Avropa şəhərlərinin latın adları
Antik dövrlə əlaqəli ədəbiyyatda, Latın və ya Qədim Yunan dilində basılan kitablarda, eləcə də 19-cu əsrin ortalarından əvvəl nəşr olunan kitablarda, Latın dilində Avropa şəhərlərinin adlarına həm mətndə, həm də izlərdə rast gəlmək olar. Bəzən bu adlar həm müasir, həm də qədim adlardan əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənə bilər.
Bu cür adlar antik dövrdə şəhərin və ya ətraf ərazinin əsl adını təmsil edə bilər (Vyana — Vindobona, Trir — Treveri, London — Londinium, Bad-Kroytsnax — Cruciniacum). Bir yaşayış məntəqəsi adının qədim mənbələrə görə müəyyən bir bölgədə yerləşdiyi, lakin orta əsr və ya müasir bir şəhərlə dəqiq bir şəkildə təsbit edilə bilməyən bir Latın adı olaraq istifadə edildiyi hallar var. Buna nümunə olaraq "Eblana" (Eblana Portus) adını göstərmək olar. Ptolemeyə görə, İrlandiyanın şərq sahilindəki bir liman və ya yaşayış məntəqəsidir; ədəbiyyatda, tez-tez ya Dublinin özü, ya da Dandalkın ətrafındakı latın adı olaraq istifadə olunurdu.
Antik dövrdə şəhərin həqiqi adı orta əsrlərdə qəbul edilmiş addan fərqlənə bilər. Məsələn, Leidenin Lugdunum Batavorum qəsəbəsi ilə eyniləşdirilməsi şübhə doğurur: Lugdun olduqca müasir Katveykin yerində idi, lakin XVI–XIX əsrlərin ədəbiyyatında Leiden-in standart Latın ekvivalentidir.
Əgər şəhər açıq-aşkar qədim dövrlərdə mövcud deyildisə, müasir adın Latınlaşmış forması ümumiyyətlə istifadə olunurdu (və istifadə olunur) (Stokholm — Holmia, Moskva — Mosqua, Moscovia) və ya mümkünsə müasir adın Latın dilinə hərfi tərcüməsi: Cervimontium — Yelenya-Qura (1945-ci ilə qədər — Xirşberq), hərfən "Maral dağı", Bipontium — Tsvaybryuken, hərfən "İki körpü".
Orta əsrlər və müasir ədəbiyyatda ən çox yayılmış Latın şəhər adlarının siyahısı[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Amstelodamum — Amsterdam
- Aquae Sextiae — Eks-an-Provans
- Arelate — Arl
- Argentoratum — Strasburq
- Augusta Taurinorum, Taurinum — Turin
- Berolinum — Berlin
- Bipont(i)um — Tsvaybryuken
- Cantabrig(i)a — Kembric
- Chiovia, Kiovia — Kiyev
- Colonia Agrippina — Köln
- Cracovia — Krakov
- Eblana (Dublinia) — Dublin
- Hafnia — Kopenhagen
- Helsinkium, Helsingia — Helsinki
- Lipsia — Leypisq
- Londinium — London
- Lugdunum Batavorum — Leyden
- Lugdunum — Lion
- Lutetia, Lutetia Parisiorum, Parisii — Paris
- Trajectum ad Mosam (Mosae Trajectum) — Maastrixt
- Mediolanum — Milan
- Moguntia, Magontia — Mayns
- Mosqua, Moscovia — Moskva
- Noviomagus (Ulpia Noviomagus Batavorum) — Neymeqen
- Oenipons — İnnsbruk
- Oxonia — Oksford
- Petropolis — Sankt-Peterburq
- Ratisbona — Regensburq
- Rotomagus — Ruan
- Ultrajectum — Utrext
- Vindobona — Vyana
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Orbis Latinus - J. Gresse tərəfindən hazırlanmış kitab (1909)
- Rusiya şəhərlərinin siyahısı
- Rusiyanın Latın coğrafi adlarının mənbələri ilə göstəricisi
- 1801-ci ildən əvvəl kitabların damğasında Latın şəhər adları üçün bir bələdçi
- CERL - 1450-1830-cu illərin kitablarında gerçəkliklərə (şəxs adları, yer adları, nəşr yerləri) bələdçi
- Avropa şəhərlərinin Latın adlarına dair qısa məlumat
- Latın adları - İngiltərə və İrlandiya