Azərbaycan Milli Hökumətinin Milli Məclisinin nümayəndələri
![]() | Bu səhifədə iş davam etməkdədir. |
Azərbaycan Milli Məclisinin nümayəndələri | |
---|---|
![]() | |
Ümumi məlumatlar | |
Təsis tarixi | 12 dekabr 1945 |
Ləğv olunma tarixi | 12 dekabr 1946 |
İdarə heyəti | |
Sədri | Mirzə Əli Şəbüstəri |
Quruluşu | |
Üzvlərin sayı | 101 |
![]() |
Azərbaycan Milli Hökumətinin Milli Məclisinin nümayəndələri — 1945-ci ildə seçkilər nəticəsində formalaşmış Milli Məclis.
Haqqında
[redaktə | vikimətni redaktə et]1945-ci il noyabrın 20-də Təbriz Ərk teatrının binasında Azərbaycan Xalq Konqresi fəaliyyətə başlayıb.[1][2][3] Noyabrın 21-də konqres nümayəndələrindən, seçkiləri bitirib hökuməti yaradana qədər, qərarların icrasını təmin etmək üçün, 39 nəfərlik Milli heyət yaradıldı.[4][5][6]
Azərbaycan Milli Məclisinə seçkilər noyabr ayının 27-də dekabr ayının 1-ə qədər davam edib.[7]
Məclisin açılışı 1945-ci il dekabr ayının 12-də səhər saat 9:30-da Təbriz şəhərində 75 nəfər nümayəndənin iştirakı ilə açıldı.[8] Nümayəndələrin 26 nəfəri cəbhədə olduqları üçün məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyiblər.[9] Bunlar Atəşxan Bəyat Maku, Bəhram Nəbi, Cəfər Kavian, Əbdülhüseyn Əhmədi, Əhməd Bəradərani Ahəngəri, Əhməd Səidi, Hacı Mustafa Davudi, Həsən Cövdət, Hüseyn Zövqi, Kərim Əhmədi, Qulamrza Cavidan, Qulamrza İlhami, Qulam Yəhya, Qulu Sübhi, Mahmud Turabi, Manaf Kərimi, Məmmədəli Müinzadə, Məmməd Əmin Azadvətən, Məmmədhüseyn Seyfiqazi, Mirzə Rəbi Kəbiri, Muradəli Teymuri, Mükərrəm Turabi, Sadıq Dilməqani, Şeyx Musa Kəyani, Vahab Billuriyan və Yusif Babacanyan idilər.[9]
Məclisi seçilən nümayəndələrin ən yaşlısı olan Məhəmmədtağı Rəfii (Nizamüddövlə) açdı.[10][8] Mir Cəfər Pişəvəri baş nazir təyin olundu.
Salamulla Cavid Daxili İşlər naziri, Cəfər Kaviyan Xalq Qoşunları naziri, Cavid Mehtaş Kənd Təsərrüfatı naziri, Məhəmməd Biriya Mədəniyyət və Maarif naziri, Həsən Urəngi Səhiyyə naziri, Qulamrza İlhami Maliyyə naziri, Yusif Əzima Ədliyyə naziri, Mirzə Rəbi Kəbiri Yol, Poçt və Teleqraf naziri, Rza Rəsuli Ticarət və İqtisad naziri, Zeynalabdin Qiyami Ali Məhkəmənin sədri, Firidun İbrahimi isə Baş prokuror təyin olundular.
İclasda həm də gizli səsvermə yolu ilə məclis nümayəndələrindən 9 nəfərlik Rəyasət Heyəti seçildi.[10] Rəyasət heyətinə məclisin sədri Mirzə Əli Şəbüstəri, Sadıq Padeqan, Məhəmmədtağı Rəfii, Həsən Cövdət, Məhəmməd Əzima, Mirrəhim Vilayi, Əsgər Dibaiyan, Sadıq Dilməqani və Muradəli Teymuri seçildilər.[11][12][6]
"Azad millət" qəzetinin 1946-cı ildə çap olunmuş 18-ci sayında Milli Məclisə seçilən nümayəndələrin hansı sinifdən olduqları haqda məlumat verilib. Verilən məlumata görə Məclisə seçilən 101 nəfər nümayəndədən 16 nəfəri ziyalı, 15 nəfəri fəhlə, 14 nəfəri sənətkar, 12 nəfəri kəndli, 12 nəfəri mülkədar, 10 nəfəri tacir, 10 nəfəri qulluqçu, 8 nəfəri müəllim, 2 nəfəri fabrik sahibi, 2 nəfəri isə ruhani olub.[6]
Siyahı
[redaktə | vikimətni redaktə et]Nümayəndə | Şəkli | Seçildiyi bölgə | Haqqında | Məclisdəki vəzifəsi |
---|---|---|---|---|
Mir Cəfər Pişəvəri | ![]() |
Təbriz | Mir Cəfər Mircavad oğlu Cavadzadə 1892-ci il-də Xalxal mahalının Zeyvə kəndində anada olub.[13][14] Bakıda təhsil aldıqdan sonra bir müddət müəllimliklə məşğul olub.[15] Ədalət Partiyasının, İran Kommunist Partiyasının və Azərbaycan Demokrat Partiyasının üzvü olub. Cəngəlilər hərəkatında iştirak edib. Siyasi fəaliyyətinə görə həbs olunub və 10 il 6 ay Qəsri-Qacar həbsxanasında məhkəmə qərarı olmadan saxlanılıb. Daha sonra isə sürgün olunub. Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Təbrizdən nümayəndə seçilib.[16][17] 1945-ci il dekabrın 12-də qurulmuş Azərbaycan Milli Hökumətinin baş naziri seçilib. | Milli Hökumətin baş naziri |
Salamulla Cavid | ![]() |
Təbriz | Həkim, siyasətçi, ədəbiyyatçı, Ədalət Partiyasının[18] və Azərbaycan Demokrat Firqəsinın üzvü olub.[19][20] [21] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Təbrizdən nümayəndə seçilib.[17][16] 1946-cı ilin iyun ayında Azərbaycanın ostandarı təyin olunub.[22][23][24][25] AMH dağıldıqdan sonra həbs olunub.[26][27][28] Həbsdən çıxdıqdan sonra Tehranda gizli fəaliyyət göstərən Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Mərkəzi Bürosuna rəhbərlik edib.[29] Siyasi fəaliyyətinə görə dəfələrlə həbs olunub.[30][31][32] Ömrünün son illərində ədəbiyyatla məşğul olub. Tehranda Azərbaycan Yazarlar və Şairlər Cəmiyyətinin qurulmasında iştirak edib.[33] Ədəbiyyat və tibb sahələrində bir neçə kitabın müəllifidir. 1986-cı ildə Tehranda dünyasını dəyişib.[34] | Milli Hökumətin Daxili İşlər naziri |
Cəfər Kavian | ![]() |
Mərənd | Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Mərənddən nümayəndə seçilib.[35][36] Cəbhədə olduğu üçün Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[9] | Milli Hökumətin Xalq Qoşunları naziri |
Cavid Mehtaş | ![]() |
Həştrud[37] | Cavid Mehtaş 1914-cü ildə Təbrizdə anadan olub. Tehran Universitetini bitirdikdən sonra Birinci ostanın Baytarlıq İdarəsinin rəisi, daha sonra isə Üçüncü ostanın Əkinçilik və maldarlıq İdarəsinə rəis təyin olunub.[38] Əvvəlcə Tudə Partiyasına, daha sonra isə Azərbaycan Demokrat Partiyasına üzv olub.[39][40] Keçirilən seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Həştruddan nümayəndə seçilib.[41] Azərbaycan Milli Hökumətinin Kənd Təsərrüfatı naziri təyin olunub.[42][43] Azərbaycan Milli Hökumətinin Konstitusiyasının yazılması ilə bağlı yaradılmış komissiyanın üzvü olub.[44][45] Nazir olduğu dövrdə Milli Məclis tərəfindən 1946-cı il fevralın 27-də dövlət torpaq sahələrinin kəndlilər arasında bölüşdürülməsi haqda dekret qəbul edildi.[46] İslahat nəticəsində 1 milyona yaxın kəndli torpaqla təmin edildi.[47] Bir çox vergilər ləğv olundu.[47] 1946-cı il iyunun 13-də İran və Azərbaycan Milli Hökumətinin arasında bağlanmış razılaşmaya əsasən Təbriz şəhərinin fərmandarı təyin olunub.[24] AMH dağıldıqdan sonra şah qoşunları tərəfindən həbs olunub.[48][28] Sonrakı həyatı haqda məlumat yoxdur. | Milli Hökumətin Kənd Təsərrüfatı naziri |
Məhəmməd Biriya | ![]() |
Təbriz | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Təbrizdən nümayəndə seçilib.[16][17] | Milli Hökumətin Mədəniyyət və Maarif naziri |
Həsən Urəngi | - | Həsən Urəngi 1910-cu ildə Təbrizdə anadan olub.[49] Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub.[50] Azərbaycan Milli Hökumətinin Səhiyyə naziri təyin olunub.[51][43][12][52][53] Səhiyyə naziri olduğu dövrdə 35 xəstəxana, poliklinika, ambulatoriya tikildi. Kəndlərdə 38 tibb məntəqəsi yaradıldı. Xəstəxana çarpayılarının sayı 800-ə, həkimlərin sayı isə 200-ə çatdırıldı.[54] Tibb bacıları hazırlamaq üçün Təbrizdə üç illik Tibb texnikumu açılıb. Orta tibb işçiləri hazırlamaq üçün 5–6 aylıq kurslar açılıb. Milli Hökumət dağılana qədər bu kursları 120 tibb işçisi bitirmişdi.[54] 1947-ci il yanvarın 16-da şah qoşunları tərəfindən həbs olunub.[55] Sonrakı həyatı haqda məlumat yoxdur. | Milli Hökumətin Səhiyyə naziri | |
Qulamrza İlhami | ![]() |
Təbriz | Qulamrza İlhami 1904-cü ildə Təbriz şəhərində anadan olub.[56][49] 1934-cü ildə İsfahanın, 1944-cü ilin aprel ayından 1945-ci ilin oktyabr ayınadək isə Təbriz şəhərinin meri olub.[57][58][59] Təbriz şəhərində demokratlara loyal münasibət bəslədiyi üçün Tehrana çağırılıb və vəzifəsindən kənarlaşdırılıb.[60][61] Azərbaycan Demokrat Partiyasının üzvü olub və Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Təbrizdən nümayəndə seçilib.[16][17] Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[9]
Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra Azərbaycana mühacirət edib.[62] 1953-cü ilin oktyabr ayında Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Azərbaycan SSR ərazisində yaradılmış təşkilatlarının konfransında firqənin təftiş komissiyasına üzv seçilib.[63][64] |
Milli Hökumətin Maliyyə naziri |
Yusif Əzima | Sərab | Yusif Əzima 1911-ci ildə Təbrizdə anadan olub.[49] İxtisasca hüquqşünas olub.[65] Tudə partiyasının üzvü olduqdan sonra İran Milli Məclisinə keçirilən XIV seçkilərdə Urmiyadan namizəd olub.[66] Daha sonra Azərbaycan Demokrat Partiyasına üzv olub. 1945-ci il noyabr-dekabr aylarında keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Sərabdan nümayəndə seçilib.[67] Azərbaycan Milli Hökuməti qurulduqdan sonra Ədliyyə naziri təyin olunub.[43][68][12][51][69][70]
Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra Yusif Əzimanın həyatı ilə bağlı fikirlər müxtəlifdir. Bəzi məlumatlara görə Yusif Əzima şah qoşunları tərəfindən həbs olunub, 1948-ci ildə isə həbsdən buraxılıb.[71] Başqa məlumatlara görə isə Milli Hökumət dağıldıqdan sonra öldürülüb.[72] |
Milli Hökumətin Ədliyyə naziri | |
Mirzə Rəbi Kəbiri | ![]() |
- | Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[9] | Milli Hökumətin Yollar, Poçt və Teleqraf naziri |
Rza Rəsuli | ![]() |
- | - | Milli Hökumətin Ticarət və İqtisad naziri |
Hacı Mirzə Əli Şəbüstəri | ![]() |
Təbriz | Mirzə Əli Şəbüstəri 1898-ci ildə Şəbüstərdə anadan olub.[73][74] 1916-cı ildə qurulmuş Ədalət Partiyasının üzvü olub.[75] 1920-ci ildə Təbrizdə baş vermiş Xiyabani hərəkatında iştirak edib.[74][75] Hərəkat dağıldıqdan sonra ona Təbrizi tərk etmək qadağan edilib və yaşadığı dövrdə daim təqib olunub.[75]
1941-ci ildə yaradılmış "Azərbaycan" cəmiyyətinin sədri olub.[76][77] Azərbaycan Demokrat Partiyasının Təşkilat Komitəsinin üzvü[78][79] və Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub.[19][20][21] 1945-ci il noyabrın 20-də fəaliyyətə başlamış Azərbaycan Xalq Konqresinin Milli Məclisinin sədri seçilib.[80][81] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Təbrizdən nümayəndə seçilib.[16][17] Azərbaycan Milli Hökuməti qurulduqdan sonra Mirzə Əli Şəbüstəri Milli Məclisin sədri seçilib.[82][83][84] Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra şah qoşunları tərəfindən həbs olunaraq Tehrana aparılıb və ev dustaqlığında saxlanılıb.[85][28][26] 1947-ci ilin iyunun 7-də həbsdən azad olunub.[86][87][88] Həbsdən çıxdıqdan sonra bir müddət Şirazda yaşayıb.[89] 1948-ci ilin fevral ayında Şirazdan Tehrana gətirilib və yenidən həbs olunub.[89][31] 1948-ci ilin aprel ayında Salamulla Cavidlə birlikdə 2 il həbs cəzasına məhkum olunub.[90] 1948-ci ilin iyul ayında həbsdən azad olunub.[91] Sonrakı həyatı haqda məlumat yoxdur. |
Milli Məclisin sədri |
Zeynalabidin Qiyami | ![]() |
Təbriz [92] | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Təbrizdən nümayəndə seçilib.[16][17] | Ali Məhkəmənin sədri |
Firudin İbrahimi | ![]() |
- | Firidun Qəni oğlu İbrahimi 1918-ci il noyabrın 21-də Astara şəhərində anadan olub.[93][94] 1945-ci ildə Tehran Universitetinin hüquq fakültəsini bitirib.[95][96] Universitetdə oxuduğu dövrdə Tudə Partiyasına üzv olub.[97][98] Mir Cəfər Pişəvəri Tehranda nəşr etdirdiyi "Ajir" qəzetinin redaksiya heyətində fəaliyyət göstərib.[93][99] Bundan başqa Tudə Partiyasının rəsmi orqanı olan "Rəhbər" və "Zəfər", "Mərdom" kimi digər qəzetlərdə də məqalələrlə çıxış edib.[100][101]
Azərbaycan Milli Hökuməti qurulduqdan sonra, Milli Hökumətin tərkibində baş prokuror vəzifəsinə təyin olunub.[102][103] Azərbaycan Milli Hökumətinin Konstitusiyasının yazılması ilə bağlı yaradılmış komissiyanın üzvü olub.[44][45] 1946-cı il 29 iyul-15 oktyabr tarixlərində "Paris Beynəlxalq Sülh Konfransı"nda iştirak edib və burada Azərbaycan Milli Hökumətini təmsil edib.[104][105] Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra Təbrizi tərk etməyib, Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Mərkəzi Komitəsinin binasında 4 fədai ilə birlikdə səngər quraraq bir neçə gün şah qoşunlarına və quldurlara qarşı döyüş aparıb.[106][28][26] 1946-cı il dekabrın 15-də güllələri bitdiyi üçün mübarizəni davam etdirə bilməyiblər və həbs olunublar.[28] Firudin İbrahimi həbs olunduqdan sonra Tehrana aparılıb.[107][108] Burada bir neçə ay işgəncələrə məruz qalıb.[106] Daha sonra Təbrizə aparılıb və 1947-ci il mayın 23-də isə Gülüstan bağında asılıb.[109] |
Baş prokuror |
Abbas Fəthi | ![]() |
Urmiya | Abbas Fəthi 1897-ci ildə Urmiyada anadan olub.[110][111] Əvvəlcə Tudə Partiyasının daha sonra isə Azərbaycan Demokrat Firqəsinin üzvü olub.[111] 21 Azər hərəkatına fədai kimi qoşulub. Keçirilən seçkilərdə Azərbaycan Milli Məclisinə Urmiyadan nümayəndə seçilib.[110] Azərbaycan Milli Hökuməti dövründə Urmiya şəhərinin İqtisad və Ticarət idarəsinin rəisi və ADF şəhər təşkilatının təbliğat komitəsinə rəhbərlik edib.[110][112] 1946-cı ilin mart ayında 21 Azər hərəkatında göstərdiyi şücaətə görə "21 Azər" medalı ilə təltif olunub.[110][111] Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra həbs olunaraq edam olunub.[112][113] | - |
Abbasəli Pənbeyi | ![]() |
Miyanə | Abbasəli Pənbeyi 1897-ci ildə Miyanə şəhərində anadan olub. Məhəmməd Xiyabani və "21 Azər" hərəkatlarında iştirak edib. Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Miyanədən nümayəndə seçilib.[65][114] Azərbaycan Milli Hökuməti qurulduqdan sonra Təbrizdə polis rəisi, Urmiya və Salmasda isə fərmandar kimi fəaliyyət göstərib. Milli Hökumət dağıldıqdan sonra həbs olunub. Bir neçə il həbsdə daha sonra isə sürgündə qaldıqdan sonra Miyanəya qayıdıb. Xeyriyyəçiliklə məşğul olub. 1977-ci il martın 9-da Tehranda avtomobil qəzasına düşərək dünyasını dəyişib. | |
Atəşxan Bəyat Maku | . | Xoy | Atəşxan Bayat Maku 1940-cı ildə Tehran Universitetinin hüquq fakültəsini bitirib. Azərbaycan Milli Hökuməti dövründə Təbriz şəhərinin meri təyin olunub.[65][115] Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub.[50] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Xoydan nümayəndə seçilib.[114] Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[9] | |
Balaş Azəroğlu | ![]() |
- | - | - |
Bəhram Nəbi | . | Urmiya | Bəhram Əmirxan oğlu Nəbi 1918-ci ildə Urmiyada anadan olub.[35] 1943-cü ildə Tudə Partiyasına, 1945-ci ildə isə Azərbaycan Demokrat Firqəsinə üzv olub.[116] Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Urmiyadan nümayəndə seçilib.[117][118] Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[9] Azərbaycan Milli Hökuməti qurulduqdan sonra Urmiya Həmkarlar İttifaqının sədri seçilib.[116] AMH tərəfindən milli-demokratik hərəkatda iştirak etdiyi üçün "21 Azər" medalı ilə təltif olunub.[116] AMH süqut etdikdən sonra Urmiyada öldürülüb.[113] | - |
Dadaş Tağızadə | ![]() |
Marağa | Dadaş Tağızadə 1881-ci ildə[119] Marağada anadan olub [120] İran Kommunist Partiyasına üzv olub. 1927-ci ildə təhsil almaq üçün partiya tərəfindən Moskvaya göndərilib. Burada Şərq Zəhmətkeşlərinin Kommunist Universitetində təhsil alıb.[120] 1930-cu ildə təhsilini bitirdikdən sonra Tehrana qayıdıb.[119] 1931-ci ildə həbs olunaraq Qəsri Qacar həbsxanasına salınıb.[121][119] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Marağadan nümayəndə seçilib.[118][120] Dadaş AMH süqut etdikdən sonra Marağada güllələnib.[120][122] | Deputat |
