Məzmuna keç

Azərbaycan Milli Hökumətinin Milli Məclisinin nümayəndələri

Keçid əlavə et
Vikipediya, azad ensiklopediya
Azərbaycan Milli Məclisinin nümayəndələri
Azərbaycan Milli Məclisinin ilk iclası
Ümumi məlumatlar
Təsis tarixi 12 dekabr 1945
Ləğv olunma tarixi 12 dekabr 1946
İdarə heyəti
Sədri Mirzə Əli Şəbüstəri
Quruluşu
Üzvlərin sayı 101
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Azərbaycan Milli Hökumətinin Milli Məclisinin nümayəndələri — 1945-ci ildə seçkilər nəticəsində formalaşmış Milli Məclis.

Haqqında

[redaktə | vikimətni redaktə et]

1945-ci il noyabrın 20-də Təbriz Ərk teatrının binasında Azərbaycan Xalq Konqresi fəaliyyətə başlayıb.[1][2][3] Noyabrın 21-də konqres nümayəndələrindən, seçkiləri bitirib hökuməti yaradana qədər, qərarların icrasını təmin etmək üçün, 39 nəfərlik Milli heyət yaradıldı.[4][5][6][7]

1945-ci il noyabrın 27-dən dekabrın 1-ə qədər İran tarixində ilk dəfə qadınların da iştirak etdiyi Azərbaycan Milli Məclisinə seçkilər keçirildi.[4][8][9][10]

Məclisin açılışı 1945-ci il dekabr ayının 12-də səhər saat 9:30-da Təbriz şəhərində 75 nəfər nümayəndənin iştirakı ilə açıldı.[11] Nümayəndələrin 26 nəfəri cəbhədə olduqları üçün məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyiblər.[12] Bunlar Atəşxan Bəyat Maku, Bəhram Nəbi, Cəfər Kavian, Əbdülhüseyn Əhmədi, Əhməd Bəradərani Ahəngəri, Əhməd Səidi, Hacı Mustafa Davudi, Həsən Cövdət, Hüseyn Zövqi, Kərim Əhmədi, Qulamrza Cavidan, Qulamrza İlhami, Qulam Yəhya, Qulu Sübhi, Mahmud Turabi, Manaf Kərimi, Məmmədəli Müinzadə, Məmməd Əmin Azadvətən, Məmmədhüseyn Seyfiqazi, Mirzə Rəbi Kəbiri, Muradəli Teymuri, Mükərrəm Turabi, Sadıq Dilməqani, Şeyx Musa Kəyani, Vahab Billuriyan və Yusif Babacanyan idilər.[12]

Məclisi seçilən nümayəndələrin ən yaşlısı olan Məhəmmədtağı Rəfii (Nizamüddövlə) açdı.[13][11] Mir Cəfər Pişəvəri baş nazir təyin olundu.

Salamulla Cavid Daxili İşlər naziri, Cəfər Kaviyan Xalq Qoşunları naziri, Cavid Mehtaş Kənd Təsərrüfatı naziri, Məhəmməd Biriya Mədəniyyət və Maarif naziri, Həsən Urəngi Səhiyyə naziri, Qulamrza İlhami Maliyyə naziri, Yusif Əzima Ədliyyə naziri, Mirzə Rəbi Kəbiri Yol, Poçt və Teleqraf naziri, Rza Rəsuli Ticarət və İqtisad naziri, Zeynalabdin Qiyami Ali Məhkəmənin sədri, Firidun İbrahimi isə Baş prokuror təyin olundular.

İclasda həm də gizli səsvermə yolu ilə məclis nümayəndələrindən 9 nəfərlik Rəyasət Heyəti seçildi.[13] Rəyasət heyətinə məclisin sədri Mirzə Əli Şəbüstəri, Sadıq Padeqan, Məhəmmədtağı Rəfii, Həsən Cövdət, Məhəmməd Əzima, Mirrəhim Vilayi, Əsgər Dibaiyan, Sadıq Dilməqani və Muradəli Teymuri seçildilər.[14][15][6]

"Azad millət" qəzetinin 1946-cı ildə çap olunmuş 18-ci sayında Milli Məclisə seçilən nümayəndələrin hansı sinifdən olduqları haqda məlumat verilib. Verilən məlumata görə Məclisə seçilən 101 nəfər nümayəndədən 16 nəfəri ziyalı, 15 nəfəri fəhlə, 14 nəfəri sənətkar, 12 nəfəri kəndli, 12 nəfəri mülkədar, 10 nəfəri tacir, 10 nəfəri qulluqçu, 8 nəfəri müəllim, 2 nəfəri fabrik sahibi, 2 nəfəri isə ruhani olub.[6]

Siyahı

[redaktə | vikimətni redaktə et]
Nümayəndə Şəkli Seçildiyi bölgə Haqqında Məclisdəki vəzifəsi
Mir Cəfər Pişəvəri
Təbriz Mir Cəfər Mircavad oğlu Cavadzadə 1892-ci il-də Xalxal mahalının Zeyvə kəndində anada olub.[16][17] Bakıda təhsil aldıqdan sonra bir müddət müəllimliklə məşğul olub.[18] Ədalət Partiyasının, İran Kommunist Partiyasının və Azərbaycan Demokrat Partiyasının üzvü olub. Cəngəlilər hərəkatında iştirak edib. Siyasi fəaliyyətinə görə həbs olunub və 10 il 6 ay Qəsri-Qacar həbsxanasında məhkəmə qərarı olmadan saxlanılıb. Daha sonra isə sürgün olunub. Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Təbrizdən nümayəndə seçilib.[19][20] 1945-ci il dekabrın 12-də qurulmuş Azərbaycan Milli Hökumətinin baş naziri seçilib. Milli Hökumətin baş naziri
Salamulla Cavid
Təbriz Həkim, siyasətçi, ədəbiyyatçı, Ədalət Partiyasının[21] və Azərbaycan Demokrat Firqəsinın üzvü olub.[22][23] [24] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Təbrizdən nümayəndə seçilib.[20][19] 1946-cı ilin iyun ayında Azərbaycanın ostandarı təyin olunub.[25][26][27][28] AMH dağıldıqdan sonra həbs olunub.[29][30][31] Həbsdən çıxdıqdan sonra Tehranda gizli fəaliyyət göstərən Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Mərkəzi Bürosuna rəhbərlik edib.[32] Siyasi fəaliyyətinə görə dəfələrlə həbs olunub.[33][34][35] Ömrünün son illərində ədəbiyyatla məşğul olub. Tehranda Azərbaycan Yazarlar və Şairlər Cəmiyyətinin qurulmasında iştirak edib.[36] Ədəbiyyat və tibb sahələrində bir neçə kitabın müəllifidir. 1986-cı ildə Tehranda dünyasını dəyişib.[37] Milli Hökumətin Daxili İşlər naziri
Cəfər Kavian
Mərənd Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Mərənddən nümayəndə seçilib.[38][39] Cəbhədə olduğu üçün Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[12] Milli Hökumətin Xalq Qoşunları naziri
Cavid Mehtaş
Həştrud[40] Cavid Mehtaş 1914-cü ildə Təbrizdə anadan olub. Tehran Universitetini bitirdikdən sonra Birinci ostanın Baytarlıq İdarəsinin rəisi, daha sonra isə Üçüncü ostanın Əkinçilik və maldarlıq İdarəsinə rəis təyin olunub.[41] Əvvəlcə Tudə Partiyasına, daha sonra isə Azərbaycan Demokrat Partiyasına üzv olub.[42][43] Keçirilən seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Həştruddan nümayəndə seçilib.[44] Azərbaycan Milli Hökumətinin Kənd Təsərrüfatı naziri təyin olunub.[45][46] Azərbaycan Milli Hökumətinin Konstitusiyasının yazılması ilə bağlı yaradılmış komissiyanın üzvü olub.[47][48] Nazir olduğu dövrdə Milli Məclis tərəfindən 1946-cı il fevralın 27-də dövlət torpaq sahələrinin kəndlilər arasında bölüşdürülməsi haqda dekret qəbul edildi.[49] İslahat nəticəsində 1 milyona yaxın kəndli torpaqla təmin edildi.[50] Bir çox vergilər ləğv olundu.[50] 1946-cı il iyunun 13-də İran və Azərbaycan Milli Hökumətinin arasında bağlanmış razılaşmaya əsasən Təbriz şəhərinin fərmandarı təyin olunub.[27] AMH dağıldıqdan sonra şah qoşunları tərəfindən həbs olunub.[51][31] Sonrakı həyatı haqda məlumat yoxdur. Milli Hökumətin Kənd Təsərrüfatı naziri
Məhəmməd Biriya
Təbriz Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Təbrizdən nümayəndə seçilib.[19][20] Milli Hökumətin Mədəniyyət və Maarif naziri
Həsən Urəngi - Həsən Urəngi 1910-cu ildə Təbrizdə anadan olub.[52] Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub.[53] Azərbaycan Milli Hökumətinin Səhiyyə naziri təyin olunub.[54][46][15][55][56] Səhiyyə naziri olduğu dövrdə 35 xəstəxana, poliklinika, ambulatoriya tikildi. Kəndlərdə 38 tibb məntəqəsi yaradıldı. Xəstəxana çarpayılarının sayı 800-ə, həkimlərin sayı isə 200-ə çatdırıldı.[57] Tibb bacıları hazırlamaq üçün Təbrizdə üç illik Tibb texnikumu açılıb. Orta tibb işçiləri hazırlamaq üçün 5–6 aylıq kurslar açılıb. Milli Hökumət dağılana qədər bu kursları 120 tibb işçisi bitirmişdi.[57] 1947-ci il yanvarın 16-da şah qoşunları tərəfindən həbs olunub.[58] Sonrakı həyatı haqda məlumat yoxdur. Milli Hökumətin Səhiyyə naziri
Qulamrza İlhami
Təbriz Qulamrza İlhami 1904-cü ildə Təbriz şəhərində anadan olub.[59][52] 1934-cü ildə İsfahanın, 1944-cü ilin aprel ayından 1945-ci ilin oktyabr ayınadək isə Təbriz şəhərinin meri olub.[60][61][62] Təbriz şəhərində demokratlara loyal münasibət bəslədiyi üçün Tehrana çağırılıb və vəzifəsindən kənarlaşdırılıb.[63][64] Azərbaycan Demokrat Partiyasının üzvü olub və Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Təbrizdən nümayəndə seçilib.[19][20] Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[12]

Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra Azərbaycana mühacirət edib.[65] 1953-cü ilin oktyabr ayında Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Azərbaycan SSR ərazisində yaradılmış təşkilatlarının konfransında firqənin təftiş komissiyasına üzv seçilib.[66][67]

Milli Hökumətin Maliyyə naziri
Yusif Əzima Sərab Yusif Əzima 1911-ci ildə Təbrizdə anadan olub.[52] İxtisasca hüquqşünas olub.[68] Tudə partiyasının üzvü olduqdan sonra İran Milli Məclisinə keçirilən XIV seçkilərdə Urmiyadan namizəd olub.[69] Daha sonra Azərbaycan Demokrat Partiyasına üzv olub. 1945-ci il noyabr-dekabr aylarında keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Sərabdan nümayəndə seçilib.[70] Azərbaycan Milli Hökuməti qurulduqdan sonra Ədliyyə naziri təyin olunub.[46][71][15][54][72][73]

Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra Yusif Əzimanın həyatı ilə bağlı fikirlər müxtəlifdir. Bəzi məlumatlara görə Yusif Əzima şah qoşunları tərəfindən həbs olunub, 1948-ci ildə isə həbsdən buraxılıb.[74] Başqa məlumatlara görə isə Milli Hökumət dağıldıqdan sonra öldürülüb.[75]

Milli Hökumətin Ədliyyə naziri
Mirzə Rəbi Kəbiri
- Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[12] Milli Hökumətin Yollar, Poçt və Teleqraf naziri
Rza Rəsuli
- - Milli Hökumətin Ticarət və İqtisad naziri
Hacı Mirzə Əli Şəbüstəri
Təbriz Mirzə Əli Şəbüstəri 1898-ci ildə Şəbüstərdə anadan olub.[76][77] 1916-cı ildə qurulmuş Ədalət Partiyasının üzvü olub.[78] 1920-ci ildə Təbrizdə baş vermiş Xiyabani hərəkatında iştirak edib.[77][78] Hərəkat dağıldıqdan sonra ona Təbrizi tərk etmək qadağan edilib və yaşadığı dövrdə daim təqib olunub.[78]

1941-ci ildə yaradılmış "Azərbaycan" cəmiyyətinin sədri olub.[79][80] Azərbaycan Demokrat Partiyasının Təşkilat Komitəsinin üzvü[81][82] və Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub.[22][23][24] 1945-ci il noyabrın 20-də fəaliyyətə başlamış Azərbaycan Xalq Konqresinin Milli Məclisinin sədri seçilib.[83][84][85] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Təbrizdən nümayəndə seçilib.[19][20] Azərbaycan Milli Hökuməti qurulduqdan sonra Mirzə Əli Şəbüstəri Milli Məclisin sədri seçilib.[86][87][88]

Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra şah qoşunları tərəfindən həbs olunaraq Tehrana aparılıb və ev dustaqlığında saxlanılıb.[89][31][29] 1947-ci ilin iyunun 7-də həbsdən azad olunub.[90][91][92] Həbsdən çıxdıqdan sonra bir müddət Şirazda yaşayıb.[93] 1948-ci ilin fevral ayında Şirazdan Tehrana gətirilib və yenidən həbs olunub.[93][34] 1948-ci ilin aprel ayında Salamulla Cavidlə birlikdə 2 il həbs cəzasına məhkum olunub.[94] 1948-ci ilin iyul ayında həbsdən azad olunub.[95] Sonrakı həyatı haqda məlumat yoxdur.

Milli Məclisin sədri
Zeynalabidin Qiyami
Təbriz [96] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Təbrizdən nümayəndə seçilib.[19][20] Ali Məhkəmənin sədri
Firudin İbrahimi
- Firidun Qəni oğlu İbrahimi 1918-ci il noyabrın 21-də Astara şəhərində anadan olub.[97][98] 1945-ci ildə Tehran Universitetinin hüquq fakültəsini bitirib.[99][100] Universitetdə oxuduğu dövrdə Tudə Partiyasına üzv olub.[101][102] Mir Cəfər Pişəvəri Tehranda nəşr etdirdiyi "Ajir" qəzetinin redaksiya heyətində fəaliyyət göstərib.[97][103] Bundan başqa Tudə Partiyasının rəsmi orqanı olan "Rəhbər" və "Zəfər", "Mərdom" kimi digər qəzetlərdə də məqalələrlə çıxış edib.[104][105]

Azərbaycan Milli Hökuməti qurulduqdan sonra, Milli Hökumətin tərkibində baş prokuror vəzifəsinə təyin olunub.[106][107] Azərbaycan Milli Hökumətinin Konstitusiyasının yazılması ilə bağlı yaradılmış komissiyanın üzvü olub.[47][48] 1946-cı il 29 iyul-15 oktyabr tarixlərində "Paris Beynəlxalq Sülh Konfransı"nda iştirak edib və burada Azərbaycan Milli Hökumətini təmsil edib.[108][109]

Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra Təbrizi tərk etməyib, Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Mərkəzi Komitəsinin binasında 4 fədai ilə birlikdə səngər quraraq bir neçə gün şah qoşunlarına və quldurlara qarşı döyüş aparıb.[110][31][29] 1946-cı il dekabrın 15-də güllələri bitdiyi üçün mübarizəni davam etdirə bilməyiblər və həbs olunublar.[31] Firudin İbrahimi həbs olunduqdan sonra Tehrana aparılıb.[111][112] Burada bir neçə ay işgəncələrə məruz qalıb.[110] Daha sonra Təbrizə aparılıb və 1947-ci il mayın 23-də isə Gülüstan bağında asılıb.[113]

