Böqelmə
| Böqelmə tatar Бөгелмә rus. Бугульма |
|||||
|---|---|---|---|---|---|
|
|||||
| Ölkə |  Rusiya |
||||
| Bölgə |  Tatarıstan |
||||
| Əsası qoyulub | 1736 | ||||
| Ərazi | 27,87[1] km² | ||||
| Əhali | 87 689 [2] nəfər (2013) | ||||
| Əhali sıxlığı | 3347 nəfər/km² | ||||
| Nəqliyyat kodu | 16, 116 | ||||
| Telefon kodu | +7 (85594) | ||||
| Poçt indeksi | 423200,423230 | ||||
| İnternet saytı | |||||
Böqelmə və ya Buqulma (tatar Бөгелмә; rus. Бугульма) — Rusiya Federasiyasında yerləşən şəhər Tatarıstan Respublikasına daxildir. Buqulma rayonunun mərkəzi.
Əhalisi[redaktə | əsas redaktə]
Əh. 87,2 min (2014). 1736-cı ildən tatarların məskunlaşdığı kənd kimi məlumdur. [3]
Coğrafiyası[redaktə | əsas redaktə]
Buqulma-Belebey yüksəkliyinin yamaclarında, Buqulminka çayının Zay çayına (Volqa hövzəsi) töküldüyü yerdədir. Dəmiryol stansiyaları Avtomobil yolları qovşağı. Aeroport[3].
Tarixi[redaktə | əsas redaktə]
1741–45-ci illərdə burada Buqulma qəsəbəsi salınmışdı. 1781/82 –1796-cı illərdə Ufa canişinliyinin, 1796–1850-ci illərdə Orenburq quberniyasının, 1850–1920-ci illərdə Samara quberniyasının qəza şəhəri olmuşdur. 19-cu əsrin sonlarında Uralönü ərazidə ən iri yarmarkalardan biri-Vozdvijeniye yarmarkası Buqulmada keçirilirdi. Volqa–Buqulma dəmiryol xətti 1911-ci ildə şəhərdən keçmişdir. 1920-ci ildən Buqulma Tatarıstan MSSR-in tərkibində Buqulma kanto nunun (1920–30), Buqulma rayonunun (1930 ildən), Buqulma vilayətinin (1953) inzibati mərkəzi olmuşdur. Şəhər 1974-cü ilin baş planına əsasən tikilmişdır. Realnı məktəbin binası (19 əs -rin 2-ci yarısı), tacir Ş.L. Hakimova məxsus binalar kompleksi (20-ci əsrin əvvəlləri),Yelaçiçin (19-cu əsrin sonları), Klimovun(20-ciəsrin əvvəlləri) evləri, qadın gimnaziyasının binası (20 əsrin əvvəlləri) və s.saxlanılmışdır. [3]
Memarlıq[redaktə | əsas redaktə]
Kazan-Məryəm ana kilsəsi (1988–93), Gənclər sarayı (1994), “Yubileynı” buz sarayı (2003), “İrxan” məscidi (2005) şəhərin müasir memarlıq abidələridir. Şəhərdə Böyük Vətən müharibəsi memorialı, Buqulmanın 200-illiyinə həsr edilmiş abidə var. Buqulmada 3 ali məktəb (filialları); Mərkəzi kitabxana; diyar şünaslıq muzeyi (1929), Y. Haşekin ev muzeyi (1966; 1918 ildə Buqulmada komendant köməkçisi olmuşdur); Rus dram teatrı(1935; bina F. Qusarov tərəfindən 1898-ci ildə tikilmiş, 1932-ci ildə isə 2-ci mərtəbə inşa edilmişdir) və s. fəaliyyət göstərir.Buqulma Tatarıstanın iri neftçıxarma sənayesi mərkəzidir. Neft sənayesinin elmi tədqiqat və layihə institu (1956), “Tatneft -geofizika” (geol.-kəşfiyyat və mədən-geofizika işləri) fəaliyyət göstərir. 20-dən çox sənaye müəssisəsi neft və qaz sənayesi üçün aparatlar istehsal edir. Mexaniki (neft aparatları və s.), elektrik nasosları, “Neftavtomatika” (avtomatlaşdırma vasi tələri, qazıma və neft-mədən avadanlığı) təcrübə və s. zavodları; kərpic, çini, likör araq zavodları, tikiş fabriki və s. var. [3]
Qardaş şəhərlər[redaktə | əsas redaktə]
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
- ↑ ДОКЛАД Магдеева Наиля Гамбаровича Главы Бугульминского муниципального района Республики Татарстан о достигнутых значениях показателей для оценки эффективности деятельности органов местного самоуправления Бугульминского муниципального района за 2008 год и их планируемых значениях на 3-летний период
- ↑ ФЕДЕРАЛЬНАЯ СЛУЖБА ГОСУДАРСТВЕННОЙ СТАТИСТИКИ. Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республике Татарстан. Численность населения муниципальных образований Республики Татарстан на начало 2013 года
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Buqulma// Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). — V cild. Bakı, 2009. — Səh.: 62-63.
- ↑ Бугульма и турецкий город Айдын стали городами-побратимами на сайте Министерства культуры Республики Татарстан
Həmçinin bax[redaktə | əsas redaktə]
| Tatarıstan Respublikası |
|||
|---|---|---|---|
|
İnzibati mərkəz: Qazan (şəhər) |
Şəhərlər: Aqrız| Aznakayevo| Almetyevsk| Arsk| Bavlı| Bolqar | Buinsk| Bügülmə| Çistopol|Laişevo| Leninoqorsk| Mamadış| Mendeleyevsk| Menzelinsk|Naberejnıe Çelnı| Nijnekamsk| Nurlat| Tetüşi| Yelabuqa| Zainsk| Zelenodolsk |
 |
|
|
Rayonlar: Aqrızsk| Aznakaevsk| Aksubaevsk| Aktanışsk| Alekseyev| Alkeevskiy| Almetevsk| Apastovsk| Arsk| Atninskiy| Bavlinsk| Baltasinsk| Buqulminsk| Buinskiy| Verxneuslonsk| Vısokoqorsk| Drojjanovsk| Yelabujsk| Zainsk| Zelenodolsk| Kaybiskiy| Kamsko-Ustinsk| Kukmorsk| Laişevsk| Leninoqorsk| Mamadışsk| Mendeleyevsk| Menzelinsk| Muslyumovsk| Nijnekamsk| Novoşeşminsk| Nurlatsk| Pestreçinsk| Rıbno-Slobodsk| Sabinsk| Sarmanovsk| Spassk| Tetyuşsk| Tukaevsk| Tyulyaçinskiy| Çeremşansk| Çistopolsk| Yutazinsk |
||
| Məqalələr: | Gerb | Himn | Tarix | Əhalisi | İnzibati-ərazi bölgüsü | Bayraq | ||