Daniyel Yuşia | . | Urmiya | Daniel Yuşia 1886-cı ildə Urmiyada anadan olub.[110] Milliyətcə aysordur.[110][123] 1945-ci ildə yaradılmış Azərbaycan Demokrat Partiyasına üzv olub və partiyanın Mərkəzi Komitəsinə üzv seçilib.[50] Daha sonra keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Urmiyadan nümayəndə seçilib.[110][123] AMH tərəfindən milli-demokratik hərəkatda iştirak etdiyi üçün "21 Azər" medalı ilə təltif olunub.[123] AMH süqut etdikdən sonra Təbrizdə güllələnib.[110][122] | Deputat |
Əbdülhüseyn Əhmədi | . | Xoy | Əbdülhüseyn Şeyx Əhməd oğlu Əhmədi Makuda anadan olub.[124][125] Atası və əmisi Məşrutə hərəkatının iştirakçıları olduqlarına görə edam olunublar.[124] Siyasi fəaliyyətinə görə 1932-ci ildə həbs olunub.[125] Həbsdən azad olunduqdan sonra 1941-ci ildə Tudə Partiyasının yaradılmasında iştirak edib.[126] 1945-ci ildə Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Mərkəzi Komitəsinin üzvü [124][50] və ADF Xoy komitəsinin sədri olub.[125][122] Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Xoydan nümayəndə seçilib.[124] Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[9] AMH süqut etdikdən sonra edam olunub.[125][124]
Maku?[127]|| Deputat | |
Əbülfət Nikcu | . | Təbriz | 1945-ci ildə Üçüncü ostanın valisinin müavini[128] daha sonra isə valini əvəzedicisi olub.[129] 1945-ci il oktyabrın 2-də Azərbaycan Demokrat Firqəsinin birinci təsis qurultayında iştirak edib.[130] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Təbrizdən nümayəndə seçilib.[17][128][131][16] | - |
Əbdülhüseyn Rza | . | Xoy | - | Deputat |
Əbülhəsən Vaqif | . | Sərab | Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub.[50] Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Sərabdan nümayəndə seçilib.[118][67] | Deputat |
Əhməd Bəradəran | . | Salmas | Əhməd Bəradəran 1915-ci ildə Salmas şəhərində anadan olub.[132] Azərbaycan Milli Hökuməti qurulduqdan sonra Azərbaycan Milli Məclisinə nümayəndə seçilib Salmasdan nümayəndə seçilib.[133][36] Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[9] AMH süqut etdikdən sonra həbs olunub[133] və Bərazcan həbsxanasına salınıb.[134] | Deputat |
Əhməd Səidi | . | - | Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[9] | Deputat |
Əli Maşınçı | . | Təbriz | Əli Maşınçı 1892-ci ildə Təbrizdə anadan olub.[135] Kiçik toxuculuq fabrikinin sahibi olub. 1941-ci ildə Təbrizdə yaradılmış "Azərbaycan Cəmiyyəti"nin üzvü olub.[136] 1945-ci ildə yaradılmış Azərbaycan Demokrat Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin və Rəyasət heyətinin üzvü olub.[137][50] 1945-ci il noyabrın 21-də Azərbaycan Xalq Konqresinin nümayəndələrindən, seçkiləri bitirib hökuməti yaradana qədər, qərarların icrasını təmin etmək üçün, 39 nəfərlik Milli heyət yaradıldı.[4][5][6] Əli Maşınçı da bu heyətin üzvü olub.[138] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Təbrizdən nümayəndə seçilib.[16][17] | Deputat |
Ələsgər Dibaian | . | - | Təbrizdə müəllimlik edib.[139] Müəllimliklə yanaşı ictimai fəaliyyəti də olub. 1941-ci ildə Təbrizdə müəllimlərin haqlarını qoruyan "El muallimin" təşkilatının əsasını qoyub.[139] Təbrizdə yaradılmış "Sovet Azərbaycanı Dostları Cəmiyyətinin" idarə heyətinin üzvü olub.[140] Azərbaycan Milli Hökuməti qurulduqdan sonra Mədəniyyət və Maarif nazirinin müavini,[141] seçilib. | Mədəniyyət və Maarif nazirinin müavini[141][142] və Azərbaycan Milli Məclisinin Rəyasət heyətinin üzvü[12] |
Əyyub Kələntəri | . | Təbriz | Əyyub İbrahim oğlu Kələntəri 1911-ci ildə Təbrizdə anadan olub. Tudə Partiyasına üzv olub. 1944-cü ildə Təbrizdə Həmkarlar İttifaqının təşkil etdiyi aksiya ordu tərəfindən dağıdılarkən aksiyada iştirak edən Əyyub Kələntəri ağır güllə yarası alıb. 1945-ci ildə Azərbaycan Demokrat Partiyasına üzv olub. Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Təbrizdən nümayəndə seçilib. 1946-cı ildə AMH tərəfindən milli-demokratik hərəkatda iştirak etdiyi üçün "21 Azər" medalı ilə təltif olunub. AMH süqut etdikdən sonra gizli fəaliyyət göstərməyə başlayıb. 1953-cü ildə "28 mordad" hadisələrindən sonra 2 dəfə həbs olunub. Bir müddət sonra həbsdən azad olunub və fəaliyyətinə davam edib. 1959-cu ildə həbs olunub və məhkəmə tərəfindən güllələnməyə məhkum edilib. 1960-cı il mayın 4-də Təbrizdə güllələnib.[143] | Deputat |
Fətəli İpəkçian | . | Təbriz | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Təbrizdən nümayəndə seçilib.[16][17] | Deputat |
Hacı Böyük ağa Vahabzadə Natiqi | . | Ərdəbil | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Ərdəbildən nümayəndə seçilib.[144] | Deputat |
Hacı Mustafa Davudi | . | - | Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[9] | Deputat |
Hacı Tağı Vahabzadə | . | Ərdəbil | Hacı Tağı Vahabzadə mülkədar və tacir olub.[65] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Ərdəbildən nümayəndə seçilib.[16] | Deputat |
Hacı Zeynalabdin Rəhimzadə | . | Miyanə | Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Miyanədən nümayəndə seçilib.[65][145] | Deputat |
Harutyun Hrapetyan | . | Urmiya | AMH süqut etdikdən sonra həbs olunub. 1947-ci il mayın 5-də Təbriz Hərbi Tribunalının qərarı ilə Təbrizdə asılıb.[146] | Deputat |
Həsən Cövdət | ![]() |
Ərdəbil | Həsən Cövdət 1900-cü ildə Ərdəbildə anadan olub.[135] Ərdəbildə çap olunan "Cövdət" qəzetinin redaktoru olub.[147][148][149] Azərbaycan Demokrat Firqəsi yaradıldıqdan sonra firqənin Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub.[50] Ərdəbildə keçirilən seçkilər nəticəsində Həsən Cövdət hər kəsdən çox səs toplayaraq Azərbaycan Milli Məclisinə Ərdəbildən nümayəndə seçilib.[144][150][151] Azərbaycan Milli Hökumətinin Milli Məclisinin birinci iclasında Məclis sədrinin müavini və Məclisin Rəyasət Heyətinin üzvü seçilib.[12][152][153] AMH dağıldıqdan sonra Ərdəbildə baş verən qırğınlarda Həsən Cövdətin redaktoru olduğu "Cövdət" qəzetinin redaksiyası yandırılıb,[121] özü isə həbs olunub.[154] Sonrakı həyatı haqda məlumat yoxdur. | Milli Məclisin sədrinin müavini və Məclisin Rəyasət Heyətinin üzvü.[12] |
Hilal Nasiri | . | Zəncan | Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub.[50] Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Zəncandan nümayəndə seçilib.[65][114] | - |
Hüseyn Zövqi | . | - | Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[9] | - |
Hüseynqulu Əmini | . | Mamağan | Hüseynqulu Məhəmmədəli oğlu Əmini 1898-ci ildə Mamağanda anadan olub. Əkinçiliklə məşğul olub. Siyasi fəaliyyətinə görə 1941-ci ildə həbs olunub.[155] Siyasətə qarışmayacağına vəd verdikdən sonra şərti azadlığa buraxılıb.[156] Azad olduqdan sonra Təbrizə gəlib əvvəlcə "Ziddi faşist" təşkilatı və Tudə Partiyasına, 1945-ci ildə isə Azərbaycan Demokrat Partiyasına üzv olub. Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Mamağandan nümayəndə seçilib.[155] 1946-cı ilin mart ayında milli demokratik hərəkatda iştirakına görə "21 Azər" medalı ilə təltif olunub.[156] AMH süqut etdikdən sonra Mamağanda edam olunub.[155][157] | deputat |
Xəlil Azərbadeqan | ![]() |
Urmiya | Xəlil Azərbadeqan Urmiyada anadan olub.[117] 1905-1911-ci illərdə baş tutmuş Məşrutə hərəkatının iştirakçısı olub.[158] 1943-cü ildə Təbrizdə qurulmuş Demokratiya ocağı təşkilatının sədri olub.[159] 1944-cü ildə Demokratiya ocağı təşkilatı Tudə Partiyası ilə birləşdi.[160][161] Bundan sonra Xəlil Azərbadeqan İTP Azərbaycan Əyalət Komitəsinə üzv seçilib.[162][163] 1945-ci ildə Azərbaycan Demokrat Partiyası qurulduqdan sonra partiyanın Mərkəzi Komitəsinə üzvü seçilib.[164][165]
Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Əhərdən nümayəndə seçilib.[127] Əhər? Urmu?[166] Azərbaycan Milli Hökuməti tərəfindən əvvəlcə Marağanın[117][167] daha sonra isə 1946-cı ilin avqust ayında Ərdəbilin qubernatoru təyin olunub.[166][168][169] Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra Xəlil Azərbadeqan Ərdəbili tərk etməyib.[170] Bir neçə gün şəhər uğrunda döyüşüb. Daha sonra həbs olunub.[171] Bir müddət həbsdə saxlanıldıqdan sonra 1947-ci il martın 15-də dar ağacından asılıb.[172][173][86] |
- |
İsmayıl Bazərgan | - | - | Kənd Təsərrüfatı naziri Cavid Mehtaşın müavini[142] | |
İsmayıl Şəms | ![]() |
- | - | |
Kərim Əhmədi | . | - | Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[9] | Deputat |
Qulam Yəhya | ![]() |
Sərab | Qulam Yəhya oğlu Danişian 1906-cı ildə Sərab mahalının Əsgərabad kəndində anadan olub.[174][175] 1918-ci ildə atası ilə birlikdə Bakıya köçüb.[176] 1925-ci ildə Kommunist Partiyasına üzv olub.[177][178] 1927–1929-cu illərdə Bakıda Partiya Məktəbinidə təhsil alıb. 1931-ci ilə qədər Bakıda Lenin rayonu partiya komitəsində işləyib. 1931-ci ildən 1935-ci ilə qədər Lenin rayon partiya komitəsində kadrlar üzrə şöbə müdiri, rayon zəhmetkeş deputatlar şurasının sədri vəzifəsində fəaliyyət göstərib. 1935–1937-ci illərdə Azərbaycan Xalq Təsərrüfatı İnstitutunda təhsil alıb.[177][178]
1937-ci ildə İrana geri qayıdıb.[179][180] Siyasi fəaliyyətinə görə bir neçə dəfə həbs olunub. 1941-ci ildə əvvəlcə Tudə Partiyasına[181][182] 1945-ci ildə isə Azərbaycan Demokrat Partiyasına üzv olub. Partiyanın I qurultayında Mərkəzi Təftiş Komissiyasına üzv seçilib.[183] Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Sərabdan nümayəndə seçilib.[67] Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[9] 1945-ci il dekabrın 12-də Azərbaycan Milli Hökuməti qurulduqdan sonra Qulam Yəhya xalq qoşunları naziri Cəfər Kavianın müavini seçilib.[142][184] 1946-cı ilin yanvar ayında Zəncanda aparılan işlərə dəstək vermək və orada təhlükəsizliyi qorumaq məqsədilə göndərilən fədailərə rəhbərlik edib.[185][186][187] 17 fevral tarixində rəhbərlik etdiyi 600 fədai ilə birlikdə Zülfüqarinin dəstələrinə qarşı döyüşüb və onları bölgəni tərk etməyə məcbur edib.[188] Döyüşlərdə göstərdiyi şücaətə görə general rütbəsi alan 3 nəfərdən biri olub.[189][190] 1946-cı ildə milli-demokratik hərəkatda iştirak etdiyi üçün "21 Azər" medalı və "Səttarxan" ordeni ilə təltif edilib.[191][40] Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra siyasi mühacir kimi Şimali Azərbaycana gəlib.[192] 1954–1957-ci illərdə Moskva Həmkarlar Hərəkatı Ali Məktəbində təhsil alıb.[193][194] 1957–1959-cu illərdə Bakı Ali Partiya Məktəbində dekan kimi işləyib.[195] 1959-cu ilin avqust ayında Azərbaycan Demokrat Firqəsinin sədri seçilib.[196] Bu vəzifəni 1979-cu ilin oktyabr ayınadək icra edib.[197] 1960-cı ildə Tudə Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin İcraiyyə Heyətinin üzvü seçilib. SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət heyətinin fərmanı ilə 60 illik münasibətilə "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni ilə təltif edilib.[195] 1986-cı il avqustun 16-da Bakıda vəfat edib[198] və Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.[199] |
Xalq Qoşunları naziri Cəfər Kavianın müavini[142] |
Qulamrza Cavidan | ![]() |
- | Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[9] | Deputat |
Qulu Sübhi | . | - | Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub.[50] Polkovnik Qulu Sübhi Qoşaçayda fədailərə başçılıq edib.[200] Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[9] AMH süqut etdikdən sonra Azərşəhrdə öldürülüb.[201] | - |
Mahmud Qəznəvi | . | Sərab | Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Sərabdan nümayəndə seçilib.[67][118] | - |
Mahmud Turabi | . | - | "Xavəri nou" qəzetinin redaktoru olub. Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Makudan nümayəndə seçilib.[127] Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[9] | - |
Məcid xan Xosrovi | . | Ərdəbil | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Ərdəbildən nümayəndə seçilib.[16] | - |
Məhəmməd Cəlili | ![]() |
Ərdəbil | ADF Mərkəzi Komitəsinin üzvü.[202] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Ərdəbildən nümayəndə seçilib.[16] | - |
Məhəmməd Əzima | . | Təbriz | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Təbrizdən nümayəndə seçilib.[16][17] | Azərbaycan Milli Məclisinin katibi və Rəyasət heyətinin üzvü[12] |
Məmi Dehqan | ![]() |
Germi | Məhəmməd Məhəmmədrza oğlu Nünəkərani 1906-cı ildə Ərdəbilin Nunəkəran kəndində anadan olub.[203]
1924-cü ildə İran Kommunist Partiyasının üzvü olub və partiyanın Astara komitəsində fəaliyyət göstərib.[204] 1930-cu ildə həbs olunub və 8 il məhkəmə qərarı olmadan Qəsri Qacar həbsxanasında saxlanılıb.[205] 1940-cı ilin fevral ayında Kaşan şəhərinə sürgün olunub.[205][206][207] 1941-ci il-də Tudə Partiyasının qurulmasında iştirak edib.[126][208][209] Partiyanın Ərdəbil və Astara komitələrinin yaradılmasında iştirak edib.[210] 1942-ci ilin yanvar ayında Təbrizdə yaradılmış[211] Azərbaycan Zəhmətkeşlər Təşkilatının Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub.[212][213] 1945-ci il sentyabrın 3-də Azərbaycan Demokrat Partiyasının yaradılmasında iştirak edib və partiyanın Mərkəzi Komitəsinin üzvü seçilib.[202][50] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Germidən nümayəndə seçilib.[214] 1946-cı ilin sentyabr ayında milli-demokratik hərəkatda iştirak etdiyi üçün "Səttarxan" ordeni ilə təltif olunub.[215][203][40]|| Deputat | |
Məmməd Əmin Azadvətən | ![]() |
Urmiya | Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub.[50] Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[9] | Deputat |
Məmmədəli Müinzadə | . | - | Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[9] | Deputat |
Məmmədhüsen Seyfiqazi | . | - | Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[9] | Deputat |
Manaf Kərimi | . | - | Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[9] | Deputat |
Mərifət Şəfai | . | Zəncan | Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Zəncandan nümayəndə seçilib.[65] | Deputat |
Mirəyyub Şəkiba | ![]() |
- | Mirəyyub Şəkiba 1903-cü ildə Astara şəhərində anadan olub.[216] Cəngəlilər hərəkatında iştirak edib. Hərəkat məğlub olduqdan sonra əsasən Astarada gizli fəaliyyət göstərib.[217] 1930-cu ildə həbs olunaraq Qəsri Qacar həbsxanasına salınıb. Burada məhkəmə qərarı olmadan 11 il saxlanılıb.[216] 1941-ci ildə Şəhrivər hadisəsindən sonra azalığa çıxıb və Tudə Partiyasına üzv olub. 1945-ci ildə Azərbaycan Demokrat Partiyasına üzv olub və onun Mərkəzi Komitəsinə seçilib.[218][50] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə nümayəndə seçilib.[216] AMH süqut etdikdən sonra yaralı halda tutulub və Təbrizdə güllələnib.[218] | deputat |
Mir Rəhim Vilayi | . | Mərənd | Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub.[50] Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Mərənddən nümayəndə seçilib.[145][35] | Azərbaycan Milli Məclisinin Rəyasət heyətinin üzvü[12] |
Mirzə Nurulla xan Yekani | ![]() |
- | - | Daxili İşlər naziri Salamulla Cavidin müavini[142] |