Baş prokuror
Abbas Fəthi
Urmiya Abbas Fəthi 1897-ci ildə Urmiyada anadan olub.[114][115] Əvvəlcə Tudə Partiyasının daha sonra isə Azərbaycan Demokrat Firqəsinin üzvü olub.[115] 21 Azər hərəkatına fədai kimi qoşulub. Keçirilən seçkilərdə Azərbaycan Milli Məclisinə Urmiyadan nümayəndə seçilib.[114] Azərbaycan Milli Hökuməti dövründə Urmiya şəhərinin İqtisad və Ticarət idarəsinin rəisi və ADF şəhər təşkilatının təbliğat komitəsinə rəhbərlik edib.[114][116] 1946-cı ilin mart ayında 21 Azər hərəkatında göstərdiyi şücaətə görə "21 Azər" medalı ilə təltif olunub.[114][115] Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra həbs olunaraq edam olunub.[116][117] Deputat
Abbasəli Pənbeyi
Miyanə Abbasəli Pənbeyi 1897-ci ildə Miyanə şəhərində anadan olub. Məhəmməd Xiyabani və "21 Azər" hərəkatlarında iştirak edib. Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Miyanədən nümayəndə seçilib.[68][118] Azərbaycan Milli Hökuməti qurulduqdan sonra Təbrizdə polis rəisi, Urmiya və Salmasda isə fərmandar kimi fəaliyyət göstərib. Milli Hökumət dağıldıqdan sonra həbs olunub. Bir neçə il həbsdə daha sonra isə sürgündə qaldıqdan sonra Miyanəya qayıdıb. Xeyriyyəçiliklə məşğul olub. 1977-ci il martın 9-da Tehranda avtomobil qəzasına düşərək dünyasını dəyişib. Deputat
Atəşxan Bəyat Maku . Xoy Atəşxan Bayat Maku 1940-cı ildə Tehran Universitetinin hüquq fakültəsini bitirib. 1945-ci il sentyabrın 4-də Azərbaycan Demokrat Firqəsinin üzvü[119] daha sonra isə firqənin Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub.[53] ADF-nin birinci qurultayında Xoy nümayəndəsi kimi iştirak edib.[120] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Xoydan nümayəndə seçilib.[118] Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[12] Azərbaycan Milli Hökuməti dövründə Təbriz şəhərinin meri təyin olunub.[68][121] Deputat
Balaş Azəroğlu
- - Deputat
Bəhram Nəbi . Urmiya Bəhram Əmirxan oğlu Nəbi 1918-ci ildə Urmiyada anadan olub.[38] 1943-cü ildə Tudə Partiyasına, 1945-ci ildə isə Azərbaycan Demokrat Firqəsinə üzv olub.[122] Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Urmiyadan nümayəndə seçilib.[123][124] Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[12] Azərbaycan Milli Hökuməti qurulduqdan sonra Urmiya Həmkarlar İttifaqının sədri seçilib.[122] AMH tərəfindən milli-demokratik hərəkatda iştirak etdiyi üçün "21 Azər" medalı ilə təltif olunub.[122] AMH süqut etdikdən sonra Urmiyada öldürülüb.[117] Deputat
Dadaş Tağızadə
Marağa Dadaş Tağızadə 1881-ci ildə[125] Marağada anadan olub [126] İran Kommunist Partiyasına üzv olub.[125][127] 1927-ci ildə təhsil almaq üçün partiya tərəfindən Moskvaya göndərilib.[127] Burada Şərq Zəhmətkeşlərinin Kommunist Universitetində təhsil alıb.[126] 1930-cu ildə təhsilini bitirdikdən sonra Tehrana qayıdıb.[125] 1931-ci ildə həbs olunaraq Qəsri Qacar həbsxanasına salınıb.[128][125] 1939-cu ildə həbsdən azad olunub və Bicara sürgün edilib.[129] 1941-ci ildə Şəhrivər hadisəsindən sonra sürgündən azad olunub və Tehrana gələrək Tudə Partiyasına üzvü[129] və Azərbaycan Əyalət Komitəsinin üzvü olub.[130][131] 1945-ci ildə Azərbaycan Demokrat Partiyası yarandıqdan sonra partiyaya üzv olub[131] və partiyanın Marağa Vilayət Komitəsinin sədri olub.[132] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Marağadan nümayəndə seçilib.[124][126] Dadaş Tağızadə AMH süqut etdikdən sonra şah qoşunları tərəfindən həbs olunub.[133] Öldürülməsi ilə bağlı məlumatlar müxtəlifdir. Bəzi məlumatlara görə ya Marağada güllələnib,[126][134] ya da 1947-ci il mayın 5-də Təbriz Hərbi Tribunalının qərarı ilə Təbrizdə asılıb.[135] Deputat
Daniyel Yuşia . Urmiya Daniel Yuşia 1886-cı ildə Urmiyada anadan olub.[114] Milliyətcə aysordur.[114][136] 1945-ci ildə yaradılmış Azərbaycan Demokrat Partiyasına üzv olub və partiyanın Mərkəzi Komitəsinə üzv seçilib.[53] Daha sonra keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Urmiyadan nümayəndə seçilib.[114][136] AMH tərəfindən milli-demokratik hərəkatda iştirak etdiyi üçün "21 Azər" medalı ilə təltif olunub.[136] AMH süqut etdikdən sonra Təbrizdə güllələnib.[114][134] Deputat
Əbdülhüseyn Əhmədi . Xoy Əbdülhüseyn Şeyx Əhməd oğlu Əhmədi Makuda anadan olub.[137][138] Atası və əmisi Məşrutə hərəkatının iştirakçıları olduqlarına görə edam olunublar.[137] Siyasi fəaliyyətinə görə 1932-ci ildə həbs olunub.[138] Həbsdən azad olunduqdan sonra 1941-ci ildə Tudə Partiyasının yaradılmasında iştirak edib.[139] 1945-ci ildə Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub.[137][53] Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Xoydan nümayəndə seçilib.[137] Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[12] AMH süqut etdikdən sonra edam olunub.[138][137] Nurulla xan Yekani Daxili İşlər nazirinin müavini seçildikdən sonra isə ADF Xoy komitəsinin sədri olub.[140][138][134]

Maku?[141]|| Deputat

Deputat
Əbülfət Nikcu . Təbriz 1945-ci ildə Üçüncü ostanın valisinin müavini[142] daha sonra isə valini əvəzedicisi olub.[143] 1945-ci il oktyabrın 2-də Azərbaycan Demokrat Firqəsinin birinci təsis qurultayında iştirak edib.[144] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Təbrizdən nümayəndə seçilib.[20][142][145][19] Deputat
Əbdülhüseyn Rza . Xoy - Deputat
Əbülhəsən Vaqif . Sərab Əbülhəsən Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub[53] və partiyanın birinci qurultayında nümayəndə kimi iştirak edib.[146] Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Sərabdan nümayəndə seçilib.[124][70] Deputat
Əhməd Bəradəran Ahəngəri . Salmas Əhməd Bəradəran Ahəngəri 1915-ci ildə Salmas şəhərində anadan olub.[147] Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Salmasdan nümayəndə seçilib.[148][39] Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[12] AMH süqut etdikdən sonra həbs olunub[148] və Bərazcan həbsxanasına salınıb.[149] Deputat
Əhməd Səidi . - Əhməd Səidi tacir olub. ADP qurulduqdan sonra partiyanın Urmiya Vilayət Komitəsinin sədri olub.[150] 1945-ci il noyabrın 20-də fəaliyyətə başlayan Azərbaycan Xalq Konqresində Urmiya nümayəndəsi kimi iştirak edib.[151] Noyabrın 21-də seçkiləri bitirib hökuməti yaradana qədər, qərarların icrasını təmin etmək üçün, Azərbaycan Xalq Konqresinin nümayəndələrindən seçilmiş Milli heyətin üzvü olub.[152][153] Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə nümayəndə seçilib. Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[12] Deputat
