Avstriyalı İzabella
| Avstriyalı İzabella | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| alm. Isabella von Österreich | |||||
 | |||||
|
|||||
| Sələfi | Saksoniyalı Kristina | ||||
| Xələfi | Pomeraniyalı Sofiya | ||||
|
|||||
| Sələfi | Saksoniyalı Kristina | ||||
| Xələfi | Saks-Launberqli Ketrin | ||||
| Şəxsi məlumatlar | |||||
| Doğum tarixi | |||||
| Doğum yeri | Brüssel | ||||
| Vəfat tarixi | (24 yaşında) | ||||
| Vəfat yeri | |||||
| Atası | Kastilyalı Filip | ||||
| Anası | Kastilyalı Yuanna | ||||
| Həyat yoldaşı | II Xristian | ||||
| Uşaqları |
Danimarkalı Doroteya Danimarkalı Kristina |
||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Avstriyalı İzabella (alm. Isabella von Österreich) (d. 18 iyul 1501 - ö. 19 yanvar 1526) — Danimarka, Norveç və İsveç kraliçası. Kastiliya kraliçası Yuannanın qızı olaraq Brüsseldə dünyaya gəldi və 1514-cü ildə Danimarka və Norveç kralı II Xristian ilə evləndirildi.
Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
İlk illəri[redaktə | mənbəni redaktə et]
İzabella 18 iyul 1501-ci ildə Kastilyalı Yuanna və Kastilyalı Filipin ikinci qızı olaraq Brüsseldə dünyaya gəldi. Anası Yuanna katolik monarxlar - Araqonlu Ferdinand və Kastilyalı İzabellanın qızı, atası Filip isə Müqəddəs Roma imperatoru I Maksimilyan və Burqonlu Mariyanın yeganə oğlu idi. Anası əqli cəhətdən zəif idi və bu səbəblə öncə atası, daha sonra isə əri tərəfindən dövlət idarəsindən uzaqlaşdırılmışdı. 1506-cı ilin sentyabrında atasının vəfatından sonra İzabella bibisi Marqaritanın Antverpendəki sarayında yaşamağa davam etdi.
Ailə şəcərəsi və varisi olduğu taxt-tac səbəbilə İzabella üçün uşaq yaşlarından evlilik planları qurulurdu. Danimarka kralı ilk öncə böyük bacısı Elyanora ilə evlənmək istədi. Ancaq Elyanora valideynlərinin ən böyük övladı idi və bu səbəblə daha böyük bir siyasi fiqurla evləndirilməli idi. Bu səbəblə Danimarka kralı üçün İzabella seçildi. 11 iyul 1514-cü ildə İzabella ilə Danimarka kralı II Xristianın nigah mərasimi keçirildi. Danimarka kralı mərasimdə iştirak etməmiş, bu səbəblə babası Müqəddəs Roma imperatoru I Maksimilyan onun vəkili oldu. Mərasimin ardından Niderlandda yaşamağa davam edən İzabella bir il sonra Kopenhagenə göndərildi. Cütlüyün toy mərasimi 12 avqust 1515-ci ildə Kopenhagendə baş tutdu.
Danimarka kraliçası[redaktə | mənbəni redaktə et]
İzabella Danimarka və Norveç kraliçası olaraq elan edildi və adının başqa versiyası olan Elizabet adını istifadə etməyə başladı. Ancaq Kopenhagenə gəldiyi ilk il onunla yeni ailəsi arasında soyuqluq yarandı. Belə ki, kralın 1507-ci ildən bəri birlikdə olduğu alman əsilli məşuqəsi Divek Siqbrisdaterlə münasibəti davam edirdi. Üstəlik məşuqəsinin anası da kral sarayında olduqca nüfuzlu idi və məclis üzvü seçilmişdi. Bu məsələ İzabellanın babası I Maksimilyanla II Xristian arasında diplomatik gərginliyə səbəb olmuşdu ancaq 1517-ci ildə Divekin ölümü ilə məsələ həll oldu və cütlüyün münasibətləri tədricən düzəlməyə başladı.