Muradəli xan Teymuri | . | Maku | Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Makudan nümayəndə seçilib.[219] Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[9] AMH süqut etdikdən sonra Makuda həbs olunub.[219] | Azərbaycan Milli Məclisinin Rəyasət heyətinin üzvü[12] |
Mükərrəm Turabi | . | Salmas | Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub.[50] Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Salmasdan nümayəndə seçilib.[220][36] Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[9] | - |
Məhəmmədtağı Rəfii Nizamüddövlə | . | Təbriz | Məhəmmədtağı Rəfii 1886-cı ildə Təbrizdə anadan olub.[73] Mülkədar və zadəgan olan Rəfii siyasətlə də məşğul olub.[221][135] X,XI,XII,XIII çağırış İran Məclisinin deputatı olub.[221][135][222] 1945-ci ildə yaradılmış Azərbaycan Demokrat Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin və Rəyasət heyətinin üzvü olub.[137].[50] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Təbrizdən nümayəndə seçilib.[16][17] Məhəmmədtağı Rəfii Azərbaycan Milli Məclisinin ilk iclasında Milli Məclisin sədri seçilmiş Mirzə Əli Şəbüstərinin müavini seçilib.[11][223] | Azərbaycan Milli Məclisinin Rəyasət heyətinin üzvü[12] |
Nüsrət bəy Şahin Əcirli | . | Muğan | Nüsrət bəy Şahin Əcirli Muğanda doğulub və iri torpaq sahibkarı olub.[224] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Biləsuvardan nümayəndə seçilib.[224][214] Milli Hökumətdə şahsevən tayfalarının işi üzrə məsul şəxs olub. AMH süqut etdikdən sonra həbs olunub. 2 il həbsdə qaldıqdan sonra azadlığa çıxıb. 1950-ci ildə vəfat edib.[224] | Deputat |
Nüsrətullah Cahanşahlı | ![]() |
Zəncan | Keçirilmiş seçkilər nəticəsində Azərbaycan Milli Məclisinə Zəncandan nümayəndə seçilib.[65] | Baş nazir Mir Cəfər Pişəvərinin müavini[142] |
Sadıq Dilməqani | . | - | Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[9] | Azərbaycan Milli Məclisinin Rəyasət heyətinin üzvü[12] |
Sadıq Padeqan | . | Təbriz | Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub.[50] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Təbrizdən nümayəndə seçilib.[16][17] Sadıq Padeqan Azərbaycan Milli Məclisinin ilk iclasında Milli Məclisin sədri seçilmiş Mirzə Əli Şəbüstərinin müavini seçilib.[11] | Azərbaycan Milli Məclisinin Rəyasət heyətinin üzvü[12] |
Sadıqxan Zamani | . | Astara | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Astaradan nümayəndə seçilib.[214] | - |
Şeyx Həsən Lənkərani | . | Ərdəbil | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Ərdəbildən nümayəndə seçilib.[144] | - |
Şeyx Musa Kəyani | . | - | Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[9] | Deputat |
Tağı Kərimi | . | - | - | Maliyyə naziri Qulamrza İlhaminin müavini[142] |
Vahab Billuriyan | . | - | Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[9] | Deputat |
Yusif Babacanyan | . | - | Cəbhədə olduğu üçün Milli Məclisin ilk iclasında iştirak edə bilməyib.[9] | Deputat |
doktor Rəfizadə | . | Meşkin | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Meşkindən nümayəndə seçilib.[214] | Deputat |
Yaqub Qüds | . | Nəmin | Yaqub Qüds Ərdəbildə məktəb direktoru olub.[144] ADF Ərdəbil vilayət komitəsində sədr müavini olub.[144] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Nəmindən nümayəndə seçilib.[214][144] | Deputat |
Rəssam Movəzzezadə | . | Azərşəhr | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Azərşəhrdən nümayəndə seçilib.[225] | Deputat |
Abbas Hidayət | . | Şəbüstər | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Şəbüstərdən nümayəndə seçilib.[41] | deputat |
Tağı Xavəri | . | Əhər | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Əhərdən nümayəndə seçilib.[145] | deputat |
Tağı Borçalı | . | Sulduz | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Sulduzdan nümayəndə seçilib.[36] | deputat |
Əbdüləli Müstəmə | . | Həştrud | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Həştruddan nümayəndə seçilib.[114] | deputat |
Hüseyn Axundzadə | . | Əhər | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Əhərdən nümayəndə seçilib.[118] | deputat |
Mirzəqasım Ağazadə | . | Əhər | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Əhərdən nümayəndə seçilib.[118] | deputat |
Məhərrəm Danayi | . | Əhər | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Əhərdən nümayəndə seçilib.[226] | deputat |
Mirmehdi Çavuşi | . | Əhər | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Əhərdən nümayəndə seçilib.[226] | deputat |
Əli Əkbər Mehmani | . | Əhər | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Əhərdən nümayəndə seçilib.[226] | deputat |
Haşım Muradi | . | Kağızkonan | Haşım Muradi Xalxal fədailərinə rəhbərlik edib.[227] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Kağızkonandan nümayəndə seçilib.[37] | deputat |
Fazil Qaffari | . | Kağızkonan | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Kağızkonandan nümayəndə seçilib.[37] | deputat |
Hüseyn Tizfəhm Tikmədaşlı | . | Ucan | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Ucandan nümayəndə seçilib.[37] | deputat |
Həsən Zəfiri | . | Ələmdar Gərgər | Həsən Zəfiri 1916-cı ildə Təbrizdə anadan olub.[135] Kiçik mətbəə sahibi olub. 1941-ci ildə Təbrizdə yaradılmış "Azərbaycan Cəmiyyəti"nin üzvü olub.[136] 1945-ci ildə yaradılmış Azərbaycan Demokrat Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin və Rəyasət heyətinin üzvü olub.[137][135] 1945-ci il noyabrın 20-də keçirilmiş Azərbaycan Xalq Konqresində nümayəndə kimi iştirak edib.[228] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Ələmdar Gərgərdən nümayəndə seçilib.[37] | deputat |
Əbdüləli Pəjuhidə | . | Həştrud | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Həştruddan nümayəndə seçilib.[37] | deputat |
Hüseyn Sadiqi | . | Mamağan | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Mamağandan nümayəndə seçilib.[37] | deputat |
Məhəmməd Hüseyn Bürhani | . | Mərənd | Şeyx Məhəmməd Hüseyn Bürhani Mərənddə anadan olub.[229] Naxçıvanda təhsil alıb və din xadimi olub.[229] Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Mərənddən nümayəndə seçilib.[36] AMH dağıldıqdan sonra həbs olunub.[230] Həbs müddəti bitdikdən sonra sürgün olunub. Sürgündən qayıtdıqdan sonra kitabxanaçılıqla məşğul olub. 1957-ci ildə vəfat edib.[230] | deputat |
Abbas Camali | . | Ənzab | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Ənzabdan nümayəndə seçilib.[36] | deputat |
Cəfər Əxgəri | . | Əcəbşir və Dizəcrud | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Əcəbşir və Dizəcruddan nümayəndə seçilib.[231] | deputat |
Muradəli Bəyat Maku | . | Maku | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə Makudan nümayəndə seçilib.[127] | deputat |
. | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə nümayəndə seçilib.[226] | deputat | ||
. | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə nümayəndə seçilib.[226] | deputat | ||
. | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə nümayəndə seçilib.[226] | deputat | ||
. | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə nümayəndə seçilib.[226] | deputat | ||
. | Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən seçkilərdə nümayəndə seçilib.[226] | deputat |
Mənbə
[redaktə | vikimətni redaktə et]İstinadlar
[redaktə | vikimətni redaktə et]- ↑ Atabaki, 2000. səh. 113
- ↑ Həsənli, 1998. səh. 269
- ↑ Pişəvəri, 2005. səh. 255
- ↑ 1 2 Atabaki, 2000. səh. 114
- ↑ 1 2 Həsənli, 1998. səh. 272
- ↑ 1 2 3 4 İsmayılov, Güləddin. "Təbrizdə Azərbaycan Milli Məclisi və onun fəaliyyəti". Azərbaycan Demokrat Firqəsi. 2022-03-11. İstifadə tarixi: 2025-04-14.
