авиационные конструкторы, 2 изд., М., 1980.
• Кербер Л. Л. Ту — человек и самолёт. — М.: Советская Россия, 1973. — 288, [48] с. — (Люди Советской России). — 50 000 экз. (в пер.)
• Бодрихин Н. Г. Туполев. — Молодая гвардия. — М., 2011. — 456 с. — (ЖЗЛ). — ISBN 978-5-235-03439-6.
• «С. П. Королёв. Энциклопедия жизни и творчества» — под редакцией В. А. Лопота, РКК «Энергия» им. С. П. Королёва, 2014 г. ISBN 978-5-906674-04-3