Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin sərhədləri
 | Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır. |
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin sərhədləri —
Şimal[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycanın şimal sərhədləri Solak çayının Qara dənizə töküldüyü nöqtədən (Gürcüstan sərhəddindən) başlanır. Sərhəd xətti çay boyunca Acar dağların qədər uzanır.
Bu dağların zirvəsi ilə irəliləyən sərhəd xətti Kino (8522 fut yüksəkliyində),Taşnaur (8735 fut), Qotimeriya (8769 fut) zirvələrinə, Zekar keçidinə, Naqueva dağlarına və Sağalotlobaçi zirvəsinə çatır.
Buradan sərhəd xətti cənub-şərqə yönəlir, Kürün qolu olan Keyda-su boyunca gedir. Çayı keçdikdən sonra o, Tusselbaya tərəf, Çitis-Kibey (8554 fut) zirvəsinə doğru irəliləyir, Kür çayının qollara ayrıldığı istiqamətdə uzanır, sonra Axaşen kəndinin yanında Kürün axını istiqamətində cənuba dönür, daha sonra Kür boyunca üzüaşağı, Kurtanakev kəndinə qədər düz cənuba gedir.
Sonra sərhəd xətti keçmiş Rusiya imperiyasının inzibati bölgüləri əsasında mövcud olan sinirlər boyunca şərqə dönür (Axalkələk vilayəti, Qars ərazisi, Aleksandropol (Gümrü) vilayəti, İrəvan quberniyası.) və Çəri dağın (9152 fut), Üç təpənin (9783 fut), Örtülü dağın (8030 fut), Öküz dağın (8018 fut), Akçalanın (10500 fut) zirvələrindəni keçir.
Bu nöqtədən sərhəd xətti Axalkələk və Borçalı vilayətləri arasındakı keçmiş inzibati sərhəd boyunca cənuba gedir, sonra Yemlikli (10017 fut), Ağrıkar (9765 fut) dağ zirvələrindən, Pavakaran dağ silsiləsindən keçir və Dəlidağın (8624 fut) zirvəsinə qədər gəlib çatır.
Bu nöqtədən sərhəd xətti şərqə istiqamət götürür, İnardağın (6636 fut), Bulaq dağın (6317 fut) zirvələrindən keçir və Aleksanderhiff kəndinə qədər uzanır.
Bu kəndin arxasından sərhəd xətti Xramçayın boyunca şimal-şərq istiqamətində Arixli kəndinə və Böyük Tkiatam təpəsinə tərəf yönəlir, Aleksandropol-Tiflis dəmir yolu xəttinə paralel olaraq üç verst qərb istiqamətinə irəliləyir, Naftuluq dəmir yolu stansiyasının 6 kilometrliyində Yelizavetpol-Tiflis dəmir yol xəttini bir qədər keçir.
Buradan sərhəd xətti yenidən şərqə tərəf dönür, Qara dərə, Sarıyer, Karvan təpə, Naomeri (3185 fut) dağ zirvələrindən, Muğanlı və Tullar kəndlərindən, Ləmbəli (2537 fut) zirvəsindən, Katari aşırımından, Milatis, nəhayət, Bilenta (3052 fut) və Nikoratcixa (3290) zirvələrindən keçir. Sonra yenidən şimal səmtinə dönərək Qara Ağac kəndini keçdikdən sonra Taran-Qobu çaylarının qovuşduğu yerə çatır. Sərhəd xətti eyni istiqamətdə Taran-Qobu, Abcit, Məzəmçay çaylarmm yatağı boyunca Tinov-Rosso (11104 fut) dağ zirvəsi istiqamətində irəliləyir.