- ↑ "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 663
- ↑ 1 2 "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 789
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 Miyanalı, Əlirza; Ərdəbili, Lütfəli. "İnqilabi hərəkatımızın silahlı qüvvələri" (PDF). achiq.info. 2021-07-28 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2025-04-15.
- ↑ 1 2 Həsənli, 2006. səh. 166
- ↑ 1 2 3 "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 790
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Çeşmazər, 1986. səh. 65
- ↑ Atabaki, 2000. səh. 117
- ↑ XX əsr Cənubi Azərbaycan ədəbiyyatında demokratik ideyalar, 1990. səh. 125
- ↑ Pişəvəri, 2005. səh. 10
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Həsənli, 2006. səh. 156
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 730
- ↑ Atabaki, 2000. səh. 120
- ↑ 1 2 Ələkbərli, 2021. səh. 120
- ↑ 1 2 Əhməd, 1998. səh. 43
- ↑ 1 2 Atabaki, 2000. səh. 110
- ↑ Tudə XX, 2022. səh. 22
- ↑ GOVERNOR-GENERAL OF AZERBAIJAN (ingilis). Sidney: The Sydney Morning Herald. 1946-06-18. 1.
- ↑ 1 2 Həsənli, 2006. səh. 386
- ↑ Mərəndli, 2017. səh. 128
- ↑ 1 2 3 Mərəndli, 2017. səh. 132
- ↑ Cavid, 2005. səh. 65
- ↑ 1 2 3 4 5 Həsənli, 2006. səh. 449
- ↑ Tağıyeva,Rəhimli,Bayramzadə, 2000. səh. 280
- ↑ Cavid, 2005. səh. 7
- ↑ 1 2 Bayramzadə, 2016. səh. 210
- ↑ Cavid, 2005. səh. 77
- ↑ Ələkbərli, 2021. səh. 146
- ↑ Ələkbərli, 2021. səh. 388
- ↑ 1 2 3 Mərəndli, 2017. səh. 192
- ↑ 1 2 3 4 5 6 "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 766
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 740
- ↑ Həsənli, 1998. səh. 143
- ↑ "تاریخ شفاهی :: فرقة دموکرات آذربایجان از زبان ابراهیم ناصحی". www.oral-history.ir. İstifadə tarixi: 2025-02-14.
- ↑ 1 2 3 Çeşmazər, 1986. səh. 114
- ↑ 1 2 "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 749
- ↑ Образование национального правительства Иранского Азербайджана (PDF) (rus). 6625. Tbilisi: Заря Востока. 1945-12-18. 4.
- ↑ 1 2 3 Ağayeva, 2004. səh. 27
- ↑ 1 2 Pişəvəri, 1946. səh. 163
- ↑ 1 2 Həsənli, 2024. səh. 59
- ↑ Həsənov, 2004. səh. 168
- ↑ 1 2 Həsənov, 2004. səh. 169
- ↑ Fərzad, 2006. səh. 256
- ↑ 1 2 3 Atabaki, 2000. səh. 124
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Çeşmazər, 1986. səh. 70
- ↑ 1 2 Atabaki, 2000. səh. 130
- ↑ "تاریخ شفاهی :: فرقة دموکرات آذربایجان از زبان ابراهیم ناصحی". www.oral-history.ir. İstifadə tarixi: 2025-02-14.
- ↑ Образование национального правительства Иранского Азербайджана (PDF) (rus). 6625. Tbilisi: Заря Востока. 1945-12-18. 4.
- ↑ 1 2 Həsənov, 2004. səh. 174
- ↑ Mərəndli, 2017. səh. 155
- ↑ "تاریخ شفاهی :: فرقة دموکرات آذربایجان از زبان ابراهیم ناصحی". www.oral-history.ir. İstifadə tarixi: 2025-02-14.
- ↑ Çingizoğlu, Ənvər. "Ələkbər xan Dirəxşani: Ömürnamə". reyting.az. 2020-04-26. İstifadə tarixi: 2025-02-07.
- ↑ "شهرداران تبریز- از زمان تاسیس تا کنون - پرتال شهرداری تبریز". web.archive.org. 2020-06-25. Archived from the original on 2020-06-25. İstifadə tarixi: 2025-02-07.
- ↑ Pişəvəri, 2005. səh. 116
- ↑ Həsənov, 2004. səh. 85
- ↑ "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 212
- ↑ Məmmədov, 2019. səh. 223
- ↑ Balayev, 2018. səh. 87
- ↑ Çingizoğlu, Ənvər. "Əbdüssəməd mirzə Kambəxş: "Qırmızı şahzadə"". Reyting.az. 2020-04-22. İstifadə tarixi: 2025-02-07.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 Mərəndli, 2017. səh. 34
- ↑ "سرنوشت بازیگران فرقه دموکرات". مردم سالاری آنلاين (fars). 2020-12-10. İstifadə tarixi: 2025-02-17.
- ↑ 1 2 3 4 Mərəndli, 2017. səh. 161
- ↑ Həsənov, 2004. səh. 146
- ↑ Образование национального правительства Иранского Азербайджана (PDF) (rus). 6625. Tbilisi: Заря Востока. 1945-12-18. 4.
- ↑ Образование национального правительства Иранского Азербайджана (PDF) (rus). Moskva: İzvestiya . 1945-12-16. 4.
- ↑ "سیف الدینی: حکومت پهلوی در سرکوب فرقه دموکرات، کوتاهی کرد". آذریها (fars). 2019-02-24. 2025-01-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-17.
- ↑ "سرنوشت بازیگران فرقه دموکرات". مردم سالاری آنلاين (fars). 2020-12-10. İstifadə tarixi: 2025-02-17.
- ↑ 1 2 Həsənli, 1998. səh. 247
- ↑ 1 2 Atabaki, 2000. səh. 119
- ↑ 1 2 3 Badamçı, Meysəm. "تشکیل فرقه دموکرات آذربایجان؛ بررسی یک سند تاریخی". www.radiozamaneh.com (fars). 2023-03-27. 2022-12-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-25.
- ↑ Şamil,Şamil, 2018. səh. 86
- ↑ Niknam, Səməd. "Seyid Cəfər Pişəvəri - O ağır gündə anadan olmuşdu,onu ağır tale gözləyrdi". gunaz.tv (az.). 2021-10-20. İstifadə tarixi: 2024-12-24.
- ↑ Həsənli, 1998. səh. 229
- ↑ Həsənli, 2006. səh. 116
- ↑ "افتتاح مجلس ملی آذربایجان". adfmk.com. 2024-09-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-25.
- ↑ Rəhimli, 2003. səh. 70
- ↑ Tağıyeva,Rəhimli,Bayramzadə, 2000. səh. 222
- ↑ Ələkbərli, 2021. səh. 121
- ↑ Həsənli, 2023. səh. 398
- ↑ Rəhimli, 2003. səh. 153
- ↑ 1 2 Cavid, 2005. səh. 67
- ↑ Zülfqarlı, Məhərrəm. Tarixşünaslıq (1920-1991-ci illər) (PDF) (az.). Bakı. 2017. 210.
- ↑ Həsənli, 2024. səh. 565
- ↑ 1 2 Cavid, 2005. səh. 72
- ↑ Cavid, 2005. səh. 74
- ↑ Cavid, 2005. səh. 75
- ↑ Həsənli, 2006. səh. 248
- ↑ 1 2 Ələkbərli, 2021. səh. 221
- ↑ Qəribli, 2014. səh. 170
- ↑ Tudə XVII, 2020. səh. 149
- ↑ "یادی از رفیق شهید فریدون ابراهیمی، دادستان خلقی حکومت ملی آذربایجان". adfmk.com. 2024-12-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-14.
