Araliya
| Araliya | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aralia | |||||||||||||||||
 Tikanlı araliya | |||||||||||||||||
| Elmi təsnifat | |||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
| Elmi adı | |||||||||||||||||
| Aralia L. | |||||||||||||||||
| Sinonimlər | |||||||||||||||||
| Tipik növ | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Araliya (lat. Aralia)[1] - araliyakimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.[2]
Kiçik ağaclar,çox vaxt kollar, yaxud hündür çoxillik otlardır. Yarpaqları lələkvarı bölümlüdür. Çiçəkləri iri süpürgə çiçək qrupunda toplanmışdır. Şərqi və Cənub-Şərqi Asiyada, Şimali Amerikanın cənubunda 40-adək növü məlumdur. Uzaq Şərqdə 3 növü bitir. Kolşəkilli, cüt lələkli, mürəkkəb yarpaqlı, bərk tikanlı ağacdır. Hündür, yaxud Mancuriya Araliyası (A.elata, yaxud A.mandschirica) kolşəkilli ağacdır; dərman bitkisidir. Ürəkvarı Araliya (A.cordata) cinsinin ot növü olub, materik Araliyasına (A.continen talis) yaxındır. Sonuncu iki növ mühafizə edilir. Araliyaların çoxu orijinal dekorativ bitkilərdir. Çox vaxt araliyakimilərin digər cinslərinin növlərini də səhvən Araliya adlandırırlar: məs., gövdəsinin özəyindən kağız hazırlanmasında istifadə edilən Cənubi Çin kolu tetrapanaks; otaq və oranjereya bitkisi kimi becərilən Yaponiya fatsiyası.[3]
Növləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycanın dərman bitkiləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Ürəkvari araliya (Aralia cordata Thunb.)
- Hündür araliya (Aralia elata (Miq.) Seem.)
- Mancuriya araliyası (Aralia mandshurica Rupr. et Maxim.) (= Aralia elata (Miq.) Seem.)
- Şmidt araliyası (Aralia schmidtii Pojark.) (= Aralia cordata Thunb.)
- Aralia apioides Hand.-Mazz.
- Aralia armata (Wall. ex G.Don) Seem.
- Aralia atropurpurea Franch.
- Aralia bicrenata Wooton & Standl.
- Aralia bipinnata Blanco
- Aralia cachemirica Decne.
- Aralia caesia Hand.-Mazz.
- Aralia californica S.Watson
- Aralia castanopsiscola (Hayata) J.Wen
- Aralia chinensis L.
- Aralia continentalis Kitag.
- Aralia cordata Thunb.
- Aralia cordata var. cordata
- Aralia cordata var. sachalinensis (Regel) Nakai
- Aralia dasyphylla Miq.
- Aralia dasyphylloides (Hand.-Mazz.) J.Wen
- Aralia decaisneana Hance
- Aralia delavayi J.Wen
- Aralia echinocaulis Hand.-Mazz.
- Aralia elata (Miq.) Seem.
- Aralia elata var. elata
- Aralia elata var. inermis (Yanagita) J.Wen
- Aralia elata var. mandshurica (Rupr. & Maxim.) J.Wen
- Aralia elata var. ryukyuensis J.Wen
- Aralia elegans C.N.Ho
- Aralia excelsa (Griseb.) J.Wen
- Aralia fargesii Franch.
- Aralia ferox Miq.
- Aralia finlaysoniana (Wall. ex G.Don) Seem.
- Aralia foliolosa Seem. ex C.B.Clarke
- Aralia frodiniana J.Wen
- Aralia gigantea J.Wen
- Aralia gintungensis C.Y.Wu ex K.M.Feng
- Aralia glabra Matsum.
- Aralia glabrifoliolata (C.B.Shang) J.Wen
- Aralia henryi Harms
- Aralia hiepiana J.Wen & Lowry
- Aralia hispida Vent.
- Aralia houheensis W.X.Wang, W.Y.Guo & Y.S.Fu
- Aralia humilis Cav.
- Aralia hypoglauca (C.J.Qi & T.R.Cao) J.Wen & Y.F.Deng
- Aralia kansuensis G.Hoo
- Aralia kingdon-wardii J.Wen, Lowry & Esser
- Aralia laevis J.Wen
- Aralia leschenaultii (DC.) J.Wen
- Aralia lihengiana J.Wen, L.L.Deng & X.C.Shi
- Aralia malabarica Bedd.
- Aralia melanocarpa (H.Lév.) Lauener
- Aralia merrillii C.B.Shang
- Aralia mexicana (C.B.Shang & X.P.Li) Frodin
- Aralia montana Blume
- Aralia nudicaulis L.
- Aralia officinalis Z.Z.Wang
- Aralia parasitica (D.Don) J.Wen
- Aralia plumosa H.L.Li
- Aralia racemosa L.
- Aralia regeliana Marchal
- Aralia rex (Ekman) J.Wen
- Aralia scaberula G.Hoo
- Aralia scopulorum Brandegee
- Aralia searelliana Dunn
- Aralia shangiana J.Wen
- Aralia soratensis Marchal
- Aralia spinifolia Merr.
- Aralia spinosa L.
- Aralia stellata (King) J.Wen
- Aralia stipulata Franch.
- Aralia subcordata (Wall. ex G.Don) J.Wen
- Aralia thomsonii Seem. ex C.B.Clarke
- Aralia tibetana G.Hoo
- Aralia tomentella Franch.
- Aralia undulata Hand.-Mazz.
- Aralia urticifolia Blume ex Miq.
- Aralia verticillata (Dunn) J.Wen
- Aralia vietnamensis Ha
- Aralia warmingiana (Marchal) J.Wen
- Aralia wilsonii Harms
- Aralia yunnanensis Franch.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
- ↑ Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
- ↑ Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 1-ci cild: A – Argelander (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2009. səh. 589. ISBN 978-9952-441-02-4.
Araliya:The Plant List saytında takson barədə məlumat. (ing.)