Araliya
| Araliya | |||||||||||||||||
 Tikanlı araliya | |||||||||||||||||
| Elmi təsnifat | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||
| Elmi adı | |||||||||||||||||
| Aralia L. | |||||||||||||||||
| Sinonimlər | |||||||||||||||||
| Tipik növ | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Araliya (lat. Aralia)[1] - araliyakimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.[2]
Kiçik ağaclar,çox vaxt kollar, yaxud hündür çoxillik otlardır. Yarpaqları lələkvarı bölümlüdür. Çiçəkləri iri süpürgə çiçək qrupunda toplanmışdır. Şərqi və Cənub-Şərqi Asiyada, Şimali Amerikanın cənubunda 40-adək növü məlumdur. Uzaq Şərqdə 3 növü bitir. Kolşəkilli, cüt lələkli, mürəkkəb yarpaqlı, bərk tikanlı ağacdır. Hündür, yaxud Mancuriya Araliyası (A.elata, yaxud A.mandschirica) kolşəkilli ağacdır; dərman bitkisidir. Ürəkvarı Araliya (A.cordata) cinsinin ot növü olub, materik Araliyasına (A.continen talis) yaxındır. Sonuncu iki növ mühafizə edilir. Araliyaların çoxu orijinal dekorativ bitkilərdir. Çox vaxt araliyakimilərin digər cinslərinin növlərini də səhvən Araliya adlandırırlar: məs., gövdəsinin özəyindən kağız hazırlanmasında istifadə edilən Cənubi Çin kolu tetrapanaks; otaq və oranjereya bitkisi kimi becərilən Yaponiya fatsiyası.[3]
Növləri[redaktə | əsas redaktə]
Azərbaycanın dərman bitkiləri[redaktə | əsas redaktə]
- Ürəkvari araliya (Aralia cordata Thunb.)
- Hündür araliya (Aralia elata (Miq.) Seem.)
- Mancuriya araliyası (Aralia mandshurica Rupr. et Maxim.) (= Aralia elata (Miq.) Seem.)
- Şmidt araliyası (Aralia schmidtii Pojark.) (= Aralia cordata Thunb.)
Digər növləri[redaktə | əsas redaktə]
- Aralia dasyphylla
- Aralia spinosa
- Aralia stipulata
- Aralia californica
- Aralia chinensis
- Aralia debilis
- Aralia malabarica
- Aralia nudicaulis
- Aralia racemosa
- Aralia tibetana
- Aralia javanica
Mənbə[redaktə | əsas redaktə]
- ↑ Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
- ↑ Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
- ↑ Araliya // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası : [25 cilddə] / baş red. M. K. Kərimov. — Bakı: “Azərbaycan Milli Ensiklopediyası” Elmi Mərkəzi, 2009. — I cild. — Səhifələrin sayı: 608. — Səh.: 589. — 10 000 nüsx. — ISBN 978-9952-441-02-4.
