Avstraliya geologiyası
Avstraliya geologiyası — Avstraliyanın hüdudları daxilində mövcud olan geoloji quruluş. Materikin çox hissəsi Kembridən əvvəlki platformadır. Platforma kristallik qalxanlardan (qərbdə Qərbi Avstraliya və mərkəzi hissədə Masqreyv), sineklizlərdən, onları birləşdirən qədim qırışıqlıq (Alt Proterozoy) zonasından ibarətdir. Üst Paleozoyda və Mezozoyun birinci yarısında Avstraliya platforması qədim Qondvana materiki ilə bitişik olmuşdur. Kembridən əvvəlki bünövrə üzərində yatan Alt Paleozoy çöküntüləri şimal hissədə Böyük Artezian hövzəsinin Triad, Yura kontinental çöküntüləri və Təbaşir (dəniz) çöküntülərinin qalın qatı ilə örtülür. Avstraliyanın qərb sahilində Kembridən əvvəlki süxurların üzərində metamorfikləşməmiş Üst Paleozoy (kontinental) və Yura (dəniz) çöküntüləri yatır. Cənub-şərqdə Nallarbor düzənliyində Kembridən əvvəlki bünövrəni Təbaşir, Paleogen və Neogen çöküntüləri örtür.[1]
Tasmaniya adası və Avstraliyanın dağlıq şərq hissəsi Hersin qarışıqlığından ibarətdir. Burada Paleozoy çöküntülərinin qalın kompleksli şimal-şərq və şimal-qərb istiqamətindəki qırışıqlarla pozulmuşdur. Üst Təbaşir dənizi transqressiyası Paleozoy yaşlı dağların aşağı hissələrini örtmüş, Kaynozoydakı sonrakı qlaxma prosesləri isə Şərqi Avstraliya dağlarının müasir relyefini əmələ gətirmişdir. Böyük Suayırıcı silsilədə qalxma ilə yanaşı, geniş sahədə vulkan püskürmələri də olmuşdur.[1]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1 2 Австралија. Ҝеоложи гурулуш // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. I ҹилд: А—Балзак. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1976. С. 49.
Əlavə ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Горный энциклопедический словарь, т. 3. / Под ред. В. С. Белецкого. - Донецк: Восточный издательский дом, 2004. - 752 с. ISBN 966-7804-78-X