Əli Maşınçı . Təbriz Əli Maşınçı 1892-ci ildə Təbrizdə anadan olub.[154] Kiçik toxuculuq fabrikinin sahibi olub. 1941-ci ildə Təbrizdə yaradılmış "Azərbaycan Cəmiyyəti"nin üzvü olub.[155] 1945-ci ildə yaradılmış Azərbaycan Demokrat Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin və Rəyasət heyətinin üzvü olub.[156][53] 1945-ci il noyabrın 21-də seçkiləri bitirib hökuməti yaradana qədər, qərarların icrasını təmin etmək üçün, Azərbaycan Xalq Konqresinin nümayəndələrindən seçilmiş Milli heyətin üzvü olub.[53][153] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Təbrizdən nümayəndə seçilib.[19][20] Deputat
Ələsgər Dibaian . - Təbrizdə müəllimlik edib.[157] Müəllimliklə yanaşı ictimai fəaliyyəti də olub. 1941-ci ildə Təbrizdə müəllimlərin haqlarını qoruyan "El muallimin" təşkilatının əsasını qoyub.[157] Təbrizdə yaradılmış "Sovet Azərbaycanı Dostları Cəmiyyətinin" idarə heyətinin üzvü olub.[158] Azərbaycan Milli Hökuməti qurulduqdan sonra Mədəniyyət və Maarif nazirinin müavini,[159][152] və Azərbaycan Milli Məclisinin Rəyasət heyətinin üzvü seçilib.[15] Mədəniyyət və Maarif nazirinin müavini və Azərbaycan Milli Məclisinin Rəyasət heyətinin üzvü
Əyyub Kələntəri . Təbriz Əyyub İbrahim oğlu Kələntəri 1911-ci ildə Təbrizdə anadan olub. Tudə Partiyasına üzv olub. 1944-cü ildə Təbrizdə Həmkarlar İttifaqının təşkil etdiyi aksiya ordu tərəfindən dağıdılarkən aksiyada iştirak edən Əyyub Kələntəri ağır güllə yarası alıb. 1945-ci ildə Azərbaycan Demokrat Partiyasına üzv olub.[160] Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Təbrizdən nümayəndə seçilib. 1946-cı ildə AMH tərəfindən milli-demokratik hərəkatda iştirak etdiyi üçün "21 Azər" medalı ilə təltif olunub. AMH süqut etdikdən sonra gizli fəaliyyət göstərməyə başlayıb. 1953-cü ildə "28 mordad" hadisələrindən sonra 2 dəfə həbs olunub. Bir müddət sonra həbsdən azad olunub və fəaliyyətinə davam edib. 1959-cu ildə həbs olunub və məhkəmə tərəfindən güllələnməyə məhkum edilib. 1960-cı il mayın 4-də Təbrizdə güllələnib.[161] Deputat
Fətəli İpəkçian . Təbriz Uzun müddət Sovet İttifaqında yaşamış tacir.[162] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Təbrizdən nümayəndə seçilib.[19][20] Deputat
Hacı Böyük ağa Vahabzadə Natiqi . Ərdəbil Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Ərdəbildən nümayəndə seçilib.[163] Deputat
Hacı Mustafa Davudi . Mahabad[153] 1945-ci il noyabrın 21-də seçkiləri bitirib hökuməti yaradana qədər, qərarların icrasını təmin etmək üçün, Azərbaycan Xalq Konqresinin nümayəndələrindən seçilmiş Milli heyətin[53][153] və Xalq Konqresinin Rəyasət heyətinin üzvü olub.[164] Keçirilən seçkilərdə Azərbaycan Milli Məclisinə nümayəndə seçilib. Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[12] Deputat
Hacı Tağı Vahabzadə . Ərdəbil Hacı Tağı Vahabzadə mülkədar və tacir olub.[165][68] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Ərdəbildən nümayəndə seçilib.[19] Deputat
Hacı Zeynalabdin Rəhimzadə . Miyanə 1945-ci il noyabrın 21-də seçkiləri bitirib hökuməti yaradana qədər, qərarların icrasını təmin etmək üçün, Azərbaycan Xalq Konqresinin nümayəndələrindən seçilmiş Milli heyətin üzvü olub.[53][153] Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Miyanədən nümayəndə seçilib.[68][166] Deputat
Harutyun Hrapetyan . Urmiya AMH süqut etdikdən sonra həbs olunub. 1947-ci il mayın 5-də Təbriz Hərbi Tribunalının qərarı ilə Təbrizdə asılıb.[167] Deputat
Həsən Cövdət
Ərdəbil Həsən Cövdət 1900-cü ildə Ərdəbildə anadan olub.[154] Ərdəbildə çap olunan "Cövdət" qəzetinin redaktoru olub.[168][169][170] Azərbaycan Demokrat Firqəsi yaradıldıqdan sonra firqənin Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub.[53] Ərdəbildə keçirilən seçkilər nəticəsində Həsən Cövdət hər kəsdən çox səs toplayaraq Azərbaycan Milli Məclisinə Ərdəbildən nümayəndə seçilib.[163][171][172] Azərbaycan Milli Hökumətinin Milli Məclisinin birinci iclasında Məclis sədrinin müavini və Məclisin Rəyasət Heyətinin üzvü seçilib.[15][173][174] AMH dağıldıqdan sonra Ərdəbildə baş verən qırğınlarda Həsən Cövdətin redaktoru olduğu "Cövdət" qəzetinin redaksiyası yandırılıb,[128] özü isə həbs olunub.[175] Sonrakı həyatı haqda məlumat yoxdur. Milli Məclisin sədrinin müavini və Məclisin Rəyasət Heyətinin üzvü.[15]
Hilal Nasiri . Zəncan Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub.[53] Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Zəncandan nümayəndə seçilib.[68][118] Deputat
Hüseyn Zövqi . - Azərbaycan Demokrat Firqəsinin birinci qurultayında Xoy nümayəndəsi kimi iştirak edib.[176] 1945-ci ildə keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Miyanədən nümayəndə seçilib. Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[12] Deputat
Hüseynqulu Əmini . Mamağan Hüseynqulu Məhəmmədəli oğlu Əmini 1898-ci ildə Mamağanda anadan olub. Əkinçiliklə məşğul olub. Siyasi fəaliyyətinə görə 1941-ci ildə həbs olunub.[177] Siyasətə qarışmayacağına vəd verdikdən sonra şərti azadlığa buraxılıb.[178] Azad olduqdan sonra Təbrizə gəlib əvvəlcə "Ziddi faşist" təşkilatı və Tudə Partiyasına, 1945-ci ildə isə Azərbaycan Demokrat Partiyasına üzv olub. Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Mamağandan nümayəndə seçilib.[177] 1946-cı ilin mart ayında milli demokratik hərəkatda iştirakına görə "21 Azər" medalı ilə təltif olunub.[178] AMH süqut etdikdən sonra Mamağanda edam olunub.[177][179] Deputat
Xəlil Azərbadeqan
Urmiya Xəlil Azərbadeqan Urmiyada anadan olub.[123] 1905-1911-ci illərdə baş tutmuş Məşrutə hərəkatının iştirakçısı olub.[180] 1943-cü ildə Təbrizdə qurulmuş Demokratiya ocağı təşkilatının sədri olub.[181] 1944-cü ildə Demokratiya ocağı təşkilatı Tudə Partiyası ilə birləşdi.[182][183] Bundan sonra Xəlil Azərbadeqan İTP Azərbaycan Əyalət Komitəsinə üzv seçilib.[130][184] 1945-ci ildə Azərbaycan Demokrat Partiyası qurulduqdan sonra partiyanın Mərkəzi Komitəsinə üzvü seçilib.[185][186]

Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Əhərdən nümayəndə seçilib.[141] Əhər? Urmu?[187]

Azərbaycan Milli Hökuməti tərəfindən əvvəlcə Marağanın[123][188] daha sonra isə 1946-cı ilin avqust ayında Ərdəbilin qubernatoru təyin olunub.[187][189][190] Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra Xəlil Azərbadeqan Ərdəbili tərk etməyib.[191] Bir neçə gün şəhər uğrunda döyüşüb. Daha sonra həbs olunub.[192] Bir müddət həbsdə saxlanıldıqdan sonra 1947-ci il martın 15-də dar ağacından asılıb.[193][194][90]

Deputat
İsmayıl Bazərgan - - Kənd Təsərrüfatı naziri Cavid Mehtaşın müavini[152]
İsmayıl Şəms
- Deputat
Kərim Əhmədi . - Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[12] Deputat
Qulam Yəhya
Sərab Qulam Yəhya oğlu Danişian 1906-cı ildə Sərab mahalının Əsgərabad kəndində anadan olub.[195][196] 1918-ci ildə atası ilə birlikdə Bakıya köçüb.[197] 1925-ci ildə Kommunist Partiyasına üzv olub.[198][199] 1927–1929-cu illərdə Bakıda Partiya Məktəbinidə təhsil alıb. 1931-ci ilə qədər Bakıda Lenin rayonu partiya komitəsində işləyib. 1931-ci ildən 1935-ci ilə qədər Lenin rayon partiya komitəsində kadrlar üzrə şöbə müdiri, rayon zəhmetkeş deputatlar şurasının sədri vəzifəsində fəaliyyət göstərib. 1935–1937-ci illərdə Azərbaycan Xalq Təsərrüfatı İnstitutunda təhsil alıb.[198][199]

1937-ci ildə İrana geri qayıdıb.[200][201] Siyasi fəaliyyətinə görə bir neçə dəfə həbs olunub. 1941-ci ildə əvvəlcə Tudə Partiyasına[202][203] 1945-ci ildə isə Azərbaycan Demokrat Partiyasına üzv olub. Partiyanın I qurultayında Mərkəzi Təftiş Komissiyasına üzv seçilib.[204] Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Sərabdan nümayəndə seçilib.[70] Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[12] 1945-ci il dekabrın 12-də Azərbaycan Milli Hökuməti qurulduqdan sonra Qulam Yəhya xalq qoşunları naziri Cəfər Kavianın müavini seçilib.[152][205]

1946-cı ilin yanvar ayında Zəncanda aparılan işlərə dəstək vermək və orada təhlükəsizliyi qorumaq məqsədilə göndərilən fədailərə rəhbərlik edib.[206][207][208] 17 fevral tarixində rəhbərlik etdiyi 600 fədai ilə birlikdə Zülfüqarinin dəstələrinə qarşı döyüşüb və onları bölgəni tərk etməyə məcbur edib.[209] Döyüşlərdə göstərdiyi şücaətə görə general rütbəsi alan 3 nəfərdən biri olub.[210][211] 1946-cı ildə milli-demokratik hərəkatda iştirak etdiyi üçün "21 Azər" medalı və "Səttarxan" ordeni ilə təltif edilib.[212][43]

Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra siyasi mühacir kimi Şimali Azərbaycana gəlib.[213] 1954–1957-ci illərdə Moskva Həmkarlar Hərəkatı Ali Məktəbində təhsil alıb.[214][215] 1957–1959-cu illərdə Bakı Ali Partiya Məktəbində dekan kimi işləyib.[216] 1959-cu ilin avqust ayında Azərbaycan Demokrat Firqəsinin sədri seçilib.[217] Bu vəzifəni 1979-cu ilin oktyabr ayınadək icra edib.[218] 1960-cı ildə Tudə Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin İcraiyyə Heyətinin üzvü seçilib. SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət heyətinin fərmanı ilə 60 illik münasibətilə "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni ilə təltif edilib.[216]

1986-cı il avqustun 16-da Bakıda vəfat edib[219] və Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.[220]

Qızılbaş Xalq Qoşunları nazirinin müavini
Qulamrza Cavidan
- Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[12] Deputat
Qulu Sübhi . - Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub.[53] Polkovnik Qulu Sübhi Qoşaçayda fədailərə başçılıq edib.[221] Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[12] AMH süqut etdikdən sonra Azərşəhrdə öldürülüb.[222] Deputat
Mahmud Qəznəvi . Sərab Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Sərabdan nümayəndə seçilib.[70][124] Deputat
Mahmud Turabi . - Mahmud Turabi "Xavəri nou" qəzetinin redaktoru olub.[223][132] Azərbaycan Demokrat Partiyasına üzv olub[224] və Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Makudan nümayəndə seçilib.[141] Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[12] Deputat
Məcid xan Xosrovi . Ərdəbil Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Ərdəbildən nümayəndə seçilib.[19] Deputat
Məhəmməd Cəlili
Ərdəbil ADF Mərkəzi Komitəsinin üzvü.[225] 1945-ci il noyabrın 21-də seçkiləri bitirib hökuməti yaradana qədər, qərarların icrasını təmin etmək üçün, Azərbaycan Xalq Konqresinin nümayəndələrindən seçilmiş Milli heyətin üzvü olub.[152][226] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Ərdəbildən nümayəndə seçilib.[19] Deputat
Məhəmməd Əzima . Təbriz Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Təbrizdən nümayəndə seçilib.[19][20] Azərbaycan Milli Hökuməti qurulduqdan sonra Azərbaycan Milli Məclisinin katibi[14] və Rəyasət heyətinin üzvü seçilib.[15] Azərbaycan Milli Məclisinin katibi və Rəyasət heyətinin üzvü.
Məmi Dehqan
Germi Məhəmməd Məhəmmədrza oğlu Nünəkərani 1906-cı ildə Ərdəbilin Nunəkəran kəndində anadan olub.[227]

1924-cü ildə İran Kommunist Partiyasının üzvü olub və partiyanın Astara komitəsində fəaliyyət göstərib.[228] 1930-cu ildə həbs olunub və 8 il məhkəmə qərarı olmadan Qəsri Qacar həbsxanasında saxlanılıb.[229] 1940-cı ilin fevral ayında Kaşan şəhərinə sürgün olunub.[229][230][231] 1941-ci il-də Tudə Partiyasının qurulmasında iştirak edib.[139][232][233] Partiyanın Ərdəbil və Astara komitələrinin yaradılmasında iştirak edib.[234] 1942-ci ilin yanvar ayında Təbrizdə yaradılmış[235] Azərbaycan Zəhmətkeşlər Təşkilatının Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub.[236][237]

