Apti Bisultanov
| Apti Bisultanov | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 1 sentyabr 1959 (64 yaş) |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | şair, yazıçı |
| Fəaliyyət illəri | 1983-cü ildən |
| Əsərlərinin dili | Çeçen dili |
| İstiqamət | realizm |
Apti Dibayeviç Bisultanov (çeç. Бисулта́нов, Апти́ Диба́евич; 1 sentyabr 1959) — müasir çeçen şairi, filoloq, dosent. Beynəlxalq PEN klubunun üzvü və Rusiya-Finlandiya PEN klubunun fəxri üzvü. Bisultanov Çeçen İçkeriya Respublikasının sosial məsələlər üzrə keçmiş baş nazirin müavini olub.[1][2]
Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Apti Bisultanov 1959-cu ildə Çeçenistanın Urus-Martan rayonunun Göy-Çu kəndində anadan olub. 1983-cü ildə Çeçenistan-İnquş Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsini bitirmiş, bundan sonra bir il universitetdə müəllim kimi fəaliyyətini davam etdirmişdir. Sonra ədəbi fəaliyyətə başlamışdır. Apti Bisultanov 1982–1984-cü illərdə çeçen uşaqları üçün "Stelagad" (Göy qurşağı) jurnalında çalışıb. 1986-cı ildə "Noh — Tske — Ço" ("Su — Atəş — Ev") adlı ilk şeirlər kitabını nəşr etdirib (məcmuənin adı "çeçenlər ölkəsi" mənasını verən "Noxçiço" sözü ilə uzlaşır). 1988-ci ildə Bisultanov Qroznıdakı Çeçen Kitab Nəşriyyatının redaktoru təyin edilib.
Apti Bisultanov çeçenlərin və inquşların deportasiyası qurbanlarına həsr etdiyi "Xaybaxda yazılmış" şeirinə görə ("Tk'esan İindağI" toplusuna daxildir) 1992-ci ildə İçkeriya Respublikasının Milli Mükafatını almışdır.
1999-cu ildə İçkeriya hökumətində sosial müdafiə naziri təyin edilib. Rusiya hökumətinin Çeçenistana hərbi təcavüzü zamanı döyüşlərdə iştirak etmiş, dağlarda partizanlıq etmək məcburiyyətində qalmışdır. Bisultanov İkinci Çeçenistan müharibəsindən sonra vətəni tərk etməyə məcbur olmuşdur.
Apti Bisultanov mühacirətə getdikdən sonra Avropada məskunlaşmışdır. 2002-ci ilin payızından Berlində yaşayır. Bisultanov Avropada Beynəlxalq Ədəbiyyat Festivalında iştirak etmiş, Mədəniyyət Fondunun elmi işçisi olmuşdur.
A. Bisultanov 2003-cü ildə Rotterdamda bütün xalqların şairləri mükafatını alıb. 2005-ci ildə Leypsiqdə Maks Plank İnstitutunda işləyib. Apti Bisultanov 2006-cı ildə "Reynsberq şəhərinin yazıçısı" fəxri adına layiq görülüb.
Onun şeirlərinin çoxuna musiqilər bəstələnmişdir. Bisultanovun şeirləri rus, alman, türk və fin dillərinə tərcümə edilmişdir.[3] Apti Bisultanov beynəlxalq PEN klubunun üzvü və Rusiya-Finlandiya PEN klubunun fəxri üzvüdür. Hal-hazırda "Langenbroich-də Heinrich-Böll-Haus" təqaüdçüsüdür.
Əsərləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
- "Nox — Tske — Çxo" ("Su — Atəş — Ev") Toplusu — Qroznı, 1986;
- "Tsxa illi" ("Bir əfsanə") toplusu — Qroznı, 1988;
- "Tk'esan IindagI" ("Şimşək kölgəsi") Toplusu — Qroznı, 1991;
- "Şimşək kölgəsi" toplusu (çeçen və alman dillərində ikidilli) — Vyana, 2004.
- Musa Geşayev. Məşhur çeçenlər. — M .: Musaizdat, 2006 .-- T. 3. — S. 550–603. — 608 səh. — 2000 nüsxə.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Berg, Stefan. "Chechnyan Separatist Denied Asylum in Germany: Is Moscow Pulling the Strings?". en:Der Spiegel. 3 March 2007. İstifadə tarixi: 9 October 2010.
- ↑ Berg, Stefan. "Extraditing Chechen Exiles: Germany Has Doubts About Russia's Intentions". en:Der Spiegel. 2 March 2009. 27 May 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 October 2010.
- ↑ [https://web.archive.org/web/20211028073946/https://www.literaturfestival.com/autoren-en/autoren-2005-en/apti-bisultanov?set_language=en Arxivləşdirilib 2021-10-28 at the Wayback Machine Bibliography, Apti Bisultanov [ Chechnya ]]