Paradoksal süsən

Vikipediya, azad ensiklopediya
(Anna süsəni səhifəsindən istiqamətləndirilmişdir)
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Paradoksal süsən
Elmi təsnifat
Beynəlxalq elmi adı
  • Iris paradoxa

Paradoksal süsən (lat. Iris paradoxa) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin süsənkimilər fəsiləsinin süsən cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və status "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir –VU B1ab (iii) + 2ab (iii). Azərbaycanın nadir növüdür.

Qısa morfoloji təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çoxillik ot bitkisidir. Kökümsovu qısa, sürünən, gövdə 7-18 (23) sm, 1 iri təpə çiçəyi var. Yarpaqlar boz-göyümtül, dar-xətvari, 3-5 mm enindədir. Təpə yarpaqları otvari-pərdəlidir, neştərşəkilli—sivridir. Çiçəkyanlığının borucuğu yumurtalıqdan qısadır. Çiçəkyanlığının xarici tərəfi üfüqi genişlənmiş, xətvari, kürəkşəkill, 3-4 sm uzunluğunda, 10-12 mm enində, qara—bənövşəyi, yuxarı tərəfdə bir qədər parlaq zolaq var. Tozcuq mavi, qutucuq oval və ya ellipsivari 3 tilli, itidir, 5-7 sm uzunluğundadır.

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çiçəkləmə dövrü aprel, meyvə əmələgətirmə may ayına təsadüf edir. Kökümsov və toxum vasitəsilə çoxalır. Aşağı dağ qurşağında quru, daşlı yamaclarda yayılmışdır. Kseromezofitdir. Geofit bəzək bitkisidir.

Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kiçik Qafqazın cənubu, Naxçıvanın dağlıq hissəsi (Vəlidağ və Dəhnə dağları ərazisində), Kür düzənliyi.

Sayı və tendensiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Populyasiyalarına nadir rast gəlinir, azalma tendensiyası müşahidə olunur.

Məhdudlaşdırıcı amillər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Antropogen amillər (növün bəzək bitkisi kimi yığılması, otarılma, tapdalanma) və iqlimin dəyişilməsi.

Mühafizə tədbirləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xüsusi mühafizə tədbirləri hazırda aparılmır. Yayılma yerlərində antropogen təsiri azaltmaq məqsədilə yasaqlıqların təşkili, populyasiya səviyyəsində genetik tədqiqi, soğanaq və toxumlarının toxum bankında saxlanılması vacibdir. 

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]