Aukştaytiya

Etnoqrafik bölgə
Aukştaytiya
lit. Aukštaitija
Aukştaytiya Milli Parkında Ukoyas gölü
Bayraq Gerb
55°43′30″ şm. e. 24°21′50″ ş. u.
Ölkə	Litva
İnzibati mərkəz	Panevejis və ya Utena
Ən böyük şəhəri	Panevejis
Rəqəmsal identifikatorlar
Avtomobil nömrəsi	LT
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Aukştaytiya (lit. Aukštaitija) — Litvanın şimal-şərqində etnoqrafik bölgə. Etnoqrafik və dilçi (dialektoloji) anlamıda Aukştaytiya iki anlayışdır, çünki Aukşaytiya dialekti Aukşaytiya bölgəsindən daha geniş ərazidə danışılır.

Adı

Bölgənin adını qeyd edən ən erkən tarixi sənəd 1294-cü ilə aid olan Peter fon Dusburq yazdığı Prussiya torpağlarının xronikalarıdır. 1420-ci ildə Aukştaytiya sözü Böyük Vitovtun məktubunda qeyd olunur və orda izah olunur ki, o torpağının Jemaytiyadən yüksək olduğundan gəlir.

Coğrafiya

Bölgənin qərbində yerləşən Muşos-Nəmunelis və Nevejis düzənlikləri var. Orda Şventoyi çayı axır. Bölgənin təpəli hissəsi də var. Litvanın göllərinin çoxu bu təpəli hissədə İqnalinanın ətrafında yerləşir. Ölkənin ən dərin (Tauraqnas 50,5 m) və ən böyük (Drukşyay) gölləri də Aukştaytiyada yerləşir. Bölgənin şərqindəki 1300 kv.km. ərazisində uzanan Aukştaytiya Milli Parkının ərazisində 126 göl yerləşir.

Əhali

Aukştaytiyanın böyük hissəsi şərqi Aukştatiya ləhcəsində danışır. Bölgənin qərbi hissəsində (Şyaulyay və Kaunas ətrafları) isə qərbi Aukştatiya ləhcəsində danışılır.

Əhalinin əksəriyyəti katolik Litvalılardır. Visaginas şəhərinin ətrafında əhalinin çoxunu ruslar təşkil edir, Birjay ətrafında isə 10% kalvinist Litvalıların azlığı var. Bundan əlavə, bölgənin müxtəlif hissələrində əski inanan rusların bir neçə kəndləri mövcuddur.

Bölgənin qərbi düzənlikləridə çox sayda fermalar səpələmiş. Təpəli şərqdə isə köhnə üslubda saxlanılmış kəndlər var.

Mətbəx

Aukştaytiya üçün ənənəvi yeməklər müxtəlif fətir və düşpərə növləridir. Bundan əlavə, bölgədə arpa pivəsinin hazırlaması ənənəsi var və burda həmiçinin alma və giləmeyvə şərabları hazırlanır.