Bazar quruluşu

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin

Bazar quruluşu (ing. market structure) iqtisadi nəzəriyyədə — eyni məhsul istehsal edən şirkətlərin sayından asılı olaraq sənaye sahələrinin konfiqurasiyası.

Bazar strukturlarının növləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • İnhisarçı rəqabət və ya hər birinin bazar payı az və məhsulları zəif fərqlənən çox sayda şirkətin olduğu rəqabətli bazar.
  • Oliqopoliya — böyük bir bazar payını birlikdə idarə edən az sayda şirkətin üstünlük təşkil etdiyi bazardır.
  • Duopoliya — yalnız iki şirkətin bir oligopoliyasına aid xüsusi bir haldır.
  • Oliqopsoniya — satıcılarının çox olduğu, lakin alıcılarının az olduğu bir bazardır.
  • İnhisarçılıq bir məhsul və ya xidmət istehsalçısının yalnız bir olduğu bazardır.
  • Təbii inhisar — miqyaslı iqtisadiyyatın nə qədər səmərəliliyi artdıqca şirkətin böyüdüyü bir inhisardır. Bir şirkət, müstəqil olaraq bütün bir bazara iki və ya daha kiçik ya da daha dar ixtisaslaşmış şirkətlərin hər hansı bir birləşməsindən daha ucuz qiymətə xidmət edə bilsə, təbii bir inhisardır.
  • Monopsoniya — yalnız bir müştərisi olan bir bazardır.
  • Mükəmməl rəqabət — nəzəri cəhətdən mümkün olan, məhdudiyyətsiz rəqabətə sahib bir bazar quruluşu (və ya giriş maneələrinin tamamilə olmaması); mükəmməl elastik tələb əyrisi ilə birləşdirilmiş məhdud sayda istehsalçı və alıcı.
Əsas bazar strukturları
Bazar quruluşu Satıcı giriş maneələri Satıcıların sayı Alıcı giriş maneələri Alıcıların sayı
Mükəmməl rəqabət Yox Çox Yox Çox
İnhisarçı rəqabət bazarı Yox Çox Yox Çox
Oliqopoliya Az Yox Çox
Oliqopsoniya Yox Çox Az
İnhisar Bir Yox Çox
Monopsoniya Yox Çox Bir

Fərqli bazar strukturlarının fərqli olduğu əsas meyar bazarda istehsalçıların və istehlakçıların sayı və ölçüsü, satılan malların və ya xidmətlərin növü və onlar haqqında məlumatların mövcudluğu dərəcəsidir.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Mikroekonomika Elmer J. Viens: Oliqopoliya, Fərqli Oligopoliya və İnhisar Rəqabətinin İnteraktiv Onlayn Modelləri (ing.)