1945-ci il sentyabrın 3-də Azərbaycan Demokrat Partiyasının yaradılmasında iştirak edib və partiyanın Mərkəzi Komitəsinin üzvü seçilib.[225][53] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Germidən nümayəndə seçilib.[238] 1946-cı ilin sentyabr ayında milli-demokratik hərəkatda iştirak etdiyi üçün "Səttarxan" ordeni ilə təltif olunub.[239][227][43]|| Deputat

Deputat
Məmməd Əmin Azadvətən
Urmiya Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub.[53] Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[12] Deputat
Məmmədəli Müinzadə . Əhər 1945-ci il noyabrın 21-də seçkiləri bitirib hökuməti yaradana qədər, qərarların icrasını təmin etmək üçün, Azərbaycan Xalq Konqresinin nümayəndələrindən seçilmiş Milli heyətin üzvü olub.[53][226] Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[12] Deputat
Məmmədhüseyn Seyfiqazi . Binab? 1945-ci ildə Azərbaycan Demokrat Partiyasının birinci qurultayında Binab nümayəndəsi kimi iştirak edib.[146] Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[12] Deputat
Manaf Kərimi . - Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[12] Deputat
Mərifət Şəfai . Zəncan Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Zəncandan nümayəndə seçilib.[68] Deputat
Mirəyyub Şəkiba
- Mirəyyub Şəkiba 1903-cü ildə Astara şəhərində anadan olub.[240][241] Sadiqiyyə məktəbində təhsil alıb daha sonra isə orada dərs deyib.[240] Gilanda baş vermiş Cəngəlilər hərəkatında iştirak edib.[242] Hərəkat məğlub olduqdan sonra əsasən Astarada gizli fəaliyyət göstərib.[243] 1930-cu ildə həbs olunaraq Qəsri Qacar həbsxanasına salınıb.[242] Burada məhkəmə qərarı olmadan 11 il saxlanılıb.[241][242] 1941-ci ildə Şəhrivər hadisəsindən sonra azalığa çıxıb və Tudə Partiyasına üzv olub.[242] 1945-ci ildə Azərbaycan Demokrat Partiyasına üzv olub və partiyanın Mərkəzi Komitəsinə seçilib.[244][53] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə nümayəndə seçilib.[245][241] Urmiyada mədəniyyət idarəsinə rəhbərlik edib.[116] AMH süqut etdikdən sonra öldürülüb.[245] Öldürülməsi ilə bağlı məlumatlar müxtəlifdir. Bəzi məlumatlara görə ya Urmiyada öldürülüb[112][245][246] ya da Urmiyada yaralı halda tutularaq və Təbrizə aparılıb və orada güllələnib.[244] Deputat
Mir Rəhim Vilayi . Mərənd Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub.[53] Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Mərənddən nümayəndə seçilib.[166][38] Azərbaycan Milli Hökuməti qurulduqdan sonra Azərbaycan Milli Məclisinin Rəyasət heyətinin üzvü seçilib.[15] Azərbaycan Milli Məclisinin Rəyasət heyətinin üzvü.
Mirzə Nurulla xan Yekani
- Daxili İşlər naziri Salamulla Cavidin müavini təyin olunub.[152] Azərbaycan Milli Hökumətinin Daxili İşlər nazirinin müavini.
Muradəli xan Teymuri . Maku Azərbaycan Demokrat Partiyasının birinci qurultayında Maku nümayəndəsi kimi iştirak edib.[146] 1945-ci il noyabrın 21-də seçkiləri bitirib hökuməti yaradana qədər, qərarların icrasını təmin etmək üçün, Azərbaycan Xalq Konqresinin nümayəndələrindən seçilmiş Milli heyətin üzvü olub.[152][153] Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Makudan nümayəndə seçilib.[247] Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[12] AMH süqut etdikdən sonra Makuda həbs olunub.[247] Azərbaycan Milli Məclisinin Rəyasət heyətinin üzvü[15]
Mükərrəm Turabi . Salmas Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub.[53] 1945-ci il noyabrın 21-də seçkiləri bitirib hökuməti yaradana qədər, qərarların icrasını təmin etmək üçün, Azərbaycan Xalq Konqresinin nümayəndələrindən seçilmiş Milli heyətin[152][226] və Xalq Konqresinin Rəyasət heyətinin üzvü olub.[164] Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Salmasdan nümayəndə seçilib.[248][39] Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[12] Deputat
Məhəmmədtağı Rəfii Nizamüddövlə . Təbriz Məhəmmədtağı Rəfii 1886-cı ildə Təbrizdə anadan olub.[76] Mülkədar və zadəgan olan Rəfii siyasətlə də məşğul olub.[249][154] X,XI,XII,XIII çağırış İran Məclisinin deputatı olub.[249][154][250] 1945-ci ildə yaradılmış Azərbaycan Demokrat Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin və Rəyasət heyətinin üzvü olub.[156][53] 1945-ci il noyabrın 20-də çağırılmış Azərbaycan Xalq Konqresinin Rəyasət heyətinin üzvü olub.[164] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Təbrizdən nümayəndə seçilib.[19][20] Məhəmmədtağı Rəfii Azərbaycan Milli Məclisinin ilk iclasında Milli Məclisin sədri seçilmiş Mirzə Əli Şəbüstərinin müavini[14][251] və Rəyasət heyətinin üzvü seçilib.[15] Azərbaycan Milli Məclisinin sədrinin müavini və Rəyasət heyətinin üzvü.
Nüsrət bəy Şahin Əcirli . Muğan Nüsrət bəy Şahin Əcirli Muğanda doğulub və iri torpaq sahibkarı olub.[252] 1945-ci il noyabrın 21-də seçkiləri bitirib hökuməti yaradana qədər, qərarların icrasını təmin etmək üçün, Azərbaycan Xalq Konqresinin nümayəndələrindən seçilmiş Milli heyətin üzvü olub.[152][226] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Biləsuvardan nümayəndə seçilib.[252][238] Milli Hökumətdə şahsevən tayfalarının işi üzrə məsul şəxs olub. AMH süqut etdikdən sonra həbs olunub. 2 il həbsdə qaldıqdan sonra azadlığa çıxıb. 1950-ci ildə vəfat edib.[252] Deputat
Nüsrətullah Cahanşahlı
Zəncan Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Zəncandan nümayəndə seçilib.[68] Baş nazir Mir Cəfər Pişəvərinin müavini[152]
Sadıq Dilməqani . - 1945-ci il noyabrın 20-də çağırılmış Azərbaycan Xalq Konqresinin Rəyasət heyətinin üzvü olub.[164] 1945-ci il noyabrın 21-də seçkiləri bitirib hökuməti yaradana qədər, qərarların icrasını təmin etmək üçün, Azərbaycan Xalq Konqresinin nümayəndələrindən seçilmiş Milli heyətin üzvü olub.[153] Keçirilən seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə nümayəndə seçilib. Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[12] Azərbaycan Milli Məclisinin Rəyasət heyətinin üzvü seçilib.[15] Azərbaycan Milli Məclisinin Rəyasət heyətinin üzvü.
Sadıq Padeqan . Təbriz Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub.[53] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Təbrizdən nümayəndə seçilib.[19][20] Sadıq Padeqan Azərbaycan Milli Məclisinin ilk iclasında Milli Məclisin sədri seçilmiş Mirzə Əli Şəbüstərinin müavini seçilib.[14] Azərbaycan Milli Məclisinin Rəyasət heyətinin üzvü seçilib.[15] Azərbaycan Milli Məclisinin sədrinin müavini və Rəyasət heyətinin üzvü.
Sadıqxan Zamani . Astara Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Astaradan nümayəndə seçilib.[238] Deputat
Şeyx Həsən Lənkərani . Ərdəbil Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Ərdəbildən nümayəndə seçilib.[163] Deputat
Şeyx Musa Kəyani . Xoy[226] 1945-ci il noyabrın 21-də seçkiləri bitirib hökuməti yaradana qədər, qərarların icrasını təmin etmək üçün, Azərbaycan Xalq Konqresinin nümayəndələrindən seçilmiş Milli heyətin[152][226] və Xalq Konqresinin Rəyasət heyətinin üzvü olub.[164] Keçirilən seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə nümayəndə seçilib. Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[12] Deputat
Tağı Kərimi . - Maliyyə naziri Qulamrza İlhaminin müavini təyin olunub.[152] Maliyyə naziri Qulamrza İlhaminin müavini.
Vahab Billuriyan . - Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[12] Deputat
Yusif Babacanyan və ya Yusif Babaxan . - Yusif Babaxan milliyətcə aysor olub.[226] 1945-ci il noyabrın 21-də seçkiləri bitirib hökuməti yaradana qədər, qərarların icrasını təmin etmək üçün, Azərbaycan Xalq Konqresinin nümayəndələrindən seçilmiş Milli heyətin üzvü olub.[53][226] Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[12] Deputat
doktor Rəfizadə . Meşkin Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Meşkindən nümayəndə seçilib.[238] Deputat
Yaqub Qüds . Nəmin Yaqub Qüds Ərdəbildə məktəb direktoru olub.[163] ADF Ərdəbil vilayət komitəsində sədr müavini olub.[163][253]Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Nəmindən nümayəndə seçilib.[238][163] Deputat
Rəssam Movəzzezadə . Azərşəhr Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Azərşəhrdən nümayəndə seçilib.[254] Deputat
Abbas Hidayət . Şəbüstər Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Şəbüstərdən nümayəndə seçilib.[44] Deputat
Tağı Xavəri . Əhər Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Əhərdən nümayəndə seçilib.[166] Deputat
Tağı Borçalı . Sulduz 1945-ci il noyabrın 21-də seçkiləri bitirib hökuməti yaradana qədər, qərarların icrasını təmin etmək üçün, Azərbaycan Xalq Konqresinin nümayəndələrindən seçilmiş Milli heyətin üzvü olub.[53][226] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Sulduzdan nümayəndə seçilib.[39] Deputat
Əbdüləli Müstəmə . Həştrud Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Həştruddan nümayəndə seçilib.[118] Deputat
Hüseyn Axundzadə . Əhər Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Əhərdən nümayəndə seçilib.[124] Deputat
Mirzəqasım Ağazadə . Əhər Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Əhərdən nümayəndə seçilib.[124] Deputat
Məhərrəm Danayi . Əhər Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Əhərdən nümayəndə seçilib.[255] AMH süqut etdikdən sonra Azərbaycana köçüb. Təqib olunmamaq üçün özünə Seyfulla Kərimov adını götürüb.[256] Deputat
Mirmehdi Çavuşi . Əhər Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Əhərdən nümayəndə seçilib.[255] Deputat
Əli Əkbər Mehmani . Əhər Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Əhərdən nümayəndə seçilib.[255] Deputat
Haşım Muradi . Kağızkonan Haşım Muradi Xalxal fədailərinə rəhbərlik edib.[257] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Kağızkonandan nümayəndə seçilib.[40] Deputat
Fazil Qaffari . Kağızkonan Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Kağızkonandan nümayəndə seçilib.[40] Deputat
Hüseyn Tizfəhm Tikmədaşlı . Ucan Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Ucandan nümayəndə seçilib.[40] Deputat
Həsən Zəfiri . Ələmdar Gərgər Həsən Zəfiri 1916-cı ildə Təbrizdə anadan olub.[154] Kiçik mətbəə sahibi olub. 1941-ci ildə Təbrizdə yaradılmış "Azərbaycan Cəmiyyəti"nin üzvü olub.[155] 1945-ci ildə yaradılmış Azərbaycan Demokrat Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin və Rəyasət heyətinin üzvü olub.[156][154] 1945-ci il noyabrın 20-də keçirilmiş Azərbaycan Xalq Konqresində nümayəndə kimi iştirak edib.[258] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Ələmdar Gərgərdən nümayəndə seçilib.[40] Deputat
Əbdüləli Pəjuhidə . Həştrud Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Həştruddan nümayəndə seçilib.[40] Deputat
Hüseyn Sadiqi . Mamağan Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Mamağandan nümayəndə seçilib.[40] Deputat
Məhəmməd Hüseyn Bürhani . Mərənd Şeyx Məhəmməd Hüseyn Bürhani Mərənddə anadan olub.[259] Naxçıvanda təhsil alıb və din xadimi olub.[259] 1945-ci il noyabrın 21-də seçkiləri bitirib hökuməti yaradana qədər, qərarların icrasını təmin etmək üçün, Azərbaycan Xalq Konqresinin nümayəndələrindən seçilmiş Milli heyətin üzvü olub.[53][226] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Mərənddən nümayəndə seçilib.[39] AMH dağıldıqdan sonra həbs olunub.[260] Həbs müddəti bitdikdən sonra sürgün olunub. Sürgündən qayıtdıqdan sonra kitabxanaçılıqla məşğul olub. 1957-ci ildə vəfat edib.[260] Deputat
Abbas Camali . Ənzab Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Ənzabdan nümayəndə seçilib.[39] Deputat
Cəfər Əxgəri . Əcəbşir və Dizəcrud Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Əcəbşir və Dizəcruddan nümayəndə seçilib.[261] Deputat
Muradəli Bəyat Maku . Maku Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Makudan nümayəndə seçilib.[141] Deputat
. Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə nümayəndə seçilib.[255] Deputat
. Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə nümayəndə seçilib.[255] Deputat
. Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə nümayəndə seçilib.[255] Deputat
. Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə nümayəndə seçilib.[255] Deputat
. Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə nümayəndə seçilib.[255] Deputat