- ↑ Qəribli, 2014. səh. 171
- ↑ İbrahimi, 2018. səh. 7
- ↑ Rəhimli, 2009. səh. 50
- ↑ Bayramzadə, Səməd. "Firidun İbrahimi - Azərbaycanın danışan dili, Firidun İbrahimi şəxsiyyəti-iftixarlı tariximizin parlaq səhifəsi | Azərbaycan Demokratik Firqəsi". Azərbaycan Demokratik Firqəsi. 2021-01-12. 2021-01-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-14.
- ↑ Ələkbərli, 2021. səh. 223
- ↑ Образование национального правительства Иранского Азербайджана (PDF) (rus). 6625. Tbilisi: Заря Востока. 1945-12-18. 4.
- ↑ Atabaki, 2000. səh. 131
- ↑ Kərimi, Səadət. "Azadlıq aşiqi, gerçək vətənpərvər, fədakar istiqlal mücahidi". 525-ci qəzet. 2018-10-17. səh. 6. 2025-01-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-14.
- ↑ Yusifoğlu, Ənvər. "Dar Ağacında heykəlləşən milli qürur". Ədalət qəzeti. 2018-09-21. səh. 9. 2021-03-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-10.
- ↑ 1 2 Yusifoğlu, Ənvər. "Dar Ağacında heykəlləşən milli qürur". Ədalət qəzeti. 2018-09-21. səh. 9. 2021-03-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-10.
- ↑ "Ötən və gələcək günlərin unudulmaz adı; Firudin İbrahimi - Ətəkyazı". Ətəkyazı (az.). 2022-05-22. 2022-05-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-14.
- ↑ Mərəndli, 2017. səh. 304
- ↑ Qəribli, 2014. səh. 174
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 Mərəndli, 2017. səh. 315
- ↑ 1 2 3 İsmayılov, Güləddin. "Xalqımızın qəhrəman fədaisi və şəhidi Abbas Fəthi". Azərbaycan Demokrat Firqəsi. 2021-10-27. İstifadə tarixi: 2025-04-14.
- ↑ 1 2 Mərəndli, 2017. səh. 176
- ↑ 1 2 Bayramzadə, 2015. səh. 172
- ↑ 1 2 3 4 "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 781
- ↑ "شهرداران تبریز- از زمان تاسیس تا کنون - پرتال شهرداری تبریز". web.archive.org. 2020-06-25. 2020-06-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-04-15.
- ↑ 1 2 3 İsmayılov, Güləddin. "Şəhid fədai Bəhram Nəbi". Azərbaycan Demokrat Firqəsi. 2021-10-19. İstifadə tarixi: 2025-04-14.
- ↑ 1 2 3 Mərəndli, 2017. səh. 313
- ↑ 1 2 3 4 5 6 "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 806
- ↑ 1 2 3 Dehqan, 1988. səh. 85
- ↑ 1 2 3 4 Mərəndli, 2017. səh. 316
- ↑ 1 2 Mərəndli, 2017. səh. 112
- ↑ 1 2 3 Bayramzadə, 2015. səh. 173
- ↑ 1 2 3 İsmayılov, Güləddin. "21 Azər hərəkatının şəhidi Danil Yuşia". Azərbaycan Demokrat Firqəsi. 2023-04-06. İstifadə tarixi: 2025-04-14.
- ↑ 1 2 3 4 5 Mərəndli, 2017. səh. 209
- ↑ 1 2 3 4 İsmayılov, Güləddin. "Əbdülhüseyn Əhmədi". Azərbaycan Demokrat Firqəsi. 2022-10-05. İstifadə tarixi: 2025-04-14.
- ↑ 1 2 Çeşmazər, 1986. səh. 12
- ↑ 1 2 3 4 "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 769
- ↑ 1 2 Həsənli, 1998. səh. 219
- ↑ "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 214
- ↑ Həsənli, 1998. səh. 245
- ↑ Həsənli, 1998. səh. 295
- ↑ Həmraz, 2024. səh. 112
- ↑ 1 2 Həmraz, 2024. səh. 111
- ↑ Mərəndli, 2017. səh. 284
- ↑ 1 2 3 4 5 6 Həsənli, 1998. səh. 248
- ↑ 1 2 Şəms, 1981. səh. 10
- ↑ 1 2 3 Məmmədov, 2021. səh. 176
- ↑ "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 607
- ↑ 1 2 Uzun, 2009. səh. 25
- ↑ Uzun, 2009. səh. 133
- ↑ 1 2 Bayramzadə, 2015. səh. 63
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Çeşmazər, 1986. səh. 71
- ↑ İsmayılov, Güləddin. "Şəhid Əyyub Kələntəri". Azərbaycan Demokrat Firqəsi. 2022-02-27. İstifadə tarixi: 2025-04-14.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 "جودت ؛ ولایت اردبیل در حکومت ملی آذربایجان به روایت اسناد- عسگر اکبرزاده". www.azoh.net (fars). 2018-12-11. İstifadə tarixi: 2025-04-15.
- ↑ 1 2 3 "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 754
- ↑ Mərəndli, 2017. səh. 149
- ↑ "جودت؛ ولایت اردبیل در حکومت ملی آذربایجان به روایت اسناد". Azərbaycan Demokrat Firqəsi. İstifadə tarixi: 2025-03-05.
- ↑ Mərəndli, 2017. səh. 104
- ↑ Məmmədli, 2009. səh. 183
- ↑ "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 815
- ↑ Məhərrəmova, Təranə. "Xalq şairi Balaş Azəroğlu Cənubi Azərbaycanda 65 il bundan öncə baş vermiş "21 Azər hərəkatı"nın tarixi əhəmiyyəti haqqında danışır". Kaspi qəzeti. 2010-11-12. səh. 8. İstifadə tarixi: 2025-03-20.
- ↑ Şəms, İsmayıl. Ömrə yazılan günlərdən ən önəmlisi 21 Azər günü (PDF) (az.). Dortmund: 21 Azər jurnalı. 1. 2024-10-12 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2025-03-06.
- ↑ Pişəvəri, 2005. səh. 363
- ↑ Mərəndli, 2017. səh. 119
- ↑ 1 2 3 Mərəndli, 2017. səh. 321
- ↑ 1 2 İsmayılov, Güləddin. "Hüseynqulu Əmini - "Mənim ölümümlə azadlıq hərəkatı dayanmayacaqdır!"". Azərbaycan Demokrat Firqəsi. 2022-01-26. İstifadə tarixi: 2025-04-14.
- ↑ Bayramzadə, 2015. səh. 176
- ↑ XX əsr Cənubi Azərbaycan ədəbiyyatında demokratik ideyalar, 1990. səh. 46
- ↑ Həsənov, 2004. səh. 65
- ↑ Ağayeva, 2004. səh. 18
- ↑ Həsənov, 2004. səh. 80
- ↑ Çeşmazər, 1986. səh. 37
- ↑ Müciri, 1962. səh. 6
- ↑ Çeşmazər, 1986. səh. 64
- ↑ Vilayi, 1975. səh. 25
- ↑ 1 2 Mərəndli, 2017. səh. 122
- ↑ Müciri, 1962. səh. 7
- ↑ Lahrudi, Əmirəli. "21 Azər". “Mühacir” qəzeti. 1995-12-06. 2024-02-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-27.
- ↑ Çeşmazər, 1986. səh. 81
- ↑ Çernik-Bülənd, Adilə. "Ərdəbil vilayətinin fərmandarı". Azərbaycan Demokrat Firqəsi. 2021-06-22. İstifadə tarixi: 2025-04-14.
- ↑ Mərəndli, 2017. səh. 111
- ↑ Müciri, 1962. səh. 8
- ↑ Mərəndli, 2017. səh. 123
- ↑ Yəhya, 2006. səh. 7
- ↑ Atabaki, 2000. səh. 121
- ↑ İsmayılov, Güləddin. "General Qulam Yəhya Daneşyani". Azərbaycan Ruznaməsi (az.). 2024-08-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-06.
- ↑ 1 2 "İnqilabçı, general və firqə rəhbərinin tərcümeyi halı". Azərbaycan Ruznaməsi (az.). 2024-12-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-06.
- ↑ 1 2 Yəhya, 2006. səh. 9
- ↑ İsmayılov, Güləddin. "General Qulam Yəhya Daneşyani". Azərbaycan Ruznaməsi (az.). 2024-08-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-06.
- ↑ Balayev, 2018. səh. 12
- ↑ "İnqilabçı, general və firqə rəhbərinin tərcümeyi halı". Azərbaycan Ruznaməsi (az.). 2024-12-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-06.
- ↑ Həsənli, 1998. səh. 160
- ↑ Mərəndli, 2017. səh. 97
- ↑ Həsənli, 2006. səh. 193
- ↑ Həsənli, 2006. səh. 213
- ↑ "Qulam Yəhyanın xatirələri". Xalq Cəbhəsi qəzeti. 2016-08-19. səh. 13. İstifadə tarixi: 2025-02-06.
