Bəyazid Cəlayır
| Bəyazid Cəlayır | |
|---|---|
| Bəyazid ibn Üveys ərəb. بايزيد بن أويس | |
| 1382 – 1384 | |
| Əvvəlki | Əhməd Cəlayır |
| Sonrakı | Əhməd Cəlayır |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | naməlum |
| Vəfat tarixi | naməlum |
| Atası | Üveys Cəlayır |
| Dini | İslam |
Bəyazid Cəlayır (ərəb. بايزيد بن أويس) — Cəlairi hökmdarı.[1] 1382[1]-1384-cü illərddə Cəlairilər sultanlığının ərazilərinin bir qisminində hakimiyyətdə olmuşdur.[2]
Həyatı
[redaktə | vikimətni redaktə et]Sultan Üveys Cəlayırın 5 övladından biridir. Qardaşı sultan Hüseyn Cəlayırın hakimiyyətinin son dövrlərində Təbrizdə yaşamışdır. Daha sonra 1382-ci ildə sultan Hüseyni devirən digər qardaşı Əhməd Cəlayırın dövründə Təbrizdən ayrılaraq Sultaniyə hakimi, əmirəl-üməra əmir Adilə sığınmış və onun tərəfindən "sultan" elan edilmişdir.[1]
Əhməd Cəlayır və Bəyazid arasında bir neçə dəfə toqquşma olsa da və Təbriz əl dəyişdirsə də, tərəflərdən heç biri digərinə qarşı tam üstünlük əldə edə bilmədi. Şirvanşah Huşəng qardaşlar arasında sülhə nail oldu.[2] Sülhün şərtlərinə görə Azərbaycan sultan Əhmədə, Əcəm İraqı Bəyazidə, Ərəb İraqı isə sultan Əhmədlə əmir Adilin ortaq hakimiyyətinə verildi. Sülhdən bir müddət sonra əmir Adil Ərəb İraqının tamamilə ələ keçirmək üçün qardaşı oğlu Dursunu Bağdada göndərdi. Sultan Əhməd də Bağdada doğru yürüşə başladı və şəhərə daxil oldu,[3][2] Dursun öldürüldü.[4] Dursunun ölümü ilə tərəflər arasında qarşıdurma yenidən başladı və Əmir Adil sultan Əhmədə qarşı yürüşə başladı. Marağada Neylan adlı yerdə tərəflər arasında döyüş baş verdi. Lakin döyüş nəticəsiz oldu.[2]
Sultan Əhmədin hakimiyyətini möhkəmləndirməsi və güclənməsi əmir Adili Müzəffəri hökmdarı Şah Şüca ilə ittifaq bağlamağa məcbur etdi. Lakin sultan Əhməd onların ittifaqını pozaraq, Şah Şücanı öz tərəfinə cəlb etdi. Sultaniyəyə hərəkət edən sultan Əhməd, 1384-cü ildə şəhəri döyüşsüz ələ keçirdi və Bəyazidi əsir alaraq özü ilə Təbrizə apardı.[2][3]
İstinadlar
[redaktə | vikimətni redaktə et]- ↑ 1 2 3 Azərbaycan Tarixi, III cild, 2007. səh. 30
- ↑ 1 2 3 4 5 Azərbaycan Tarixi, III cild, 2007. səh. 31
- ↑ 1 2 Nimet Yıldırım, 1991. səh. 12
- ↑ Veyis Değirmençay, 2021. səh. 18
Ədəbiyyat
[redaktə | vikimətni redaktə et]- Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, A. Bakıxanov adına Tarix İnstitutu (məsul redaktor: Oqtay Əfəndiyev). Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər) (PDF). Bakı: Elm. 2007. ISBN 978-9952-448-39-9. 07.10.2024 tarixində arxivləşdirilib (PDF).
- Nimet Yıldırım. Sultan Ahmed Celayir ve «Kitabu'l-Mukaddime» adlı divan (PDF). İstanbul: T.C. Yükseköğretim Kurulu Dökümantasyon Merkezi. 1991. 13.07.2024 tarixində arxivləşdirilib (PDF).
- Veyis Değirmençay. Sultan Ahmed Celayir "Kitabu'l-Garbiyyat" (Altıncı Divan). Ərzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınevi. 2021. 09.10.2024 tarixində arxivləşdirilib.