Sonra sərhəd xətti yenidən Şərqə dönür (Şimali Qafqaz Respublikasının sərhəddi) və Qafqaz sıra dağları boyunca Quton (12500 fut) zirvəsinə qədər uzanır. Daha sonra sərhəd xətti dağ yüksəkliklərindən şimal-şərq istiqamətində aşağı enir, bir tərəfdən Avar-Koysu, Qara-Koysu, Qazıqumuq-Koysu, o biri tərəfdən isə Samur, Çirançay və Uluçay çaylarının suayrıcını formalaşdıran ikinci sıra dağların boyunca gedir və Kalanker-Katz (11488 fut), Kaşkharva (13083) Lakazani (11961 fut) dağlarından, Dolti dağ aşırımından keçərək Viralqu (12611 fut), Nusadağ (12270 fut) Alahundağ (12629 fut) istiqamətində uzanır.
Sonda sərhəd xətti İtsari kəndinin 2 km-də Taran-Qobu çayını keçir və yuxarıda adları çəkilən çayların ayrıldığı yerdə 3 nömrəli zirvəyə doğru gedir, burada şərqə dönür və Bakı-Petrovsk dəmir yolunun Buynak stansiyasından 20 km. cənubda Xəzər dənizinə çatır.
Şərq[redaktə | mənbəni redaktə et]
Buynak stansiyasının 20 kilometrliyindən başlayan sərhəd xətti Xəzər dənizi boyunca keçmiş Rusiya-İran sərhəddi yaxınlığındakı Astara (Qafqaz Astarası) şəhərinə qədər uzanır.
Cənub[redaktə | mənbəni redaktə et]
Astaradan başlanan sərhəd xətti Rusiya, İran və Türkiyə arasındakı keçmiş sərhədlərin kəsişmə nöqtəsinə qədər davam edir, sonra keçmiş Rusiya-Türkiyə sərhəddinə uyğun şəkildə Qara dənizdəki Kop-Mur burnuna qədər gedir.
Qərb[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycanın qərb sərhəddi Kop-Murdan Solok çayının mənsəbinə qədər Qara dəniz sahilləri boyu müəyyənləşir.
Ermənistan Xalq Cümhuriyyəti ilə[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycan və Ermənistan arasındada sərhəd qərbə doğru Ağlağan dağının (6833 fut) zirvəsindən başlanır, Aleksandropol-Axalkələk şose yolunu Qızıl Qoç stansiyasından (Güllübulaq kəndi) 18 km. cənubda kəsib keçir və Dağ Körpü kəndindən Arpaçay istiqamətinə gedir.
Sonra sərhəd xətti cənuba, Arpa-Fihui boyunca Qarakollu adlı kiçik stansiyadan 2 km. şimalda yerləşən Qiyas-Kürdaşı kəndinə doğru gedir, daha sonra isə şərqə, Qara Köynək dağının (9917 fut) zirvəsinə tərəf uzanır.
Buradan sərhəd xətti Aparan çayının qolu istiqamətində şimal-şərqə, Tiflis-İrəvan dəmir yolunun 5 km-də yerləşən Zeynə kəndinə doğru gedir, sonra şərq istiqamətinə dönür, dəmir yol xəttinə paralel şəkildə bu xətdən 7 km. şimalda yerləşən Ağbaş kəndinə tərəf uzanır:
Qarni çayından keçən sərhəd xətti şimal-şərqdə Ağdağ (10906 fut), Qaraqaya (11178 fut) Gözəldərə dağlarına qalxır, buradan qərb istiqamətinə burulur və Göyçə gölünün şərq sahilində Zağalı kəndinə çatır.
Qafqaz Ermənistanının sərhəddi Semyonovka kəndi istiqamətində gölün səthini düz xətlə keçir, Yelizavetpol və İrəvan quberniyalarının keçmiş inzibati ərazi bölgüsü üzrə Beçəkeçməz dağının (Yelizavetpol, İrəvan və Tiflis quberniyalarının sərhədlərinin ortaq kəsişmə nöqtəsi) zirvəsinə qalxır, buradan Yelizavetpol və Tiflis quberniyalarının inzibati sərhəddi boyunca şimala dönür və Çimal dağının (2465 fut) zirvəsinə qalxır.
Son olaraq sərhəd xətti biri-birinin ardınca Şahəlhəm, Şahtaxtı, Lialvar, Lecan dağlarından enir və iki ölkə arasında sərhəd olan Ağlağan dağının zirvəsinə çatır.