Atlantik atnalı yengəci
| Atlantik atnalı yengəci | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Limulus polyphemus | |||||||||||||||||||||||
.jpg) | |||||||||||||||||||||||
| Elmi təsnifat | |||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||
| Elmi adı | |||||||||||||||||||||||
| Limulus polyphemus (Linnaeus, 1758) | |||||||||||||||||||||||
| Sinonimlər | |||||||||||||||||||||||
|
Limulus albus Bosc, 1802
|
|||||||||||||||||||||||
| Mühafizə statusu | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
Atlantik atnalı yengəci (lat. Limulus polyphemus) — Xeliserlilər yarımtipinə, qılıncquyruqlar dəstəsinə daxil olan növ. Meksika körfəzi və Şimali Amerikanın Atlantik sahilləri boyunca yayılmışdır. Bu növ atnalı xərçənglərinin illik köçlərinin əsas istiqaməti Delaver körfəzidir[1].
Anatomiya və fiziologiya[redaktə | əsas redaktə]
Bədən bir prosom (ön və ya yuxarı hissədən) və bir opistosomdan (sırasıyla aşağı və ya arxa), həmçinin bir quyruqdan ibarətdir.
Haqqında[redaktə | əsas redaktə]
Alimlər təkamül haqqında daha çox məlumat əldə etmək üçün Limulus polifemusunu araşdırmışlar. 1967-ci il Tibb Nobel Mükafatı atnalı yengəcinin gözlərinin araşdırılmasına görə verilmişdir.
Həyat tərzi[redaktə | əsas redaktə]
Atnalı yengəci ekosistemdə əhəmiyyətli rol oynayır. Yumurtaları İslandiya qumluqcası kimi sahil dəniz quşları və böyüklər dəniz tısbağaları ilə qida məmnbəyi rolunu oynayır.
Mollyusklar, Həlqəvi qurdlar, digər dəniz onurğasızları və balıqlarla qidalanırlar.
Təkamül[redaktə | əsas redaktə]
Trias və Yura dövründən demək olar ki, dəyişikliyə məruz qalmamışlar. Bunu o dövrlərə aid daşlaşmış atnalı yengəclərinə əsasən demək mümkündür.
İqtisadi dəyəri[redaktə | əsas redaktə]
Qanı tibbdə istifadə olunur. Üstəlik atnalı yengəcləri özləri balıq yemı kimi və elmi məqsədlər üçün istifadə olunur.
Bir zamanlar hindilər atnalı yengəcinin yumurtalarını yeyirdilər.
Qorunması[redaktə | əsas redaktə]
ABŞ[redaktə | əsas redaktə]
Hələ 20-ci əsrin əvvəllərində atnalı yengəclərinin balıq ovuna zərər verdikləri barədə yanlış bir fikir formalaşmışdı. Bu zaman Keyp Kod yarımadasında hər ölü limulus polifemusuna görə 5 sent bir ödəniş edilirdi.
1970-ci illərdən bəri növün sayı azalmaqdadır. 2008-ci ildə atnalı yengəclərinin sayılması və onlarla işləmə qaydalarının hazırlanması üçün böyük bir layihə başladılmışdır.
Meksika[redaktə | əsas redaktə]
1994-cü ildən bəri Yukatan yarımadasıındakı populyasiya Meksika qanunlarına görə nəsli kəsilməkdə olan növ kimi tanınır. 1960-cı illərdən bəri sayıarı azalmaqdadır.
Mənbə[redaktə | əsas redaktə]
- "The Horseshoe Crab: Natural History, Anatomy, Conservation and Current Research". Ecological Research and Development Group. 2003. 24 April 2006 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2006-05-14.
- The Alarming Decrease in Population.
- Biomedical Eye Research.
- Earth Matters Foundation Horseshoe Crab Campaign.
- All about the horseshoe crab.
- The Crabs, The Birds, The Bay. Short film about migrating shorebirds feasting on horseshoe crab eggs in Delaware Bay.
- Blue Blood 3min clip from Nature (TV series)
- Return of the Sandpiper, Abigail Tucker, with photographs by Doug Gritzmacher, Smithsonian magazine, October 2009.
- projectlimulus.org.
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
- ↑ "Horseshoe crab spawning and red knot migration". Delaware Audubon. 2017-02-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-01-16. (#parameter_ignored_suggest)