Balaxanı qum hamamı

Balaxanı qum hamamı
40°27′50″ şm. e. 49°55′05″ ş. u.
Ölkə	Azərbaycan
Şəhər	Bakı
Yerləşir	Balaxanı
Aidiyyatı	Şirvanşahlar dövləti
Tikilmə tarixi	XIV-XV əsrlər
Üslubu	Şirvan-Abşeron memarlıq məktəbi
Azərbaycandakı tarixi abidələrin milli qeydiyyatı
İstinad nöm.	128
Hamamın planı

Balaxanı qum hamamı — Balaxanı qəsəbəsi ərazisində yerləşən XIV əsrə aid tarix-memarlıq abidəsi.

Ümumilikdə hamam binası bir-biri ilə əlaqəli üç hissədən ibarətdir. Birinci hissə əsas girişdir. Burdan dəhliz soyunma, paltar saxlama və hamam geyimi geyinmə otaqlarına aparır. İkinci hissə isti və soyuq su hovuzları ilə təchiz olunmuş böyük çimmə zalıdır. Bu zala yanlardan müxtəlif fərdi proseslər üçün nəzərdə tutulmuş kiçik otaqlar da birləşir.

Tarixi

Balaxanı qum hamamı tədqiqatçılar tərəfindən XIV əsrə aid edilir. Sonradan bu tip hamamlar Abşeron ərazisində geniş yayılmış, XVII, XVIII və XIX əsrlərdə Abşeron yarımadasının müxtəlif hissələrində Balaxanı qum hamamının memarlığını xatırladan hamam binaları tikilmişdir.

Memarlıq xüsusiyyətləri

Ümumilikdə hamam binası bir-biri ilə əlaqəli üç hissədən ibarətdir. Birinci hissə əsas girişdir. Burdan dəhliz soyunma, paltar saxlama və hamam geyimi geyinmə otaqlarına aparır.

İkinci hissə isti və soyuq su hovuzları ilə təchiz olunmuş böyük çimmə zalıdır. Bu zala yanlardan müxtəlif fərdi proseslər üçün nəzərdə tutulmuş kiçik otaqlar da birləşir. Birinci və ikinci hissənin planının əsasını qeyri-bərabər tərəflərə malik səkkizguşəli iri zallar təşkil edir. Səkkizguşəli zalın böyük tərəflərinə birləşən otaqlar, mərkəzi zalla bir növ vəhdət təşkil edir. Səkkizguşəlinin kiçik tərəflərindən açılan qapılar hamam binasının müxtəlif otaqlarına aparır. Çimmə zalının mərkəzində hovuzlar yerləşir. Tikilinin bu hissəsi fənərli günbəzlə örtülmüşdür.

Künclərdəki otaqlar kvadrat və düzbucaqlı formalara malik olmaqla, hamamın ümumi döşəmə səviyyəsindən 60-70 sm yuxarıda yerləşən daş döşəməyə malikdirlər. Künc otaqların üstü çatma tağla örtülmüşdür. Bu otaqların divarlarında çimən şəxsin əşyalarını saxlaması üçün nəzərdə tutulmuş kiçik nişlər də vardır.

Ədəbiyyat

• Щеблыкин, И.П. Памятники Азербайджанского зодчества эпохи Низами. Баку: Изд-во АзФАН. 1943.