- ↑ Haşimi, 2002. səh. 49
- ↑ Həsənli, 2006. səh. 250
- ↑ Çeşmazər, 1986. səh. 115
- ↑ "راه توده ـ غلام یحیی دانشیان تاریخ آذربایجان با نام او گره خورده". www.rahetudeh.com. İstifadə tarixi: 2025-02-07.
- ↑ Bayramzadə, 2015. səh. 107
- ↑ Balayev, 2018. səh. 48
- ↑ Çingizoğlu, Ənvər. "Əbdüssəməd mirzə Kambəxş: "Qırmızı şahzadə"". reyting.az. 2020-04-22. İstifadə tarixi: 2025-02-06.
- ↑ Yəhya, 2006. səh. 93
- ↑ 1 2 "İnqilabçı, general və firqə rəhbərinin tərcümeyi halı". Azərbaycan Ruznaməsi (az.). 2024-12-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-06.
- ↑ Tudə XIX, 2021. səh. 12
- ↑ Balayev, 2018. səh. 91
- ↑ Atabaki, 2000. səh. 125
- ↑ İsmayılov, Güləddin. "General Qulam Yəhya Daneşyani". Azərbaycan Ruznaməsi (az.). 2024-08-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-06.
- ↑ Bayramzadə, 2015. səh. 33
- ↑ Bayramzadə, 2015. səh. 178
- ↑ 1 2 Azərbaycan xalqının azadlığı uğrunda mübarizlər, 2005. səh. 119
- ↑ 1 2 Dehqan, 1978. səh. 5
- ↑ Dehqan, 1988. səh. 10
- ↑ 1 2 Cavid, 2005. səh. 37
- ↑ Rəhimli, Əkrəm. "Pişəvərinin zindanda son günləri və mübarizəsinin yeni çağının başlanması". Xalq Cəbhəsi qəzeti. 2016-11-16. səh. 14. İstifadə tarixi: 2025-03-19.
- ↑ Dehqan, 1988. səh. 128
- ↑ Dehqan, 1988. səh. 139
- ↑ Rəhimli, 2015. səh. 35
- ↑ Çeşmazər, 1986. səh. 36
- ↑ Rəhimli, 2015. səh. 22
- ↑ Atabaki, 2000. səh. 89
- ↑ Çeşmazər, 1986. səh. 35
- ↑ 1 2 3 4 5 Həsənli, 2006. səh. 157
- ↑ Bayramzadə, 2015. səh. 106
- ↑ 1 2 3 İsmayılov, Güləddin. "Azadlıq fədaisi Mirəyyub Şəkiba". Azərbaycan Demokrat Firqəsi. 2021-11-28. İstifadə tarixi: 2025-04-14.
- ↑ Dehqan, 1988. səh. 11
- ↑ 1 2 Azərbaycan xalqının azadlığı uğrunda mübarizlər, 2005. səh. 179
- ↑ 1 2 Mərəndli, 2017. səh. 211
- ↑ Həmraz, 2024. səh. 116
- ↑ 1 2 Həmraz, 2023. səh. 101
- ↑ "مرکز پژوهشها - محمدتقی رفیعی". web.archive.org. 2022-08-19. Archived from the original on 2022-08-19. İstifadə tarixi: 2025-04-15.
- ↑ Məmmədov, 2021. səh. 179
- ↑ 1 2 3 Mərəndli, 2017. səh. 272
- ↑ "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 278
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 733
- ↑ Mərəndli, 2017. səh. 184
- ↑ "Təbrizdə keçirilmiş Xalq Konqresinə seçilmiş nümayəndələrin siyahısı". Azərbaycan Ruznaməsi (az.). İstifadə tarixi: 2025-04-16.
- ↑ 1 2 Mərəndli, 2017. səh. 193
- ↑ 1 2 Mərəndli, 2017. səh. 200
- ↑ "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 794
Ədəbiyyat
[redaktə | vikimətni redaktə et]- Atabaki, Touraj. Azerbaijan: Ethnicity and the Struggle for Power in Iran (ingilis). London: I.B.Tauris. 2000. səh. 288. ISBN 9781860645549.
- "Azərbaycan" qəzeti I. Azərbaycan Demokrat Firqəsi Mərkəzi Komitəsinin orqanı: 1945-1946-cı illər, Təbriz (az.). I. Bakı: Elm nəşriyyatı. 2022. səh. 928. ISBN 978-9952-556-47-6.
- Azərbaycan xalqının azadlığı uğrunda mübarizlər (az.). Bakı: Azərbaycan Demokrat Firqəsinin nəşri. 2005. səh. 224.
- Bayramzadə, Səməd. "21 Azər – 70" fotoalbom (şərhlərlə) (PDF) (az.). Bakı: “Araz” nəşriyyatı. 2015. səh. 185. ISBN 9789952828535. 2022-03-09 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2025-01-14.
- Bayramzadə, Səməd. Южный Азербайджан: от "21 Азер"а до "белой революции" в Иране (az.). Bakı: Tərəqqi nəşriyyatı. 2016. səh. 334. ISBN 978-9952-8299-7-6. 2024-12-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-04-07.
- Cavid, Salamulla. O günün həsrəti ilə (PDF) (az.). Bakı: Yurd nəşriyyatı. 2005. səh. 63. 2021-07-28 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2025-04-07.
- Dehqan, Məhəmməd. On il Qəsri Qacarda (az.). Bakı: Yazıçı nəşriyyatı. 1988. səh. 144.
- Ələkbərli, Faiq. Azərbaycan türk fəlsəfi və ictimai fikir tarixi: XIX-XX əsrlər (az.). III. Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2021. səh. 684. ISBN 978-9952-81-76-0-7. 2024-12-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-04-07.
- Əhməd, Vüqar. M.C.Pişəvəri: “Həyatı, mühiti və yaradıcılığı" (az.). Bakı: Göytürk nəşriyyatı. 1998. səh. 248.
- Şəms, İsmayıl. Tərcümeyi halım (PDF) (az.). Dortmund: 21 Azər jurnalı. 1981. səh. 15. 2024-10-05 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2025-04-16.
- Hasanli, Jamil. At the Dawn of the Cold War: The Soviet-American Crisis over Iranian Azerbaijan, 1941–1946 (az.). Lanham: Rowman & Littlefield Publishers. 2006. səh. 416. ISBN 978-0742540552.
- Həmraz, Rza. A beautiful mention of memories - events of Azerbaijan in the years 1945 / 1946 with an emphasis on the memories of the Reza Rasouli (PDF) (fars). “Studies on Azerbaijan and Turk's History” Specialized Journal. 2023. səh. 177. eISSN 3041-8690 (#bad_issn).
- Həmraz, Rza. Memoirs Of Ahmad Baradaran Ahangari, A Representative Of Salmas In The Azerbaijani Parliament In 1945 (fars). “Studies on Azerbaijan and Turk's History” Specialized Journal. 2024. səh. 216. eISSN 3041-8690 (#bad_issn).
- Həsənli, Cəmil. Təbriz - 1946-cı il: Milli Hökumətin zəfər və faciəsi (az.). Bakı: Qanun nəşriyyatı. 2024. səh. 600.
- Həsənli, Cəmil. СССР-Иран: Азербайджанский кризис и начало холодной войны: 1941-1946 гг (PDF) (rus). Moskva: Герои Отечества. 2006. səh. 560. ISBN 5 – 91017 – 012 – 0. 2024-12-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2025-04-07.
- Həsənli, Cəmil. Güney Azərbaycan:Tehran - Bakı - Moskva arasında (PDF) (az.). Bakı: Diplomat nəşriyyatı. 1998. səh. 324. ISBN 5–91017–012–0. 2024-12-04 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2025-04-07.
- Məmmədov, Adıgözəl. Mir Cəfər Bağırov - Siyasi portret (PDF) (az.). Bakı: Zərdabi nəşr. 2000. səh. 424.
- Mərəndli, Barış. "21 Azər" soyqırımı: 1946-1947-ci illərdə Cənubi Azərbaycanda kütləvi qırğınlar (az.). Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2017. səh. 376. ISBN 978-9952-8312-8-3. 2024-12-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-04-07.
- Pişəvəri, Seyid Cəfər. Xatirələr (1941-1945) (az.). Bakı: Azərbaycan Demokrat Firqəsinin nəşri. 2005. səh. 394.
- Uzun, Enver. Mehmedlu Abbasi (Makaleler mecmuası) (türk). Trabzon: Eser Ofset Matbaacılık Yay. San. Tic. Ltd. Şti. 2009. səh. 136.
- Tağıyeva, Şövkət; Rəhimli, Əkrəm; Bayramzadə, Səməd. Güney Azərbaycan (az.). Bakı: Orxan NPM. 2000. səh. 517. 2024-12-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-04-07.