1520-ci ildə II Xristian İsveç taxtını ələ keçirdi və İzabella İsveç kralının xanımı olaraq İsveç kraliçası elan edildi. Stokholmu ələ keçirdiyi əsnada uşaqları çox kiçik yaşda idi və bu səbəblə, İsveç təmsilçilərindən özünə bir şey olduğu təqdirdə övladlarının yerinə xanımı İzabellanın naibə olaraq krallığı idarə etməsini tələb etdi. Ancaq İzabella bütün bu hadisələr zamanı hamilə idi və bu səbəblə heç vaxt İsveçə gedə bilmədi. Üstəlik ertəsi il II Xristian I Qustavla girişdiyi siyasi mübarizənin nəticəsində İsveç taxtından uzaqlaşdırıldı. İntiqam məqsədilə II Xristian Danimarka və Norveçdəki bütün İsveç əsilli əsilzadə xanımları Kopenhagen qalasına həbs etdirdi. İsveçdə hakimiyyəti ələ alan I Qustav isə bu qadınların kraliça İzabella tərəfindən qorunduğunu, kralın isə onları ac qoyaraq zülm verdiyini elan edərək II Xristiana qarşı propaqanda apardı.
Nəticədə II Xristian 1523-cü ildə əmisi Fridrixi dəstəkləyən əsilzadələr tərəfindən taxtdan endirildi və ölkədən qaçmağa məcbur oldu. Yeni kral isə İzabellanın ailəsiylə münasibətləri qorumaq məqsədilə on abir məktub yolladı və dul kraliça ünvanı ilə onun Danimarkada təhlükəsiz şəkildə yaşamasına icazə veriləcəyini bildirdi. Ancaq İzabella cavab məktubunda "ubi rex meus, ibi regnum meum" ("kralım hardadırsa, krallığım da oradır") dedi.
Sürgün illəri[redaktə | mənbəni redaktə et]
II Xristianın taxtdan endirilməsinin ardından İzabella uşaqlarını da yanına alaraq əriylə birlikdə Danimarkanı tərk etdi və Niderlanda qayıtdı. Xristian səltənətini bərpa etmək məqsədilə ailəsiylə birlikdə bütün Almaniyanı gəzməli oldu. Bu səyahətlər əsnasında İzabella da öz qohumlarını ziyarət etdi və əri üçün dəstək toplamağa çalışdı. Berlində olduğu günlərdə o, Lüterin dini reformasiya ilə bağlı yazılarıyla tanış oldu və protestanlığa qarşı simpatiyası yarandı. Bu isə özünün də mənsub olduğu qatı katolik Habsburq ailəsinin etirazlarına səbəb oldu. Bu səbəblə İzabella heç vaxt rəsmi şəkildə din dəyişdirdiyini elan etmədi.
1525-ci ilin yazında İzabella ağır şəkildə xəstələndi və ilboyu xəstəliyi davam etdi. Uzun xəstəliyinin ardından İzabella 19 yanvar 1526-cı ildə Gent şəhərində vəfat etdi. Ölümündən sonra katolik yoxsa protestant olması ilə bağlı şayələr yayılsa da, Habsburq ailəsi onun qatı katolik olduğunu açıqlamağa davam etdi. Üstəlik övladları da sürgündə yaşayan II Xristianın əlindən alındı və xalaları olan Avstriyalı Mariyanın himayəsinə verildi.
Övladları[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Con (d. 21 fevral 1518 - ö. 11 avqust 1532)
- Filip Ferdinand (d. 4 iyul 1519 - ö. 1519) — əkiz olub, 1 yaşı olmadan vəfat etmişdir.
- Maksimilyan (d. 4 iyul 1519 - ö. 1519) — əkiz olub, 1 yaşı olmadan vəfat etmişdir.
- Doroteya (d. 10 noyabr 1520 - ö. 31 may 1580)
- Kristina (d. noyabr 1521 - ö. 10 dekabr 1590)
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Stephens, Henry Morse (1903). The story of Portugal. G.P. Putnam's Sons. p. 139.
- Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Joanna" . Encyclopædia Britannica. 15
- Holland, Arthur William (1911). "Maximilian I. (emperor)" . In Chisholm, Hugh (ed.). Encyclopædia Britannica. 17 (11th ed.). Cambridge University Press.