Mənbə

[redaktə | vikimətni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  1. ↑ Atabaki, 2000. səh. 113
  2. ↑ Həsənli, 1998. səh. 269
  3. ↑ Pişəvəri, 2005. səh. 255
  4. ↑ 1 2 Atabaki, 2000. səh. 114
  5. ↑ Həsənli, 1998. səh. 272
  6. ↑ 1 2 3 İsmayılov, Güləddin. "Təbrizdə Azərbaycan Milli Məclisi və onun fəaliyyəti". Azərbaycan Demokrat Firqəsi. 2022-03-11. İstifadə tarixi: 2025-04-14.
  7. ↑ Xəndan, 1987. səh. 130
  8. ↑ Şəmidə, 1961. səh. 139
  9. ↑ Həsənov, 2004. səh. 139
  10. ↑ "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 663
  11. ↑ 1 2 "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 789
  12. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 Miyanalı, Əlirza; Ərdəbili, Lütfəli. "İnqilabi hərəkatımızın silahlı qüvvələri" (PDF). achiq.info. 2021-07-28 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2025-04-15.
  13. ↑ 1 2 Həsənli, 2006. səh. 166
  14. ↑ 1 2 3 4 "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 790
  15. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Çeşmazər, 1986. səh. 65
  16. ↑ Atabaki, 2000. səh. 117
  17. ↑ XX əsr Cənubi Azərbaycan ədəbiyyatında demokratik ideyalar, 1990. səh. 125
  18. ↑ Pişəvəri, 2005. səh. 10
  19. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Həsənli, 2006. səh. 156
  20. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 730
  21. ↑ Atabaki, 2000. səh. 120
  22. ↑ 1 2 Ələkbərli, 2021. səh. 120
  23. ↑ 1 2 Əhməd, 1998. səh. 43
  24. ↑ 1 2 Atabaki, 2000. səh. 110
  25. ↑ Tudə XX, 2022. səh. 22
  26. ↑ GOVERNOR-GENERAL OF AZERBAIJAN (ingilis). Sidney: The Sydney Morning Herald. 1946-06-18. 1.
  27. ↑ 1 2 Həsənli, 2006. səh. 386
  28. ↑ Mərəndli, 2017. səh. 128
  29. ↑ 1 2 3 Mərəndli, 2017. səh. 132
  30. ↑ Cavid, 2005. səh. 65
  31. ↑ 1 2 3 4 5 Həsənli, 2006. səh. 449
  32. ↑ Tağıyeva,Rəhimli,Bayramzadə, 2000. səh. 280
  33. ↑ Cavid, 2005. səh. 7
  34. ↑ 1 2 Bayramzadə, 2016. səh. 210
  35. ↑ Cavid, 2005. səh. 77
  36. ↑ Ələkbərli, 2021. səh. 146
  37. ↑ Ələkbərli, 2021. səh. 388
  38. ↑ 1 2 3 Mərəndli, 2017. səh. 192
  39. ↑ 1 2 3 4 5 6 "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 766
  40. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 740
  41. ↑ Həsənli, 1998. səh. 143
  42. ↑ "تاریخ شفاهی :: فرقة دموکرات آذربایجان از زبان ابراهیم ناصحی". www.oral-history.ir. İstifadə tarixi: 2025-02-14.
  43. ↑ 1 2 3 Çeşmazər, 1986. səh. 114
  44. ↑ 1 2 "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 749
  45. ↑ Образование национального правительства Иранского Азербайджана (PDF) (rus). 6625. Tbilisi: Заря Востока. 1945-12-18. 4.
  46. ↑ 1 2 3 Ağayeva, 2004. səh. 27
  47. ↑ 1 2 Pişəvəri, 1946. səh. 163
  48. ↑ 1 2 Həsənli, 2024. səh. 59
  49. ↑ Həsənov, 2004. səh. 168
  50. ↑ 1 2 Həsənov, 2004. səh. 169
  51. ↑ Fərzad, 2006. səh. 256
  52. ↑ 1 2 3 Atabaki, 2000. səh. 124
  53. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 Çeşmazər, 1986. səh. 70
  54. ↑ 1 2 Atabaki, 2000. səh. 130
  55. ↑ "تاریخ شفاهی :: فرقة دموکرات آذربایجان از زبان ابراهیم ناصحی". www.oral-history.ir. İstifadə tarixi: 2025-02-14.
  56. ↑ Образование национального правительства Иранского Азербайджана (PDF) (rus). 6625. Tbilisi: Заря Востока. 1945-12-18. 4.
  57. ↑ 1 2 Həsənov, 2004. səh. 174
  58. ↑ Mərəndli, 2017. səh. 155
  59. ↑ "تاریخ شفاهی :: فرقة دموکرات آذربایجان از زبان ابراهیم ناصحی". www.oral-history.ir. İstifadə tarixi: 2025-02-14.
  60. ↑ Çingizoğlu, Ənvər. "Ələkbər xan Dirəxşani: Ömürnamə". reyting.az. 2020-04-26. İstifadə tarixi: 2025-02-07.
  61. ↑ "شهرداران تبریز- از زمان تاسیس تا کنون - پرتال شهرداری تبریز". web.archive.org. 2020-06-25. Archived from the original on 2020-06-25. İstifadə tarixi: 2025-02-07.
  62. ↑ Pişəvəri, 2005. səh. 116
  63. ↑ Həsənov, 2004. səh. 85
  64. ↑ "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 212
  65. ↑ Məmmədov, 2019. səh. 223
  66. ↑ Balayev, 2018. səh. 87
  67. ↑ Çingizoğlu, Ənvər. "Əbdüssəməd mirzə Kambəxş: "Qırmızı şahzadə"". Reyting.az. 2020-04-22. İstifadə tarixi: 2025-02-07.
  68. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 Mərəndli, 2017. səh. 34
  69. ↑ "سرنوشت بازیگران فرقه دموکرات". مردم سالاری آنلاين (fars). 2020-12-10. İstifadə tarixi: 2025-02-17.
  70. ↑ 1 2 3 4 Mərəndli, 2017. səh. 161
  71. ↑ Həsənov, 2004. səh. 146
  72. ↑ Образование национального правительства Иранского Азербайджана (PDF) (rus). 6625. Tbilisi: Заря Востока. 1945-12-18. 4.
  73. ↑ Образование национального правительства Иранского Азербайджана (PDF) (rus). Moskva: İzvestiya . 1945-12-16. 4.
  74. ↑ "سیف الدینی: حکومت پهلوی در سرکوب فرقه دموکرات، کوتاهی کرد". آذری‌ها (fars). 2019-02-24. 2025-01-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-17.
  75. ↑ "سرنوشت بازیگران فرقه دموکرات". مردم سالاری آنلاين (fars). 2020-12-10. İstifadə tarixi: 2025-02-17.
  76. ↑ 1 2 Həsənli, 1998. səh. 247
  77. ↑ 1 2 Atabaki, 2000. səh. 119
  78. ↑ 1 2 3 Badamçı, Meysəm. "تشکیل فرقه دموکرات آذربایجان؛ بررسی یک سند تاریخی". www.radiozamaneh.com (fars). 2023-03-27. 2022-12-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-25.
  79. ↑ Şamil,Şamil, 2018. səh. 86
  80. ↑ Niknam, Səməd. "Seyid Cəfər Pişəvəri - O ağır gündə anadan olmuşdu,onu ağır tale gözləyrdi". gunaz.tv (az.). 2021-10-20. İstifadə tarixi: 2024-12-24.
  81. ↑ Həsənli, 1998. səh. 229
  82. ↑ Həsənli, 2006. səh. 116
  83. ↑ Həsənov, 2007. səh. 566
  84. ↑ "افتتاح مجلس ملی آذربایجان". adfmk.com. 2024-09-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-25.
  85. ↑ Rəhimli, 2003. səh. 70
  86. ↑ Tağıyeva,Rəhimli,Bayramzadə, 2000. səh. 222
  87. ↑ Ələkbərli, 2021. səh. 121
  88. ↑ Həsənli, 2023. səh. 398
  89. ↑ Rəhimli, 2003. səh. 153
  90. ↑ 1 2 Cavid, 2005. səh. 67
  91. ↑ Zülfqarlı, Məhərrəm. Tarixşünaslıq (1920-1991-ci illər) (PDF) (az.). Bakı. 2017. 210.
  92. ↑ Həsənli, 2024. səh. 565
  93. ↑ 1 2 Cavid, 2005. səh. 72
  94. ↑ Cavid, 2005. səh. 74
  95. ↑ Cavid, 2005. səh. 75
  96. ↑ Həsənli, 2006. səh. 248
  97. ↑ 1 2 Ələkbərli, 2021. səh. 221
  98. ↑ Qəribli, 2014. səh. 170
  99. ↑ Tudə XVII, 2020. səh. 149
  100. ↑ "یادی از رفیق شهید فریدون ابراهیمی، دادستان خلقی حکومت ملی آذربایجان". adfmk.com. 2024-12-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-14.
  101. ↑ Qəribli, 2014. səh. 171
  102. ↑ İbrahimi, 2018. səh. 7
  103. ↑ Rəhimli, 2009. səh. 50
  104. ↑ Bayramzadə, Səməd. "Firidun İbrahimi - Azərbaycanın danışan dili, Firidun İbrahimi şəxsiyyəti-iftixarlı tariximizin parlaq səhifəsi | Azərbaycan Demokratik Firqəsi". Azərbaycan Demokratik Firqəsi. 2021-01-12. 2021-01-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-14.
  105. ↑ Ələkbərli, 2021. səh. 223
  106. ↑ Образование национального правительства Иранского Азербайджана (PDF) (rus). 6625. Tbilisi: Заря Востока. 1945-12-18. 4.
  107. ↑ Atabaki, 2000. səh. 131
  108. ↑ Kərimi, Səadət. "Azadlıq aşiqi, gerçək vətənpərvər, fədakar istiqlal mücahidi". 525-ci qəzet. 2018-10-17. səh. 6. 2025-01-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-14.
  109. ↑ Yusifoğlu, Ənvər. "Dar Ağacında heykəlləşən milli qürur". Ədalət qəzeti. 2018-09-21. səh. 9. 2021-03-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-10.
  110. ↑ 1 2 Yusifoğlu, Ənvər. "Dar Ağacında heykəlləşən milli qürur". Ədalət qəzeti. 2018-09-21. səh. 9. 2021-03-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-10.
  111. ↑ "Ötən və gələcək günlərin unudulmaz adı; Firudin İbrahimi - Ətəkyazı". Ətəkyazı (az.). 2022-05-22. 2022-05-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-14.
  112. ↑ 1 2 Mərəndli, 2017. səh. 304
  113. ↑ Qəribli, 2014. səh. 174
  114. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 Mərəndli, 2017. səh. 315
  115. ↑ 1 2 3 İsmayılov, Güləddin. "Xalqımızın qəhrəman fədaisi və şəhidi Abbas Fəthi". Azərbaycan Demokrat Firqəsi. 2021-10-27. İstifadə tarixi: 2025-04-14.
  116. ↑ 1 2 3 Mərəndli, 2017. səh. 176
  117. ↑ 1 2 Bayramzadə, 2015. səh. 172
  118. ↑ 1 2 3 4 "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 781
  119. ↑ "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 39
  120. ↑ "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 173
  121. ↑ "شهرداران تبریز- از زمان تاسیس تا کنون - پرتال شهرداری تبریز". web.archive.org. 2020-06-25. 2020-06-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-04-15.
  122. ↑ 1 2 3 İsmayılov, Güləddin. "Şəhid fədai Bəhram Nəbi". Azərbaycan Demokrat Firqəsi. 2021-10-19. İstifadə tarixi: 2025-04-14.
  123. ↑ 1 2 3 Mərəndli, 2017. səh. 313
  124. ↑ 1 2 3 4 5 6 "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 806
  125. ↑ 1 2 3 4 Dehqan, 1988. səh. 85
  126. ↑ 1 2 3 4 Mərəndli, 2017. səh. 316
  127. ↑ 1 2 Müciri, 1962. səh. 10
  128. ↑ 1 2 Mərəndli, 2017. səh. 112
  129. ↑ 1 2 Müciri, 1962. səh. 11
  130. ↑ 1 2 Çeşmazər, 1986. səh. 37
  131. ↑ 1 2 Müciri, 1962. səh. 12
  132. ↑ 1 2 Həsənov, 2007. səh. 565
  133. ↑ Mərəndli, 2017. səh. 189
  134. ↑ 1 2 3 Bayramzadə, 2015. səh. 173
  135. ↑ Mərəndli, 2017. səh. 148
  136. ↑ 1 2 3 İsmayılov, Güləddin. "21 Azər hərəkatının şəhidi Danil Yuşia". Azərbaycan Demokrat Firqəsi. 2023-04-06. İstifadə tarixi: 2025-04-14.
  137. ↑ 1 2 3 4 5 Mərəndli, 2017. səh. 209
  138. ↑ 1 2 3 4 İsmayılov, Güləddin. "Əbdülhüseyn Əhmədi". Azərbaycan Demokrat Firqəsi. 2022-10-05. İstifadə tarixi: 2025-04-14.
  139. ↑ 1 2 Çeşmazər, 1986. səh. 12
  140. ↑ Yekani Zare, 2004. səh. 43
  141. ↑ 1 2 3 4 "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 769
  142. ↑ 1 2 Həsənli, 1998. səh. 219
  143. ↑ "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 214
  144. ↑ Həsənli, 1998. səh. 245
  145. ↑ Həsənli, 1998. səh. 295
  146. ↑ 1 2 3 "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 165
  147. ↑ Həmraz, 2024. səh. 112
  148. ↑ 1 2 Həmraz, 2024. səh. 111
  149. ↑ Mərəndli, 2017. səh. 284
  150. ↑ Həsənov, 2007. səh. 564
  151. ↑ "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 586
  152. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Çeşmazər, 1986. səh. 71
  153. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 607
  154. ↑ 1 2 3 4 5 6 Həsənli, 1998. səh. 248
  155. ↑ 1 2 Şəms, 1981. səh. 10
  156. ↑ 1 2 3 Məmmədov, 2021. səh. 176
  157. ↑ 1 2 Uzun, 2009. səh. 25
  158. ↑ Uzun, 2009. səh. 133
  159. ↑ Bayramzadə, 2015. səh. 63
  160. ↑ "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 600
  161. ↑ İsmayılov, Güləddin. "Şəhid Əyyub Kələntəri". Azərbaycan Demokrat Firqəsi. 2022-02-27. İstifadə tarixi: 2025-04-14.
  162. ↑ Həsənov, 2007. səh. 562
  163. ↑ 1 2 3 4 5 6 "جودت ؛ ولایت اردبیل در حکومت ملی آذربایجان به روایت اسناد- عسگر اکبرزاده". www.azoh.net (fars). 2018-12-11. İstifadə tarixi: 2025-04-15.
  164. ↑ 1 2 3 4 5 "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 599
  165. ↑ Həsənov, 2007. səh. 560
  166. ↑ 1 2 3 "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 754
  167. ↑ Mərəndli, 2017. səh. 149
  168. ↑ "جودت؛ ولایت اردبیل در حکومت ملی آذربایجان به روایت اسناد". Azərbaycan Demokrat Firqəsi. İstifadə tarixi: 2025-03-05.
  169. ↑ Mərəndli, 2017. səh. 104
  170. ↑ Məmmədli, 2009. səh. 183
  171. ↑ "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 815
  172. ↑ Məhərrəmova, Təranə. "Xalq şairi Balaş Azəroğlu Cənubi Azərbaycanda 65 il bundan öncə baş vermiş "21 Azər hərəkatı"nın tarixi əhəmiyyəti haqqında danışır". Kaspi qəzeti. 2010-11-12. səh. 8. İstifadə tarixi: 2025-03-20.
  173. ↑ Şəms, İsmayıl. Ömrə yazılan günlərdən ən önəmlisi 21 Azər günü (PDF) (az.). Dortmund: 21 Azər jurnalı. 1. 2024-10-12 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2025-03-06.
  174. ↑ Pişəvəri, 2005. səh. 363
  175. ↑ Mərəndli, 2017. səh. 119
  176. ↑ "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 166
  177. ↑ 1 2 3 Mərəndli, 2017. səh. 321
  178. ↑ 1 2 İsmayılov, Güləddin. "Hüseynqulu Əmini - "Mənim ölümümlə azadlıq hərəkatı dayanmayacaqdır!"". Azərbaycan Demokrat Firqəsi. 2022-01-26. İstifadə tarixi: 2025-04-14.
  179. ↑ Bayramzadə, 2015. səh. 176
  180. ↑ XX əsr Cənubi Azərbaycan ədəbiyyatında demokratik ideyalar, 1990. səh. 46
  181. ↑ Həsənov, 2004. səh. 65
  182. ↑ Ağayeva, 2004. səh. 18
  183. ↑ Həsənov, 2004. səh. 80
  184. ↑ Müciri, 1962. səh. 6
  185. ↑ Çeşmazər, 1986. səh. 64
  186. ↑ Vilayi, 1975. səh. 25
  187. ↑ 1 2 Mərəndli, 2017. səh. 122
  188. ↑ Müciri, 1962. səh. 7
  189. ↑ Lahrudi, Əmirəli. "21 Azər". “Mühacir” qəzeti. 1995-12-06. 2024-02-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-27.
  190. ↑ Çeşmazər, 1986. səh. 81
  191. ↑ Çernik-Bülənd, Adilə. "Ərdəbil vilayətinin fərmandarı". Azərbaycan Demokrat Firqəsi. 2021-06-22. İstifadə tarixi: 2025-04-14.
  192. ↑ Mərəndli, 2017. səh. 111
  193. ↑ Müciri, 1962. səh. 8
  194. ↑ Mərəndli, 2017. səh. 123
  195. ↑ Yəhya, 2006. səh. 7
  196. ↑ Atabaki, 2000. səh. 121
  197. ↑ İsmayılov, Güləddin. "General Qulam Yəhya Daneşyani". Azərbaycan Ruznaməsi (az.). 2024-08-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-06.
  198. ↑ 1 2 "İnqilabçı, general və firqə rəhbərinin tərcümeyi halı". Azərbaycan Ruznaməsi (az.). 2024-12-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-06.
  199. ↑ 1 2 Yəhya, 2006. səh. 9
  200. ↑ İsmayılov, Güləddin. "General Qulam Yəhya Daneşyani". Azərbaycan Ruznaməsi (az.). 2024-08-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-06.
  201. ↑ Balayev, 2018. səh. 12
  202. ↑ "İnqilabçı, general və firqə rəhbərinin tərcümeyi halı". Azərbaycan Ruznaməsi (az.). 2024-12-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-06.
  203. ↑ Həsənli, 1998. səh. 160
  204. ↑ Mərəndli, 2017. səh. 97
  205. ↑ Həsənli, 2006. səh. 193
  206. ↑ Həsənli, 2006. səh. 213
  207. ↑ "Qulam Yəhyanın xatirələri". Xalq Cəbhəsi qəzeti. 2016-08-19. səh. 13. İstifadə tarixi: 2025-02-06.
  208. ↑ Haşimi, 2002. səh. 49
  209. ↑ Həsənli, 2006. səh. 250
  210. ↑ Çeşmazər, 1986. səh. 115
  211. ↑ "راه توده ـ غلام یحیی دانشیان تاریخ آذربایجان با نام او گره خورده". www.rahetudeh.com. İstifadə tarixi: 2025-02-07.
  212. ↑ Bayramzadə, 2015. səh. 107
  213. ↑ Balayev, 2018. səh. 48
  214. ↑ Çingizoğlu, Ənvər. "Əbdüssəməd mirzə Kambəxş: "Qırmızı şahzadə"". reyting.az. 2020-04-22. İstifadə tarixi: 2025-02-06.
  215. ↑ Yəhya, 2006. səh. 93
  216. ↑ 1 2 "İnqilabçı, general və firqə rəhbərinin tərcümeyi halı". Azərbaycan Ruznaməsi (az.). 2024-12-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-06.
  217. ↑ Tudə XIX, 2021. səh. 12
  218. ↑ Balayev, 2018. səh. 91
  219. ↑ Atabaki, 2000. səh. 125
  220. ↑ İsmayılov, Güləddin. "General Qulam Yəhya Daneşyani". Azərbaycan Ruznaməsi (az.). 2024-08-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-06.
  221. ↑ Bayramzadə, 2015. səh. 33
  222. ↑ Bayramzadə, 2015. səh. 178
  223. ↑ "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 95
  224. ↑ "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 541
  225. ↑ 1 2 Azərbaycan xalqının azadlığı uğrunda mübarizlər, 2005. səh. 119
  226. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 608
  227. ↑ 1 2 Dehqan, 1978. səh. 5
  228. ↑ Dehqan, 1988. səh. 10
  229. ↑ 1 2 Cavid, 2005. səh. 37
  230. ↑ Rəhimli, Əkrəm. "Pişəvərinin zindanda son günləri və mübarizəsinin yeni çağının başlanması". Xalq Cəbhəsi qəzeti. 2016-11-16. səh. 14. İstifadə tarixi: 2025-03-19.
  231. ↑ Dehqan, 1988. səh. 128
  232. ↑ Dehqan, 1988. səh. 139
  233. ↑ Rəhimli, 2015. səh. 35
  234. ↑ Çeşmazər, 1986. səh. 36
  235. ↑ Rəhimli, 2015. səh. 22
  236. ↑ Atabaki, 2000. səh. 89
  237. ↑ Çeşmazər, 1986. səh. 35
  238. ↑ 1 2 3 4 5 Həsənli, 2006. səh. 157
  239. ↑ Bayramzadə, 2015. səh. 106
  240. ↑ 1 2 Müciri, 1962. səh. 59
  241. ↑ 1 2 3 İsmayılov, Güləddin. "Azadlıq fədaisi Mirəyyub Şəkiba". Azərbaycan Demokrat Firqəsi. 2021-11-28. İstifadə tarixi: 2025-04-14.
  242. ↑ 1 2 3 4 Müciri, 1962. səh. 60
  243. ↑ Dehqan, 1988. səh. 11
  244. ↑ 1 2 Azərbaycan xalqının azadlığı uğrunda mübarizlər, 2005. səh. 179
  245. ↑ 1 2 3 Müciri, 1962. səh. 61
  246. ↑ Mərəndli, 2017. səh. 174
  247. ↑ 1 2 Mərəndli, 2017. səh. 211
  248. ↑ Həmraz, 2024. səh. 116
  249. ↑ 1 2 Həmraz, 2023. səh. 101
  250. ↑ "مرکز پژوهشها - محمدتقی رفیعی". web.archive.org. 2022-08-19. Archived from the original on 2022-08-19. İstifadə tarixi: 2025-04-15.
  251. ↑ Məmmədov, 2021. səh. 179
  252. ↑ 1 2 3 Mərəndli, 2017. səh. 272
  253. ↑ Həsənov, 2007. səh. 561
  254. ↑ "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 278
  255. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 733
  256. ↑ Hüseynov, Rafael. "Hər cəhətdən misli olmayan". 525-ci qəzet. 2023-05-25. İstifadə tarixi: 2025-04-30.
  257. ↑ Mərəndli, 2017. səh. 184
  258. ↑ "Təbrizdə keçirilmiş Xalq Konqresinə seçilmiş nümayəndələrin siyahısı". Azərbaycan Ruznaməsi (az.). İstifadə tarixi: 2025-04-16.
  259. ↑ 1 2 Mərəndli, 2017. səh. 193
  260. ↑ 1 2 Mərəndli, 2017. səh. 200
  261. ↑ "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 794

Ədəbiyyat

[redaktə | vikimətni redaktə et]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Azərbaycan_Milli_Hökumətinin_Milli_Məclisinin_nümayəndələri&oldid=8140092"